Emir Mustapha
![]() | |
---|---|
Rayuwa | |
Haihuwa | 1814 |
Mutuwa | 1863 |
Sana'a | |
Sana'a |
independence activist (en) ![]() |
Mustapha ibn Muhieddine (1814 – 1863; Mustafa ibn Muḥy al-dīn ), wanda aka fi sani da Emir Mustapha, Sidi Moustafa, Moustafa El Hassani El Djazairi, shugaban addini ne na soja na Aljeriya wanda ya jagoranci gwagwarmaya da mamayar Faransawa 'yan mulkin a tsakiyar ƙarni na 19 tare da ɗan uwansa sarki Abdelkader. [1]
Iyali
[gyara sashe | gyara masomin]
Mustapha yana ɗaya daga cikin 'ya'yan Mahieddine kuma ƙanin sarki Abdelkader. Ya auri ɗaya daga cikin 'yan uwansa, wanda ya haifi 'ya'ya maza uku da mata biyu. [2]
Domin tunawa da mahaifinsa, ɗaya daga cikin 'ya'yansa mai suna Mahieddine, wanda ya auri 'yar uwansa Zeyneb, 'yar kawunsa Sarki Abdelkader. [3]
mamayar Faransa
[gyara sashe | gyara masomin]Mustapha ya yi kokari wajen samun tasiri a Masarautar Abdelkader tare da taka muhimmiyar rawa a harkokin ƙasar Aljeriya. [4]
kabilun Sahara
[gyara sashe | gyara masomin]A shekara ta 1836 Mustapha ya yi ƙoƙari ya shelanta kansa Sheikh na ƙabilar Saharar Aljeriya wanda ya yi mubaya'a ga Abdelkader, amma yunkurin nasa ya ci tura, kuma ya sha kunya. [ <span title="What does this exactly entail? (May 2021)">1</span> ] [5] [6] da haka, ya nemi gafara sosai, don haka Abdelkader ya naɗa shi bey na Titteri a Médéa. [7] [8]
Khalifa na Médéa
[gyara sashe | gyara masomin]
Lokacin da Abdelkader ya kewaye birnin Tlemcen a cikin watan Yuli 1836 don 'yantar da shi daga Janar Louis-Eugène Cavaignac, ya sami labarin cewa wasu mutane sun yi ƙoƙari su haɗa Faransa da tawaye a Medéa. [9] [10]
Abdelkader ya ƙyale dakarun taimako su ci gaba da kewaye sansanin sojojin Faransa a Tlemcen, kuma suka ci gaba da ɗimbin mayaƙan doki zuwa Médéa don dakatar da tawayen. [11] [12]
Abdelkader ya so ya ba wa ƙanensa Mustafa fili, kuma ya sa masa suna khalifa na yankin Médéa kafin ya koma Tlemcen don ci gaba da kewaye. [13] [14]
Mustapha ya yi aiki wajen miƙa Titteri da Mitidja ga masarautar Abdelkader kafin ya miƙa wa magajinsa Mohamed Berkani muƙamin Bey of Titteri. [15] [16]
Tawayen Kabyliya
[gyara sashe | gyara masomin]A ranar 8 ga watan Mayu, 1837 , Mustapha ya shirya wani harin ba-zata a wata babbar gonar noma a Reghaïa don tilasta wa Faransawa 'yan mamaya sanya hannu kan yarjejeniyar tsagaita wuta da Abdelkader. [17] [18]
gonakin, wanda mazauna Mercier da Saussine ke kula da shi, an ajiye shi tare da fili mai girman hekta 3,000 a ƙofar Kabylia wanda ya kasance a gaban ci gaban da Faransa ta yi wa mulkin mallaka zuwa filayen Oued Isser. [19] [20]
Mustapha ya bukyaci masu fafutuka na zawiya na Beni Aïcha, da Issers, da Amraoua da su yi wa Faransawa mazauna ƙasar ta'addanci domin su dakatar da mamaye tsaunin Khachna da ke gaban Djurdjura. [21] [22]
Harin farko na Kabyle a kan Reghaïa ya firgita Janar Charles-Marie Denys de Damrémont, wanda shi ne gwamnan soja na Algiers. Ya umarci Janar Alexandre Charles Perrégaux da Kanar Maximilien Joseph Schauenburg da su shirya wani balaguron hukunci a kan Kabyles da suka kori tare da kwashe gonakin. [23]
