Filin shakatawa na Kéran

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Filin shakatawa na Kéran
national park (en) Fassara
Bayanai
IUCN protected areas category (en) Fassara IUCN category II: National Park (en) Fassara
Nahiya Afirka
Ƙasa Togo
Heritage designation (en) Fassara Ramsar site (en) Fassara
Wuri
Map
 10°07′48″N 0°37′08″E / 10.13°N 0.619°E / 10.13; 0.619
JamhuriyaTogo
Region of Togo (en) FassaraKara Region (en) Fassara
Prefecture of Togo (en) FassaraKéran (en) Fassara

Filin shakatawa na Oti-Kéran yana arewacin Togo, a cikin yankin Kara. Hanya guda daya ce ta ratsa wannan yankin. Ba 'yan yawon bude ido da yawa da ke ziyartar Togo saboda manyan wuraren shakatawa na ƙasa sun fi sauƙi a Ghana.

Tasirin zamantakewa[gyara sashe | gyara masomin]

Filin shakatawa na Oti-Kéran na mallakar cibiyar sadarwar yanki ne a arewacin Togo wanda asalinsa ya fadada tun daga shekarun 1960s. An aiwatar da waɗannan ayyukan ba tare da izini da sa hannun jama'ar yankin ba. Maimakon samun kuɗin shiga daga yawon buɗe ido da sauran damar kasuwanci da ke iya alaƙa da wuraren shakatawa na ƙasa, an cire mutane daga ƙasarsu kuma an yi watsi da cigaban noma, wanda ya haifar da ƙaruwar talauci har ma da yunwa. Bugu da kari, namun daji - musamman giwaye - daga wuraren da aka kiyaye amma ba masu katanga ba sun lalata gonaki da amfanin gona a cikin al'ummomin da ke kewaye da su.[1] Wannan ya haifar da ƙiyayya ga jama'ar gari game da yankunan da aka kiyaye da dabbobin daji. A lokacin rikice-rikicen siyasa a shekarar 1990 wannan kiyayya ta rabu da manyan hare-hare kan yankunan da aka kiyaye da kuma kisan dabbobi da yawa, wanda hakan ya haifar da babbar illa ga muhalli.[1]

Sake shiryawa tun 1999[gyara sashe | gyara masomin]

Sakamakon barna mai yawa da mamayewar mutane zuwa yankunan da aka kiyaye, hukumomin Togo sun sake fasalin kan iyakokin wuraren shakatawa tun daga 1999. Yankunan gefe da ake ganin sun lalace sosai da ba za a sake sanya su ba an kebe su daga gandun dajin kuma an rarraba su a hukumance don cigaban dan Adam. Wannan ya rage girman filin shakatawa na ƙasar, wanda yanzu ake kira Oti-Kéran National Park, daga hekta 179550 zuwa kadada 69000.[2] Abin da ya rage an tsara shi don zama wani ɓangare na ajiyar ajiyar halittu na gaba, wanda ya haɗa ta da Oti-Mandouri National Park da tsarin yanki na kariya na WAP (W, Arli, Pendjari) a Burkina Faso, Benin, da Niger. Duk da haka, har yanzu ana barazanar ta daga ƙauyuka, noman auduga, samar da gawayi, da sauran ayyukan ɗan adam a cikin iyakokin wurin shakatawa.[3]

Lissafin jiki[gyara sashe | gyara masomin]

Lissafin jiki ya kasance yana da kyau sosai a cikin Oti-Kéran National Park kafin 1990. Wani kamfani na Afirka ta Kudu ya saka hannun jari a cikin abubuwan yawon buɗe ido (otal, otal, dandamalin lura da dai sauransu) da kuma ecotourism suna ƙirƙirar kuɗaɗen shiga kowane wata don kula da yankin kariya a cikin tsari na 50-60 miliyan CFA (U $ 100000-120000) a cikin Oti-Kéran shi kaɗai. A lokacin ana ɗaukarsa samfurin yanki ne na kariya ga cigaban ƙasa da hotuna har yanzu akwai garken giwaye da sauran manyan wuraren jan hankalin masu yawon buda ido a wurin shakatawar. A yau dukkan abubuwan more rayuwa sun lalace kuma bangaren ecotourism bai sake farawa ba a yankin Oti-Kéran bayan dogon lokacin da ake fama da matsalolin zamantakewar siyasa. 'Yan yawon bude ido yankuna kalilan ne suke zuwa daga kasashe makwabta (WAP hadaddun Niger, Burkina Faso, Benin), amma babu wadatattun kayan aiki ko masauki a Togo dan karfafa musu gwiwa su daɗe. Ma’aikatar yawon bude ido ta kasa tana mai da hankali kan ayyukanta a Yankin Filato kuma tana ganin ya zama dole don kula da wuraren da aka kiyaye a cikin rukunin Oti-Keran / Oti-Mandouri da za a sake inganta su sannan kuma a sake kafa wuraren zama da dabbobi kafin shirin ecotourism ya zama ɓullo.[3]

Dabbobi[gyara sashe | gyara masomin]

Rushewar shekarun 1990 ta haifar da ragin yawan alfarmar wuraren shakatawa na kasar Togo idan aka kwatanta da na makwabta Burkina Faso da Benin. Bincike a cikin shekarar 2008 ya jera nau'ikan masu zuwa duk da cewa yana bayyana cewa matsayinsu bai tabbata ba:[2]

