Adamantios Korais

Adamantios Korais
Rayuwa
Haihuwa	Izmir, 27 ga Afirilu, 1748
ƙasa	Faransa Daular Usmaniyya
Mutuwa	Faris, 6 ga Afirilu, 1833
Makwanci	Montparnasse Cemetery (en)
Ƴan uwa
Mahaifi	Joannis Korais
Mahaifiya	Thomaida Korai
Karatu
Makaranta	Evangelical School of Smyrna (en) University of Montpellier (en)
Harsuna	Faransanci Harshen Latin Modern Greek (en)
Ɗalibai	view Ambroise Firmin Didot (mul)
Sana'a
Sana'a	lexicographer (en) , linguist (en) , mai falsafa, marubuci, literary critic (en) , likita, humanist (en) da philologist (en)
Wurin aiki	Faris
Mamba	Comité grec de Paris (en)
Fafutuka	Modern Greek Enlightenment (en)
Sunan mahaifi	Adamance Coray

Adamantios Korais ko Koraïs ( Greek el ; Latin  ; French  ; Afrilu 27, 1748 – 6 Afrilu 1833) wani masani ɗan ƙasar Girka ne da aka ba da lamuni da aza harsashin ginshiƙan adabin Girka na zamani kuma babban jigo a cikin Hayewar Girka . Ayyukansa sun ba da hanya don Yaƙin 'Yanci na Girka da kuma fitowar wani nau'i mai tsabta na harshen Girkanci, wanda aka sani da Katharevousa . Encyclopædia Britannica ya tabbatar da cewa "an kwatanta tasirinsa a kan yare da al'adun Girka na zamani da na Dante akan Italiyanci da Martin Luther akan Jamusanci".

Rayuwa da ra'ayoyi

  An haifi Korais a Smyrna, a cikin shekara ta 1748. Mahaifinsa Ioannis, daga zuriyar Chian, ya fito shi ne demogérontas a Smyrna; kujera mai kama da prokritoi na babban yankin Girka, amma al'ummar Girkanci na garin suka zaba kuma ba Ottomans suka sanya shi ba.

Gidan Korais a Amsterdam

Ya kasance mai tsananin sha'awar falsafa, karatu da ilimin harshe kuma ya yi karatu sosai a lokacin ƙuruciyarsa. Da farko ya yi karatu a garinsu, Smyrna, inda ya sauke karatu daga Makarantar Helenanci ta bishara .

Bayan ya yi makaranta, ya zauna na ɗan lokaci a Amsterdam a matsayin ɗan kasuwa, amma ba da daɗewa ba ya yanke shawarar cewa yana so ya yi karatu a jami'a. Ya kuma karanci yarukan Ibrananci, Dutch, Faransanci da Ingilishi, baya ga ilimin tsohon Girkanci da Latin .

Korais ya yi karatu a makarantar likitanci ta Jami'ar Montpellier daga 1782 zuwa 1787. Kundin karatunsa na difloma na 1786 yana da taken Pyretologiae Synopsis, yayin da karatun digirinsa na 1787 yana da taken Medicus Hippocraticus .

Ya tafi Paris inda zai ci gaba da sha'awar ilimi. A can ya yanke shawarar fassara tsoffin marubutan Girkanci kuma ya samar da littattafai talatin na waɗannan fassarorin, kasancewarsa ɗaya daga cikin masana ilimin falsafa na Girka na farko da masu buga adabin Girka na dā .

Bayan 1788 ya kasance ya ciyar da yawancin rayuwarsa a matsayin ɗan gudun hijira a Paris. A matsayinsa na masani na gargajiya, tasirin Rumawa ya kori Korais a kan al'ummar Girka kuma ya kasance mai tsananin sukar rashin ilimi a tsakanin malamai da kuma biyayyarsu ga Daular Usmaniyya, kodayake ya yarda cewa Cocin Orthodox ne ya kiyaye asalin Helenawa na kasa.

Korais ya yi imanin cewa Yammacin Turai shine magajin tsohuwar wayewar Girka, wanda dole ne a yada shi zuwa ga Helenawa na zamani ta hanyar ilimi. Bugu da ƙari, ya ba da shawarar maidowa da amfani da kalmar "Hellene" (Έλληνας) ko "Graikos" (Γραικός) a matsayin kabilanci ga Helenawa, a wurin Romiós, wanda ya gan shi da mummunar.

Yayin da yake birnin Paris, ya shaida juyin juya halin Faransa . Juyin juyin juya hali da na 'yanci na zamaninsa ya rinjaye shi. Ya sha'awar Thomas Jefferson ; kuma sun yi musayar ra'ayi na siyasa da falsafa da dan siyasar Amurka. Wani mutum na Haskakawa, Korais ya ƙarfafa Helenawa masu arziki su buɗe sabbin ɗakunan karatu da makarantu a duk ƙasar Girka. Korais ya yi imanin cewa ilimi ba zai tabbatar da samun 'yancin kai kawai ba, har ma da kafa tsarin mulkin da ya dace ga sabuwar kasar ta Girka da ta sami 'yanci. Ya hango Girka dimokiradiyya, yana maido da daukakar Golden Age na Pericles .