Burin Mustapha ya cim ma, tun lokacin da sojojin Turawan mulkin mallaka suka yi gaggawar shiga ƙasar ta Orania domin bayar da gudumawa tare da Janar Bugeaud wajen fatattakar Abdelkader, an ci gaba da ajiye su a Algiers domin kare shi da kuma shirya farmakin tunkarar Masarautar Abdelkader. [24]
A lokacin balaguro na Col des Beni Aïcha a ranar 17 ga watan Mayu, 1837, sojojin mulkin mallaka sun yi rashin nasara saboda mummunan yanayi, yayin da yakin farko na Boudouaou a ranar 25 ga watan Mayu ya ƙare tare da rattaba hannu kan yarjejeniyar Tafna a ranar 30 ga watan Mayu. [25]
Khalifa na M'Sila
[gyara sashe | gyara masomin]
Daga baya Abdelkader ya naɗa Mustapha a cikin watan Agusta 1839 a matsayin Khalifa na yankin Hodna da ke kusa da yankin M'Sila. [26] [27] Da ya isa M'Sila, sai ya nufi yankin Hautes da ke arewa maso gabas, inda ya kira dukkan ƙabilun da ke kan hanyarsa ta yaki da Faransawa, kuma a cikin kasa da kwanaki takwas, tashin hankalin ya zama ruwan dare. [28] [29]
Constantinois
[gyara sashe | gyara masomin]A farkon shekara ta 1840, Mustapha ya kasance babban kwamandan 'yan tawayen Aljeriya da Abdelkader ya aika zuwa lardin Constantine don muzgunawa sojojin Faransa. [30] [31]
Mustapha ya gudanar da aikinsa a yankin Constantinois kuma ya koma zama na ɗan lokaci a Medjana kafin ya koma babban birnin tafiya na Abdelkader. [32] [33]
Château d'Amboise
[gyara sashe | gyara masomin]Bayan Abdelkader ya miƙa wuya a cikin shekarar 1847, Mustapha ya raka shi tare da sauran danginsa don gudun hijira a Château d'Amboise a Faransa. Mustapha tare da sauran 'yan uwansa, suka bar Amboise suka zauna a Maroko. [34]
Gallery
[gyara sashe | gyara masomin]-
Sarki Abdelkader (1808-1883)
-
Raid na Farko akan Reghaïa (1837)
-
Balaguro na Col des Beni Aïcha (1837)
-
Yakin farko na Boudouaou (1837)
-
Yaƙin Iss na Farko (1837)
Duba kuma
[gyara sashe | gyara masomin]- Faransa ta mamaye Aljeriya
- Masarautar Abdelkader
- Harin Farko a Reghaïa (Mayu 8, 1837)
- Balaguro na Col des Beni Aïcha (17 Mayu 1837)
- Yaƙin farko na Boudouaou (25 ga Mayu 1837)
- Yaƙin farko na Issers (27 ga Mayu 1837)
- Yarjejeniyar Tafna (Mayu 30, 1837)
Manazarta
[gyara sashe | gyara masomin]- ↑ "Revue de l'Orient: Bulletin de la Société orientale". 1846. Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 7 February 2021.
- ↑ "Histoire pittoresque de l'Afrique française, son passé, son présent, son avenir, ou, l'Algérie sous tous les aspects: Le pays, les productions du sol, les habitants, leur origine, leurs mœurs, leurs usages, leurs costumes suivie de la conquête, des travaux et des expolits de nos régiments de la colonisation, ses ressources, ses progrès, ses espérances". 1845. Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 7 February 2021.
- ↑ "ص567 - كتاب تاريخ الجزائر الثقافي - إخوة الأمير عبد القادر - المكتبة الشاملة الحديثة". al-maktaba.org. Archived from the original on 14 February 2021. Retrieved 2021-05-02.