Dabbobi masu shayarwa

  • Giwar Afirka (Loxodonta africana) - Ganin kowa da jan hankali a lokacin shekarun 1980, watakila giwayen sun kusan karewa a shekarun 1990. Wani bincike da aka gudanar ta sama a shekara ta 2003 ya kasa gano giwaye a wurin shakatawar.[4] A yau, ana ba da rahoton aukuwar rikice-rikice na mutane da kungiyoyi masu ƙaura. Wani shiri na UNDP daga 2010 na da nufin sake kafa yawan dabbobi kusan 20 a wurin shakatawar.[3]
  • Kudin zaitun (Papio anubis)
  • Tantalus biri (Chlorocebus tantalus) - Sau da yawa ana lasafta shi azaman Cercopithecus aethiops.
  • Patas biri (Erythrocebus patas) - Kasancewar wannan nau'in an tabbatar dashi ta hanyar binciken jirgi a 2003.[4]
  • Kob (Kobus kob kob) - An tabbatar da kasancewar wannan nau'in ta hanyar binciken jirgi a 2003.[4]
  • Waterbuck (Kobus ellipsiprymnus defassa) - An tabbatar da kasancewar wannan nau'in ta hanyar binciken jirgi a 2003.[4]
  • Red-flanked duiker (Cephalophus rufilatus)
  • Babban duiker (Sylvicapra grimmia coronata) - Kasancewar wannan nau'in ya tabbatar ta hanyar binciken jirgi a 2003.[4]
  • Buffalo na Afirka (Synceros caffer brachyceros)
  • Hippopotamus (Hippopotamus amphibius)
  • Warthog (Phacochoerus africanus africanus) - An tabbatar da kasancewar wannan nau'in ta hanyar binciken jirgi a 2003.[4]
  • Zakin Afirka ta Yamma (Panthera leo senegalensis) - Mutanen da ke ba da rahoton an ba da rahoton su lokaci-lokaci, a karo na ƙarshe a cikin 2005. Babu mazaunan zaki na dindindin a Togo.[5]
  • Crested porcupine (Hystrix cristata)
  • Riunƙwasa ƙasa (Xerus (Euxerus) erythropus erythropus) Hagu huda huɗu (Atelerix albiventris)

Tsuntsaye

Kimanin nau'in tsuntsaye 214 aka rubuta, gami da:

  • Black crowned crane (Balearica pavonina)
  • Goliath heron (Ardea goliath)
  • Grey heron (Ardea cinerea)
  • Pink-backed pelican (Pelecanus rufescens)
  • Violet turaco (Musophaga violacea)
  • Red-throated bee-eater (Merops bullocki)
  • Bearded barbet (Lybius dubius)
  • Pied-winged swallow (Hirundo leucosoma)
  • Rufous cisticola (Cisticola rufus)
  • Oriole warbler (Hypergerus atriceps)
  • Blackcap babbler (Turdoides reinwardtii)
  • Purple starling (Lamprotornis purpureus)
  • Bronze-tailed starling (Lamprotornis chalcurus)
  • White-crowned robin-chat (Cossypha albicapilla)
  • White-fronted black chat (Myrmecocichla albifrons)
  • Splendid sunbird (Cinnyris coccinigastrus)
  • Heuglin's masked weaver (Ploceus heuglini)
  • Red-winged pytilia (Pytilia phoenicoptera)
  • Bar-breasted firefinch (Lagonosticta rufopicta)
  • Black-faced firefinch (Lagonosticta larvata)
  • Lavender waxbill (Estrilda caerulescens)
  • Exclamatory paradise whydah (Vidua interjecta)
  • Togo paradise whydah (Vidua togoensis)
  • Brown-rumped bunting (Emberiza affinis)

Dabbobi masu rarrafe

  • Kada Yammacin Afirka ta Yamma (Crocodylus suchus) - A da an lasafta shi da kada duka (C. niloticus)[3]

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. 1.0 1.1 Tchamie, T.T.K. (1994). "Learning from local hostility to protected areas in Togo". FAO Corporate Document Repository.
  2. 2.0 2.1 UICN/PACO (2008). Evaluation de l'efficacité de la gestion des aires protégées: aires protégées du Togo (PDF) (in Faransanci). Ouagadougou: UICN-PACO. p. 41. Archived from the original (PDF) on 4 September 2014. Retrieved 31 August 2014.
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 UNDP (2010). Strengthening the conservation role of Togo’s national System of Protected Areas (PA) (PDF). UNDP. p. 157. Archived from the original (PDF) on 3 September 2014. Retrieved 31 August 2014.
  4. 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 Bouché, P.; Lungren, C.G.; Hien, B; Omondi, P (2004). Aerial Total Count of the "W"-Arli-Pendjari-Oti-Mandouri-Keran (WAPOK)Ecosystem in West Africa, April-May 2003.Definite Report February 2004 (PDF). PAUCOF/MIKE/GAFD/EU. p. 108. Archived from the original (PDF) on 29 October 2013. Retrieved 31 August 2014.
  5. Lion ALERT (2014). "Lions (Panthera leo) in Togo". Lion ALERT. Archived from the original on 2019-11-14. Retrieved 2021-06-29.