Korais ya mutu a birnin Paris yana da shekaru 84 jim kadan bayan wallafa littafin tarihin rayuwarsa na farko. A cikin 1877, an aika gawarsa zuwa Girka, don binne shi a can.

Labarai

Rufe daga "Salpisma Polemistirion" (1801)

Gudunmawar Korais mafi ɗorewa ita ce ta adabi. Waɗanda suka taimaka wajen bugawa, da kuma gabatar da aikinsa ga jama’a, ’yan kasuwa ne daga Chios . Ya ji godiya ta har abada ga waɗannan 'yan kasuwa, tun da ba tare da su ba, da kuɗi zai yi wuya ya buga ayyukansa. Waɗannan ayyukan sun haɗa da Strabo a cikin Hellenanci, wani akan Marcus Aurelius, fassararsa na Herodotus, fassarar Iliad, da babban aikinsa na wallafe-wallafen, kundin sha bakwai na "Library of Greek Literature".

Rubutunsa na siyasa ya fara ne da bugawa a farkon karni na goma sha tara na Asma Polemistirion ("War Chant") da Salpisma Polemistirion ("Soja Bugal Call"), bikin kasancewar sojojin Girka suna fada tare da Faransanci a Masar. Tun da farko ya fuskanci Adelphiki Didaskalia shugaban Orthodox na Urushalima don ƙarfafa batutuwan Kiristanci na Sultan (tare da kasida ta addini Patriki Didaskalia ) da su goyi bayan Ottoman a yakin da Faransanci "marasa yarda da Allah". Akasin haka, ya yi kira ga Girkawa da su yi yaki tare da Faransanci, "wadanda ke da karfin soja na tsohuwar Girkawa", a kan mulkin mulkin Ottoman.

Korais ya ci gaba da buga rahotonsa a cikin 1803 game da halin da ake ciki na wayewa a Girka, bisa jerin laccoci da ya bayar a birnin Paris, inda ya nuna alakar da ke tsakanin tashin wani sabon rukunin 'yan kasuwa na Girka da kuma ci gaban wayewar Girka ta zamani . A cikin Me ya kamata mu Helenawa mu yi a cikin Halin da muke ciki yanzu? , wani aiki na 1805, ya yi ƙoƙari ya lashe 'yan uwansa zuwa Napoleon kuma ya nisanta su daga dalilin masu bin addininsu na Rasha. A cikin shekarun baya, duk da haka, sha’awarsa ga Sarkin Faransa ya ragu, kuma ya ƙare da ambatonsa a matsayin ‘azzaluman azzalumai.’

Nisa daga siyasa na zamani, Korais ya yi yawa don farfado da ra'ayin Girka tare da ƙirƙirar ɗakin karatu na Hellenic, wanda aka keɓe ga sabbin bugu na wasu litattafai na yau da kullun, farawa daga Homer a 1805. A cikin shekaru ashirin da suka biyo baya wasu da yawa sun bayyana, tare da dogon gabatarwa na Korais mai suna 'Tsarin Tunani', tare da ra'ayinsa kan al'amuran siyasa, ilimi da harshe. Ko da yake yawan jama'ar Girka ya fi ƙarfinsa, ya taka muhimmiyar rawa wajen tsara sabon sani a tsakanin masu hankali, wanda zai taka rawa wajen ƙirƙirar sabon motsi na kasa.

Da wargajewar juyin juya halin Girka a 1821, ya yi tsufa da yawa don shiga gwagwarmaya. Duk da haka gidansa a Paris ya zama cibiyar sadarwa, tarurruka tsakanin Girkawan Paris da taimakon kudi. Ya kuma rubuta wasiku masu yawa yana nasiha ga masu juyin juya hali. Da farko mai goyon bayan Kapodistrias, a karshe ya yi adawa da manufofinsa.

Akan addini

Korais ɗan Otodoks na Girka ne amma kuma mai sukar ayyuka da yawa na cocin Orthodox. Ya kasance mai tsananin suka ga Ecumenical Patriarchate na Constantinople, la'akari da shi kayan aiki mai amfani a hannun Ottomans akan 'yancin kai na Girka. Don haka, daga baya, yana ɗaya daga cikin masu goyon bayan sabuwar cocin Girka da aka kafa .

Ya kuma yi suka ga zuhudu, da rashin ilimi a cikin malamai, da ayyuka irin na " Wuta Mai Tsarki ". Ya kasance mai goyon bayan 'yancin addini, empiriricism, rationalism da haƙuri. Ya sanya kansa cikin adawa da wasu ra'ayoyi na metaphysical na al'adar Girkanci kuma ya nemi ya ƙera Orthodoxy na Girka zuwa tushen addini mai daidaitawa, domin ya kawo ta ƙarƙashin inuwar tunani da gwamnati.