- ↑ Civry, Eugène de (1853). "Napoléon III et Abd-el-Kader, Charlemagne et Witikind: étude historique et politique. Biographie de l'Émir, contenant un grand nombre de lettres et de documents inédits". Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 7 February 2021.
- ↑ "Biographie d'Abd-el-Kader écrite dans le pays même où est né le célèbre bédouin. Relation de sa défaite et de sa soumission". 1848. Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 7 February 2021.
- ↑ Berteuil, Arsène (1856). "L'Algérie française". Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 7 February 2021.
- ↑ "L'Algérie". 1851. Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 7 February 2021.
- ↑ "Revue contemporaine: Philosophie - histoire - sciences - litterature - poesie - romans - voyages - critique - archeologie - beaux-arts". 1862. Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 7 February 2021.
- ↑ "الامير عبد القادر محيي الدين الجزائري قائد رباني و مجاهد اسلامي". Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 13 February 2021.
- ↑ Bardon, Jean Baptiste Xavier (1886). "Histoire nationale de l'Algérie". Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 13 February 2021.
- ↑ "Cris de conscience de l'Algérie". 1840.
- ↑ "Revue de l'Orient et de l'Algérie: Bulletin de la Société orientale". 1854. Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 13 February 2021.
- ↑ Berteuil, Arsène (1856). "L'Algérie française". Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 7 February 2021.
- ↑ France (1845). "Tableau de la situation des établissements français dans l'Algérie". Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 13 February 2021.
- ↑ "الامير عبد القادر محيي الدين الجزائري قائد رباني و مجاهد اسلامي". Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 27 December 2021.
- ↑ "Revue africaine: Journal des travaux de la Société Historique Algérienne". 1867. Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 27 December 2021.
- ↑ Wagner, Moritz (1855). "The Tricolor on the Atlas: Or, Algeria and the French Conquest". Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 13 February 2021.
- ↑ Schuster, George Henri (1842). "Correspondance militaire, ou recueil de modèles, pièces et actes authentiques relatifs au service militaire: ... Avec un vocabulaire militaire français - allemand". Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 13 February 2021.
- ↑ "Encyclopédie moderne: Dictionnaire abrégé des sciences, lettres, arts". 1858. Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 13 February 2021.
- ↑ "Histoire de l'Algérie, ancienne et moderne, depuis les premiers établissements de Carthaginois jusques et y compris les dernières campagnes du Général Bugeaud. Avec une introduction sur les divers systèmes de colonisation qui ont précédé la conquète française". Paris Furne. 1843.
- ↑ "L'Algérie ancienne et moderne, etc. Vignettes par Raffet et Rouargue frères". 1844. Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 13 February 2021.
- ↑ "Correspondance du général Damrémont, gouverneur général des possessions françaises dans le nord de l'Afrique (1837) Pub". 1927. Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 13 February 2021.
- ↑ "Les époques militaires de la Grande Kabilie". 1857.
- ↑ "Campagnes de l'armée d'Afrique, 1835-1839". Paris M. Lévy. 1870.
- ↑ "L'Armée d'Afrique depuis la conquête d'Alger". Jouvet. 1888.
- ↑ Darier-Chatelain, Lucien (1888). "Historique du 3e régiment de tirailleurs algériens". Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 13 February 2021.
- ↑ "Annales algériennes". 1854. Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 14 March 2022.
- ↑ Grandin, Léonce (1898). "Le général Bourbaki". Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 13 February 2021.
- ↑ "Le 3e régiment de chasseurs d'Afrique". 1898. Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 1 May 2022.
- ↑ "Journal des connaissances utiles: Courrier des familles". 1846. Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 7 February 2021.
- ↑ "Recueil des notices et mémoires de la Société archélologique de la province de Constantine". 1864. Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 7 February 2021.
- ↑ Algérienne, Société Historique (1884). "Revue africaine". Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 7 February 2021.
- ↑ Bellemare, Alexandre (1863). "Abd-el-Kader, sa vie politique et militaire". Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 7 February 2021.
- ↑ Civry, Eugene Comte de (1853). "Napoléon III et Abd-el-Kader, Charlemagne et Witikind: étude historique et politique. Biographie de l'Émir, contenant un grand nombre de lettres et de documents inédits". Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 7 February 2021.