Célia Xakriabá
![]() | |
---|---|
![]() | |
Rayuwa | |
Cikakken suna | Célia Nunes Correa |
Haihuwa |
São João das Missões (en) ![]() |
ƙasa | Brazil |
Ƙabila |
Xakriabá people (en) ![]() |
Harshen uwa |
Brazilian Portuguese (en) ![]() |
Karatu | |
Makaranta |
Xukurank State Indigenous School (en) ![]() ![]() Federal University of Minas Gerais (en) ![]() ![]() Federal University of Minas Gerais (en) ![]() ![]() University of Brasília (en) ![]() (2016 - 2018) master's degree (en) ![]() ![]() |
Harsuna |
Portuguese language Brazilian Portuguese (en) ![]() |
Sana'a | |
Sana'a | ɗan siyasa da gwagwarmaya |
Sunan mahaifi | Célia Xakriabá |
Imani | |
Jam'iyar siyasa |
Socialism and Freedom Party (en) ![]() |
celiaxakriaba.com |
Célia Nunes Correa (an haife ta a ranar 9 ga watan Mayu 1990), wacce aka fi sani da Célia Xakriabá pt, malama ce 'yar asalin ƙasar kuma mai fafutuka na mutanen Xakriabá na Brazil. An fi saninta da gudanar da muhawara da laccoci a jami'o'i a Brazil don inganta, a tsakanin sauran abubuwa, ci gaban matsayi da 'yancin mata na asali, 'yancin filaye na asali, da ilimin 'yan asalin. [1] [2]
Rayuwar farko
[gyara sashe | gyara masomin]An haifi Xakriabá a cikin gundumar São João das Missões a cikin jihar Minas Gerais ta Brazil. Ta yi makaranta a Makarantar Jiha ta Indigenous Xukurnuk. [3] Daga baya, ta halarci kuma ta koyar da ilimin 'yan asali a Jami'ar Tarayya ta Minas Gerais a shekarar 2013. [1] Daga shekarun 2016, Xakriabá ta sami digiri na biyu a fannin ilimi daga Jami'ar Brasília a shekarar 2018. [4] Ita ce ‘yar ƙabilarta ta farko da ta samu digiri na biyu. [5]
Xakriabá ta kasance mai fafutukar kare hakkin ƴan asalin ƙasar tun tana 'yar shekara 13. [6]
Sana'a
[gyara sashe | gyara masomin]
Aikin ilimi
[gyara sashe | gyara masomin]A cikin shekarar 2015, Xakriabá ta zama mace ta farko na 'yan asalin da ta wakilci ƴan asalin ƙasar Brazil a cikin Sashen Ilimi na Minas Gerais. [4] [7] Ta riƙe muƙamin daga shekarun 2015 zuwa 2017. [3] Xakriabá ta yi iƙirarin cewa ilimin da matasa 'yan asalin ƙasar Brazil ke samu bai isa ba saboda bai koya musu yancinsu na ƙasar da tarihinsu ba. [8] Ta kuma ce a ilimin ƙasashen yamma duk ilimi ya fito daga wurin malami, amma a ilimin ɗan kasa kowa yakan kawo ilimi don rabawa. [8]
Tun daga shekarar 2017, Xakriabá ta yi magana a tarurruka daban-daban da muhawara a jami'o'i a Brazil dangane da haƙƙin 'yan asalin, kamar inganta ilimin 'yan asalin, [5] da ƙarfafa farfaɗowar harsunan asali a Brazil. [9]
Aikin siyasa
[gyara sashe | gyara masomin]Xakriabá ta yi adawa da wani kudirin doka da aka gabatar a Majalisar Dokoki ta Minas Gerais wanda zai haramta wa masu magana sanya rigunan kai ko kuma “fitattun kaya”. Ta ce wannan kudiri an yi shi ne don iyakance ga masu magana da yaren. [10] A watan Fabrairun 2019, ta shiga kwamitin ba da shawara na Socialism da wakilin Jam'iyyar Liberty Áurea Carolina daga Minas Gerais. [11] a babban zaɓen shekarar 2022, Xakriabá ta zama mace ta farko daga Minas Gerais da aka zaɓa zuwa Majalisar Tarayya. [12]
Ra'ayi
[gyara sashe | gyara masomin]Xakriabá ta ba da hujjar cewa ilimin Brazil a yau bai yi isa ba don bincika tarihin tsiraru kamar ƴan asalin ƙasar Brazil da na Afirka, wanda ta ce yana haifar da waɗannan al'ummomin suna jin cewa ba su da alaƙa da tarihinsu da zuriyarsu. Xakriabá ta yi iƙirarin cewa ilimi ga ƴan asalin ƙasar Brazil dole ne su sanya alaƙa tsakanin ƙasar kakanninsu da al'adunsu, ainihi, da ruhinsu. Xakriabá kuma ta kasance mai sukar kiyaye bukukuwan kalandar Gregorian a cikin ilimin Brazil, yana mai cewa bukukuwan yammaci da na Kirista ba su da wata mahimmanci ga 'yan asalin Brazil. [8]
Ta ce rashin samun matan Brazil daga muƙaman mulki, gaba ɗaya, musamman mata ‘yan asalin ƙasar, yana da alaka da mulkin mallaka da kimar ƙasashen yamma. Xakriabá ta ce rashin wakilcin mata na ɗaya daga cikin abubuwan da ke haifar da cin zarafi ga mata 'yan asalin ƙasar Brazil. [1] A cewarta, tasirin mata kuma ya iyakance ne ta yadda makarantun Brazil ke ba da tarihin mulkin mallaka, wanda ya sa al'ummomin ƴan asalin su zama kamar na farko da na uba fiye da yadda ta yi imani da su. [13]
Xakriabá ta ce tsarin mulkin mallaka na kisan kiyashi da ƙabilanci yana farawa ne da kashe ƴan asalin ƙasar, sannan kuma lalata asalin asali, kuma a ƙarshe, lalata ilimin ɗan asalin. [14] Xakriabá ta kare umarni na asali kuma ta samar da silima, tana mai cewa yana haɓaka ilimin ɗan ƙasa. [14]
Ita ce mai sukar lamirin manufofin gwamnatin Jair Bolsonaro, tana mai cewa gadon mulkin farar fata ne da kisan kare dangi na asali wanda ya samo asali daga mulkin mallaka. [15] A lokacin zaɓen shekara ta 2018, Xakriabá ta shiga zanga-zangar adawa da Bolsonaro a São Paulo.