A kan harshen Girkanci

Cenotaph na Korais; Makabartar Montparnasse .

Ɗaya daga cikin manyan nasarorin da ya samu ita ce gudunmawar da ya bayar wajen daidaita harshen Girkanci na zamani . A lokacin rayuwarsa, Girkawa sun watsu sosai a kusa da Bahar Rum da ko'ina cikin Turai, kuma harshen da suke magana ya ƙunshi abubuwa da yawa na waje, dangane da yanki da al'adun gida. Korais ya ba da shawarar daidaitaccen harshe da aka tsarkake daga yawancin irin waɗannan abubuwa na waje (musamman Turkanci, amma har da kalmomin yamma da jimloli). Bugu da ƙari, akwai nau'o'in salon magana iri-iri da Helenawa ke magana a cikin rayuwar yau da kullum kuma babu wata yarjejeniya ta gama gari game da yare da ya kamata ya zama tushen tushen Hellenanci na Zamani . A ƙarshe, an raba mutanen da ke cikin tambayar harshen Girkanci tsakanin "masu ƙididdiga" da masu goyon bayan harshe mai sauƙi.

Maganin Korais shine ɗaukar hanyar tsakiya game da duk waɗannan batutuwa. Ya wanke daidaitaccen harshen da yake son yi daga abubuwan da yake ganin baƙon abu ne ko kuma na ƙazanta. Bugu da ƙari, ya ba da shawarar ƙirƙirar " katharevousa " (wani "tsarkake" na Girkanci na zamani), bisa ga yaren ecclesiastical da Cocin Orthodox na Girkanci ke amfani da shi, kusa da Girkanci na Koine . ƙarshe masana da ƙasar Girka sun karɓi wannan ma'auni.

Tasiri kan tsarin mulkin Girka da tsarin shari'a

Mutum-mutumi na Korais a Athens (aikin Ioannis Kossos ).

Kabarinsa a makabartar farko ta Athens

Ba a sani ba ga mafi yawan, Korais yana da ra'ayi mai ban sha'awa game da yadda tsarin shari'a ya kamata ya yi aiki a cikin dimokuradiyya (ra'ayoyin da ba shakka, sun yi tasiri sosai ta hanyar Fassarar Faransanci, kusa da Montesquieu fiye da Rousseau ) kuma ya yi nasarar samun babban tasiri, ko da yake kai tsaye, tasiri a kan Kundin Tsarin Mulki na juyin juya hali na Girkanci, amma kuma, da farko, a kan Kundin Tsarin Mulki ko Syntagma da aka yi bayan juyin juya halin Girka. Wannan kashi yana da mahimmiyar mahimmanci idan mutum yayi la'akari da cewa waɗannan kundin tsarin mulki na juyin juya hali har yanzu, har ya zuwa yau, sune tushen tsarin Tsarin Mulki na Girka da falsafar da ka'idodin jagora na tsarin shari'a da shari'a na Girka suka samo asali a kansu.

Wannan tasiri Korais ya yi a kan Dokar Girka, ya kasance saboda dangantaka ta sirri da basirar da aka kafa tare da wani masanin Girkanci, masanin shari'a na kasa da kasa NI Saripolos, wanda, bayan juyin juya halin Girka, ya zama uban kafa na Dokar Girkanci kuma "marubuci" na Tsarin Mulki na Girka. Tabbacin wannan dangantaka da kuma ra'ayi mai karfi da ci gaba da Korais ke da shi kan yadda ya kamata a kafa tsarin shari'a na sabuwar kasar ta Girka, ya dogara ne kan wasikun da aka yi musabaha tsakanin mutanen biyu, cikin dogon lokaci, tun kafin juyin juya halin Girka. Wadannan wasiƙun da ke nuna tasirin da tsofaffin masu hankali (Korais) ke da shi a kan dan majalisa mai son Saripolos, suna cikin ma'auni na ɗakunan ajiya na National Library na Girka, an gano su kuma an kawo su ga haske na ilimi, a cikin 1996, wani dalibi na Makarantar Shari'a, binciken wani aikin da Faculty of Law of the University of Athens and the National Academy for constitutional Researc rubutun da ya biyo baya.

Gado

An ayyana Korais Pater Patriae ("Pateras tis Patridos") ta masu neman sauyi a Majalisar Dokoki ta Uku a Troezen . Hoton Korais an zana shi a bayan bayanan banki ₯ 100 na Girka na 1978–2001. Yawancin tituna a duk faɗin ƙasar Girka ana kiransu da sunan sa, yayin da ana iya samun tarihin tarihinsa a Laburare na Korais da ke Chios (gari) . "Korais" kuma sunan jirgin ruwan Zante Ferries ne.