Batutuwan muhalli a Armenia
|
geography of geographic location (en) | |
| Bayanai | |
| Ƙaramin ɓangare na |
Yanayin Turai da geography of Asia (en) |
| Fuskar | Armeniya |
| Ƙasa | Armeniya |
| Topographic map (en) |
Atlas of Armenia (en) |
| Rukunin da yake danganta |
Category:Armenia geography-related lists (en) |
| Nada jerin |
extreme points of Armenia (en) |


Armenia ƙasa ce da ba ta da iyaka a Kudancin Caucasus na Caucasus . Kasar tana cikin Gabashin Turai [1] da tsaunin Armenia. [1] Armenia tana da iyaka a arewa da gabas da Georgia da Azerbaijan kuma a kudu da yamma da Iran, yankin Azerbaijan Nakhchivan, da Turkiyya.
Yankin yafi yawan tsaunuka ne, tare da koguna masu saurin gudana da kuma gandun daji kaɗan. Yanayin yanayi ne na tsaunuka: lokacin zafi da hunturu mai sanyi. Ƙasar ta tashi zuwa 4,090 metres (13,420 ft) sama da matakin teku a Dutsen Aragats .
Yanayi na zahiri
[gyara sashe | gyara masomin]
Armenia tana cikin kudancin Caucasus, yankin kudu maso yammacin Rasha tsakanin Bahar Maliya da Bahar Caspian . Armenia ta zamani ta mamaye wani ɓangare na Armenia ta tarihi, wanda tsoffin cibiyoyinsa suna cikin kwarin Kogin Araks da yankin da ke kusa da Tafkin Van a Turkiyya.[2] Armenia tana da iyaka a arewa da Georgia, a gabas da Azerbaijan, a kudu da Iran, kuma a yamma da Turkiyya.[2]
A cikin gandun daji na Armenia yana kusa da 12% na jimlar yankin ƙasa, daidai da hekta 328,470 (ha) na gandun daji a cikin 2020, ƙasa daga hekta 334,730 (ha) a cikin 1990. A cikin 2020, gandun daji mai sabuntawa ya rufe hekta 310,000 (ha) kuma gandun daji da aka dasa ya rufe hekita 18,470 (ha). Daga cikin gandun daji mai sabuntawa an ruwaito 5% a matsayin gandun daji na farko (wanda ya ƙunshi nau'ikan bishiyoyi na asali ba tare da alamun bayyanar ayyukan ɗan adam ba) kuma kusan 0% na yankin gandun daji an samo shi a cikin wuraren da aka kiyaye. A shekara ta 2015, an ruwaito cewa 100% na yankin gandun daji yana ƙarƙashin mallakar jama'a.[3]
Yanayin ƙasa da magudanar ruwa
[gyara sashe | gyara masomin]
Shekaru miliyan ashirin da biyar da suka gabata, wani rikici na yanayin ƙasa ya tura ƙasa don samar da filin Armenia, yana haifar da yanayin Armenia na zamani. Ƙananan Caucasus ya shimfiɗa ta arewacin Armenia, yana gudana kudu maso gabas tsakanin Tafkin Sevan da Azerbaijan, sannan ya wuce kusan tare da iyakar Armenia-Azerbaijan zuwa Iran.[4] Saboda haka, duwatsu suna sa tafiya daga arewa zuwa kudu da wuya.[4] Rikicin yanayin ƙasa ya ci gaba a cikin nau'ikan girgizar ƙasa, wanda ya addabi Armenia.[4] A watan Disamba na shekara ta 1988, birni na biyu mafi girma a jamhuriya, Leninakan (yanzu Gyumri), ya lalace sosai ta hanyar girgizar kasa mai girma wanda ya kashe fiye da mutane 25,000. [2]
Kimanin rabin yankin Armeniya kusan 29,743 square kilometres (11,483.8 sq mi) yana da tsayi aƙalla 2,000 metres (6,562 ft), kuma kawai kashi 3% na ƙasar yana ƙarƙashin 650 metres (2,133 ft) . Mafi ƙasƙanci suna cikin kwaruruka na kogin Araks da kogin Debed a arewa mai nisa, waɗanda ke da tsayin 380 and 430 metres (1,247 and 1,411 ft), bi da bi. [2] Girma a cikin Karamar Caucasus ya bambanta tsakanin 2,640 and 3,280 metres (8,661 and 10,761 ft) . [2] A kudu maso yamma na kewayon akwai Dutsen Armeniya, wanda ke gangara kudu maso yamma zuwa kogin Araks a kan iyakar Turkiyya. [2] Filin tudu yana rufe da tsaka-tsakin tsaunuka da tsaunukan da batattu. [2] Mafi girma daga cikinsu, Dutsen Aragats, 4,090 metres (13,419 ft) high, kuma shine mafi girman matsayi a Armenia . Yawancin jama'a suna zaune a yankunan yammaci da arewa [2] kasar, inda manyan biranen biyu, Yerevan da Gyumri, suke. [2]
Kwaruruwan kogin Debed da Akstafa sune manyan hanyoyin shiga Armeniya daga arewa yayin da suke wucewa ta tsaunuka. Tafkin Sevan, kilomita 72.5 (45 mi) a fadinsa a mafi faɗin wurinsa kuma kilomita 376 (233.6 mi) tsayi, shine mafi girma tafki. Yana da tsayin mita 1,900 (6,234 ft) sama da matakin teku a kan tudu kuma girmansa ya kai murabba'in kilomita 1,279.18 (493.9 sq mi). Sauran manyan tafkuna sune: Arpi, murabba'in kilomita 7.5 (2.9 sq mi), Sev, murabba'in kilomita 2 (0.8 sq mi), Akna kilomita murabba'in 0.8 (0.3 sq mi).[5]
Manazarta
[gyara sashe | gyara masomin]- ↑ "General information about Republic of Armenia". Ministry of Foreign Affairs (Armenia). Retrieved October 2, 2023.
The country is situated in western part of Asia, occupies the north-eastern part of Armenian plateau – between Caucasus and Nearest Asia
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 Cite error: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs named:02 - ↑ "Global Forest Resources Assessment 2020, Armenia". Food Agriculture Organization of the United Nations.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 Cite error: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs named:022 - ↑ "ENVIRONMENTAL STATISTICS OF ARMENIA FOR 2018 AND TIME-SERIES OF INDICATORS FOR 2014-2018" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2022-10-09.