Jump to content

Edward Akufo-Addo

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Edward Akufo-Addo
Shugaban kasar Ghana

31 ga Augusta, 1970 - 13 ga Janairu, 1972
Nii Amaa Ollennu - Ignatius Kutu Acheampong
Justice of the Supreme Court of Ghana (en) Fassara

Rayuwa
Haihuwa Dodowa (en) Fassara, 26 ga Yuni, 1906
ƙasa Ghana
Mutuwa Accra, 17 ga Yuli, 1979
Yanayin mutuwa  (Gazawar zuciya)
Ƴan uwa
Abokiyar zama Adeline Akufo-Addo
Yara
Karatu
Makaranta St Peter's College (en) Fassara
Achimota School
Kwalejin Ilimi ta Presbyterian, Akropong
Harsuna Turanci
Sana'a
Sana'a mai shari'a, Lauya da ɗan siyasa
Imani
Addini Presbyterianism (en) Fassara
Jam'iyar siyasa United Gold Coast Convention (en) Fassara

Edward Akufo-Addo JSC (26 Yuni 1906 - 17 Yuli 1979) [1] [2] ɗan siyasan Ghana ne kuma lauya. Ya kasance memba na shugabannin "Big Six" na United Gold Coast Convention (UGCC) kuma ɗaya daga cikin iyayen da suka kafa Ghana waɗanda suka yi gwagwarmayar neman 'yancin Ghana. [3] Ya zama Alkalin Alkalai (1966–70), sannan daga baya shugaban biki (1970–72), na Jamhuriyar Ghana. [4] Shi ne mahaifin tsohon shugaban ƙasar Ghana, Nana Addo Akufo-Addo. [5]

Rayuwar farko da ilimi

[gyara sashe | gyara masomin]

An haifi Akufo-Addo a ranar 26 ga watan Yuni 1906 a Dodowa a cikin Babban yankin Accra ɗa ne ga William Martin Addo-Danquah da Theodora Amuafi. Dukan iyayensa sun fito ne daga garin Akropung da ke kudancin Ghana. Ya yi karatun firamare a Presbyterian Primary and Middle School a Akropong.[6] Ya ci gaba da zuwa Kwalejin Horar da Presbyterian, Akropong da Kwalejin Koyar da Tauhidi na Abetifi. A cikin shekarar 1929, ya shiga Kwalejin Achimota, inda ya sami gurbin karatu a St Peter's College, Oxford. Ya karanci ilmin lissafi, Siyasa da Falsafa, ya kuma ci gaba da samun digiri a fannin falsafa da siyasa a shekarar 1933.

Kafin aikin siyasa

[gyara sashe | gyara masomin]

An kira Akufo-Addo zuwa Cibiyar Haikali ta Tsakiya, London, UK, a cikin shekarar 1940 kuma ya koma abin da yake a lokacin Gold Coast don fara aikin shari'a na sirri bayan shekara guda a Accra. [4]

Farkon aikin siyasa

[gyara sashe | gyara masomin]

A shekarar 1947, ya zama memba na kafa United Gold Coast Convention (UGCC) kuma yana daya daga cikin "Big Six" (sauran sune Ebenezer Ako-Adjei, Joseph Boakye Danquah, Kwame Nkrumah, Emmanuel Obetsebi-Lamptey da William Ofori Atta) da aka tsare bayan tashin hankali a Accra a Daga shekarun 1949 zuwa 1950, ya kasance memba na Majalisar Dokokin Gold Coast da Hukumar Tsarin Mulki ta Coussey. [4]

Bayan samun yancin kai

[gyara sashe | gyara masomin]

Bayan samun ‘yancin kai (1962 – 64), Akufo-Addo ya kasance Alkalin Kotun Koli, ɗaya daga cikin alkalai uku da suka zauna kan shari’ar cin amanar ƙasa da ta shafi Tawia Adamafio, Ako Adjei da wasu mutane uku bayan harin bam na Kulungugu kan Shugaba Kwame Nkrumah kuma saboda yin haka an kori shi da sauran alkalai saboda samun wasu daga cikin waɗanda ake tuhuma ba su da laifi. [2]

Daga shekarun 1966 zuwa 1970, an naɗa Akufo-Addo a matsayin Alkalin Alkalai ta gwamnatin NLC, da kuma Shugaban Hukumar Tsarin Mulki (wanda ya tsara kundin tsarin mulkin Republican na 1969 na biyu). Ya kuma kasance shugaban hukumar siyasa ta NLC a wannan lokaci. [4]

Daga ranar 31 ga watan Agustan 1970 har zuwa lokacin da aka hambarar da shi ta hanyar juyin mulki a ranar 13 ga watan Janairun 1972, Akufo-Addo ya kasance shugaban ƙasar Ghana a jamhuriya ta biyu.[7] Iko na gaske ya rataya ne a hannun Firayim Minista, Dr Kofi Abrefa Busia. A ranar 17 ga watan Yuli 1979, Akufo-Addo ya mutu saboda dalilai na halitta.

Rayuwa ta sirri

[gyara sashe | gyara masomin]

Adeline Yeboakwa Akufo-Addo ita ce matar Edward Akufo-Addo [8] kuma suna da yara huɗu.

Kyaututtuka da karramawa

[gyara sashe | gyara masomin]
  • Manyan Shida
  • Jerin sunayen alkalan kotun kolin Ghana
  • Alkalin Alkalan Ghana
  • Shugabannin kasashen Ghana
  1. Goldsworthy, David (1973). "Ghana's Second Republic: A Post-Mortem". African Affairs. 72 (286): 8–25. doi:10.1093/oxfordjournals.afraf.a096326. ISSN 0001-9909. JSTOR 720579.
  2. 2.0 2.1 "August 28, 1970: Edward Akuffo-Addo is named President of the 2nd Republic". Ghana History Moments (in Turanci). Edward A. Ulzen Memorial Foundation. 28 August 2017. Retrieved 13 August 2020. Cite error: Invalid <ref> tag; name "Ghana History Moments" defined multiple times with different content
  3. Ngnenbe, Timothy (4 August 2020). "Ghana pays tribute to founders' - Graphic Online". www.graphic.com.gh (in Turanci). Retrieved 5 August 2020.
  4. 4.0 4.1 4.2 4.3 "Edward Akufo-Addo". Ghana Web. Retrieved 30 January 2014. Cite error: Invalid <ref> tag; name "GhanaWeb" defined multiple times with different content
  5. "Big Six Enduring Lessons From The Founding Fathers Of Ghana". 6 August 2020. Retrieved 27 August 2021.
  6. Dictionary of African Biography. OUP USA. 2 February 2012. p. 154. ISBN 978-0-195-38207-5.
  7. "Edward Akufo-Addo" Archived 11 Oktoba 2013 at the Wayback Machine, Ghana Nation.
  8. "Ghana Famous People: Edward Akufo-Addo". mobile.ghanaweb.com. GanaWeb. Retrieved 7 September 2024.
  9. "Ghana Famous People: Edward Akufo-Addo". mobile.ghanaweb.com. GanaWeb. Retrieved 7 September 2024.