Belgian Congo

Belgian Congo
colony (en) da former administrative territorial entity (en)
Bayanai
Bangare na	Daular mulkin mallaka ta Belgium da European colonies in Africa (en)
Farawa	15 Nuwamba, 1908
Suna a harshen gida	Congo belge da Belgisch-Kongo
Addini	Cocin katolika
Yaren hukuma	Faransanci da Dutch (en)
Nahiya	Afirka
Ƙasa	Daular mulkin mallaka ta Belgium
Babban birni	Kinshasa da Boma (en)
Tsarin gwamnati	colony (en)
Kuɗi	Congo Franc
Wanda yake bi	Congo Free State
Harshen da aka yi amfani da shi	Faransanci da Dutch (en)
Dissolved, abolished or demolished date (en)	30 ga Yuni, 1960
Wuri
4°18′24″S 15°16′49″E

Belgian Congo (Congo Belge a Faransanci) wata mallakar Beljiyam ce da ta kasance daga 1908 zuwa 1960, wadda ta haɗa da yankin da yanzu ake kira Jamhuriyar Dimokuraɗiyyar Kongo. Wannan mallaka ta samo asali ne daga Congo Free State, wanda Sarki Leopold II ya mallaka kai tsaye daga 1885 zuwa 1908, kafin gwamnatin Beljiyam ta karɓe ikon kai tsaye saboda matsin lamba daga ƙasashen duniya kan cin zarafin da ake yi wa 'yan asalin ƙasar.

Mulkin Mallaka

Bayan karɓar ikon Congo Free State, gwamnatin Beljiyam ta kafa tsarin mulki wanda ya haɗa da gwamnati, kamfanoni masu zaman kansu, da kuma misionan addini. An raba ƙasar zuwa larduna da yankuna masu ƙaramin iko, inda aka kafa hukumomi don gudanar da ayyukan mulki da tattara haraji. An kafa hukumomin soja da na 'yan sanda don tabbatar da doka da oda, tare da amfani da karfi wajen murkushe duk wani motsi na adawa.

Tattalin Arziki da Ayyukan Noma

Belgian Congo ta kasance muhimmiyar tushe ta albarkatu ga Beljiyam, musamman ma a fannin ma'adinai da noma. An haɓaka hakar ma'adinai kamar su tagulla, zinariya, azurfa, da uranium, wanda aka yi amfani da shi wajen kera bama-baman nukiliya a lokacin Yakin Duniya na Biyu. A fannin noma, an kafa gonaki masu yawa na auduga, koko, kofi, da roba, inda aka tilasta wa 'yan asalin ƙasar yin aiki a ƙarƙashin mawuyacin hali da ƙarancin albashi.

Rayuwar Jama'a da Al'adu

An aiwatar da tsarin raba yankuna bisa launin fata, inda aka ware yankuna na Turawa daga na 'yan asalin ƙasar. An kafa cibiyoyin lafiya da makarantu, amma galibi sun fi amfani da Turawa. Duk da haka, an yi ƙoƙari wajen yaki da cututtuka kamar su kyanda, kuturta, da zazzabin cizon sauro. A fannin ilimi, an kafa makarantu da dama, amma yawancin su sun fi mayar da hankali kan koyar da sana'o'i da kuma horar da malamai.

Yakin Duniya na Biyu

A lokacin Yakin Duniya na Biyu, Belgian Congo ta taka muhimmiyar rawa wajen samar da albarkatu ga ƙasashen da suka haɗa da Birtaniya da Amurka. An tura sojojin Congo don taimakawa a yakin da aka yi a gabashin Afirka da kuma Asiya. Hakanan, an fitar da ma'adinai da albarkatu daga ƙasar don tallafawa ƙoƙarin yaki na ƙasashen yamma.

Motsin 'Yanci da Ƙungiyoyin Siyasa

Tun daga shekarun 1950s, an fara samun ƙungiyoyin siyasa da suka fara neman 'yancin kai, kamar su ABAKO da MNC. A watan Janairu 1959, an yi zanga-zangar neman 'yanci a Léopoldville (yanzu Kinshasa), wadda ta rikide zuwa rikici tsakanin masu zanga-zanga da jami'an tsaro. Wannan ya sa gwamnatin Beljiyam ta fara shirin ba da 'yancin kai ga ƙasar.

'Yancin Kai da Rikicin Siyasa

A ranar 30 ga Yuni 1960, Belgian Congo ta samu 'yancin kai kuma ta zama Jamhuriyar Kongo, tare da Joseph Kasa-Vubu a matsayin shugaban ƙasa na farko da Patrice Lumumba a matsayin Firayim Minista. Sai dai, bayan samun 'yancin kai, ƙasar ta fada cikin rikice-rikicen siyasa da na kabilanci, wanda ya haifar da kashe-kashen mutane da kuma juyin mulki. A ƙarshe, Joseph-Désiré Mobutu ya karɓi mulki a shekarar 1965, inda ya mulki ƙasar har zuwa 1997.

Gado da Tasiri

Mulkin mallakar Beljiyam ya bar tasiri mai yawa a Kongo, musamman a fannin siyasa, tattalin arziki, da al'adu. Duk da cewa an samu ci gaba a wasu fannoni, irin su gine-gine da hanyoyi, amma tsarin mulkin mallaka ya haifar da rashin daidaito da kuma cin zarafin 'yan asalin ƙasar. Har zuwa yau, ana ci gaba da tattaunawa kan yadda za a magance tasirin wannan tarihi mai raɗaɗi.