Manazarta
[gyara sashe | gyara masomin]- ↑ 1.0 1.1 1.2 Garonce, Luiza (27 March 2018). "Não é privilégio, é dívida histórica', diz professora indígena sobre demarcação de terras no Brasil". G1 (in Portuguese). Retrieved 27 July 2019.CS1 maint: unrecognized language (link) Cite error: Invalid
<ref>
tag; name "g1" defined multiple times with different content - ↑ Alberti, Mia (25 April 2019). "'Now belongs to us': Women take lead in Brazil's indigenous fight". Al Jazeera. Retrieved 28 July 2019.
- ↑ 3.0 3.1 "Servidora indígena na Secretaria de Educação". Coleguium: Rede de Ensino (in Portuguese). Archived from the original on 11 December 2018. Retrieved 27 July 2019.CS1 maint: unrecognized language (link) Cite error: Invalid
<ref>
tag; name "coleguium" defined multiple times with different content - ↑ 4.0 4.1 Darverson, Julyerme (27 March 2018). ""Vivemos um momento de retrocesso", diz professora e ativista indígena Célia Xakriabá". Brasília Encontro (in Portuguese). Retrieved 27 July 2019.CS1 maint: unrecognized language (link) Cite error: Invalid
<ref>
tag; name "correioweb" defined multiple times with different content - ↑ 5.0 5.1 Rabelo, Nair (9 August 2018). "UnB recebe estudantes com palestra de Célia Xakriabá" [UnB welcomes students with lecture by Celia Xakriabá]. UnB Notícias (in Portuguese). Retrieved 29 July 2019.CS1 maint: unrecognized language (link) Cite error: Invalid
<ref>
tag; name "UnB" defined multiple times with different content - ↑ "Women Take the Lead in the Fight for Indigenous Rights in Brazil". Giving Compass. 10 June 2019. Retrieved 28 July 2019.
- ↑ "Primeira indígena na Secretaria de Educação de Minas Gerais faz panorama do papel da mulher na defesa dos povos indígenas". APIB (in Portuguese). 26 March 2018. Archived from the original on 28 July 2019. Retrieved 28 July 2019.CS1 maint: unrecognized language (link)
- ↑ 8.0 8.1 8.2 Damázio, Malú (17 July 2017). "Representante de indígenas na Educação defende modelo diferenciado de aprendizagem". Hoje Em dia (in Portuguese). Retrieved 27 July 2019.CS1 maint: unrecognized language (link) Cite error: Invalid
<ref>
tag; name "hoje" defined multiple times with different content - ↑ Alves, Guilherme (28 March 2018). "Líder indígena defende preservação cultural de povos tradicionais" [Indigenous leader defends cultural preservation of traditional peoples]. UnB Notícias (in Portuguese). Retrieved 29 July 2019.CS1 maint: unrecognized language (link)
- ↑ Falabella, Cida (18 April 2019). "A quem interessa barrar o uso de um cocar?". Gabinetona (in Portuguese). BHAZ. Archived from the original on 27 July 2019. Retrieved 27 July 2019.CS1 maint: unrecognized language (link)
- ↑ "Áurea Carolina - Respeito à cultura indígena (Video)". Facebook (in Portuguese). 19 April 2019. Retrieved 27 July 2019.CS1 maint: unrecognized language (link)
- ↑ "Célia Xakriabá" (in Harshen Potugis). Câmara dos Deputados. Retrieved 27 May 2023.
- ↑ "Juventude indígena - Célia Xakriabá". Futura Play (in Portuguese). Canal Futura. 2017. Retrieved 27 July 2019.CS1 maint: unrecognized language (link)
- ↑ 14.0 14.1 Braga, Carol (8 June 2018). "Cineop: Célia Xakriabá em defesa do cinema indígena". culturadoria (in Portuguese). Retrieved 27 July 2019.CS1 maint: unrecognized language (link)
- ↑ Xakriabá, Célia (26 March 2019). "A ditadura da supremacia branca e o genocídio indígena". Mídia Ninja (in Portuguese). Retrieved 27 July 2019.CS1 maint: unrecognized language (link)