Freda Akosua Prempeh
Freda Akosua Oheneafrewo Prempeh (an haife ta a ranar 23 ga watan Janairu, 1966)[1] 'yar siyasa ce 'yar ƙasar Ghana, kuma 'yar majalisa, a majalisa ta bakwai kuma 'yar majalisa ta takwas na jamhuriya ta huɗu ta Ghana mai wakiltar mazaɓar Tano ta Arewa a yankin Ahafo, Ghana.[2][3] A halin yanzu ita ce ƙaramar ministar ma'aikatar ayyuka da gidaje ta Ghana. A baya ta taɓa zama mataimakiyar ministar jinsi da kuma 'yar majalisa - "Matar majalisa" daga 2002 zuwa 2010 na yankin zaɓen Lakoo na mazaɓar La-Dadekotopo a babban yankin Accra.[4]
A shekarar 2017, an naɗa ta shugabar kwamitin shirya gasar cin kofin nahiyar Afirka ta mata 2018 mai mambobi 11.[5][6][7][8]
Rayuwar farko da ilimi
[gyara sashe | gyara masomin]An haife ta a ranar 23 ga Janairu, 1966 a Accra ga dangin sarauta na Ghana. Ita ce 'ya ta uku ga marigayi Ohenenana Akwasi Agyeman Dua-Prempeh, na gidan sarautar Ashanti da marigayiya Nana Amma Serwaa, Kontihemaa na Duayaw Nkwanta, (wanda aka sani a cikin sirrin rayuwa kamar Madam Georgina Ansah).

Freda ta fara karatunta na farko a Makarantar Firamare ta Jami'ar Kumasi sannan ta ci gaba da matakinta na Ordinary(O) a Makarantar Sakandare ta Fasaha (yanzu KNUST Senior High School) a Kumasi, Ghana. Sannan ta ci gaba da samun Advanced level Certificate (A level) a Accra Workers College a Accra, Ghana. Daga nan sai ta ci gaba zuwa Cibiyar Jarida ta Ghana, inda tayi Diploma a cikin Harkokin Jama'a da Talla. Cibiyar Gudanarwa da Gudanar da Jama'a ta Ghana ta karrama ta a cikin Babban Jami'in Jama'a a 1998. Tana da Takaddun shaida da kuma Babban Takaddun shaida a Kasuwanci, DipM, MCIM, Chartered Marketer Professional Postgraduate Diploma a Talla, duk daga Cibiyar Kasuwanci ta Chartered, Ƙasar Ingila. Ta sami digirin ta a (Business Administration), Option na Human Resource Management daga Jami'ar Ghana a shekarar 2006.[9] Ta kuma karanta MA Comms, Media and Public Relations a Jami'ar Leicester, UK, sannan ta yi digirin digirgir kan harkokin kasuwanci daga Ghana. Kwalejin Jami'ar Fasaha.[10][11]
Rayuwa ta sirri
[gyara sashe | gyara masomin]Freda Akosua Prempeh ta fito ne daga Duayaw Nkwanta, babban birnin mazaɓarta ta Tano North, a yankin Ahafo, Ghana. Ita Kirista ce, kuma tana da aure da ɗa.
Freda ta kusan rasa ranta sakamakon ambaliyar ruwa da bala'in gobara a ranar 3 ga Yuni, 2015 a da'irar, Accra.[12]
Kafin zaɓen Freda a cikin ofishi a matsayin memba a majalisa a 2013, ta kasance mai gudanarwa a Otal din Point Huɗu a Sunyani kuma ta yi aiki tare da Ofishin Kurkuku na tsawon shekaru 10. Ita 'yar wasa ce mai son motsa jiki da kuma mai yarda da ƙarfin mata.
Rayuwar siyasa
[gyara sashe | gyara masomin]Freda Prempeh mallakar New Patriotic Party (N.P.P.). Aikinta na siyasa ya fara ne a 2002, a matsayin memba na Majalisar Wakilai na Yankin Za ~ e na Lakoo na Yankin La-Dadekotopo a Yankin Babban Accra, na tsawon shekaru 8, A watan Fabrairun 2006, An kira ta da ta yi aiki a Hukumar sulhu ta ƙasa a matsayin Jami'in Harkokin Jama'a na tsawon watanni 9. A yanzu haka ita ce memba a majalisar dokoki ta Tano North Constituency, kuma tana aiki a kan Ma'adanai da Makamashi, Kwamitin Tabbatar da Gwamnati a majalisa. Shugaba Akufo-Addo ne ya naɗa ta a matsayin Mataimakin Ministan Ayyuka da Gidaje, a cikin 2017.[13] A yanzu haka ita ce Mataimakin Ministan Jinsi, Yara da Kariyar zamantakewa.

Ta tsaya takara a babban zaɓen Ghana na 2020 a matsayin 'yar takarar majalisar dokoki ta Tano North a kan tikitin sabuwar jam'iyyar Patriotic Party, kuma ta yi nasara da fiye da kashi 51%. Wannan ya sa ta zama wa'adi na 3 a matsayin 'yar majalisa kuma yanzu ta zama 'yar majalisa ta 8 a jamhuriya ta huɗu.
Muƙamai na jagoranci da aka gudanar
[gyara sashe | gyara masomin]- 2004-2008 Memba, Majalisar Gwamnonin, – Majalisar Ma'aikatar Cikin Gida 2005-2008 Memba – Hukumar Watsa Labarai ta ƙasa
- 2005-2008 Member Board – Tsarin Inshorar Kiwon Lafiya na ƙasa, Kpeshie Sub- Metro, Accra
- 2002-2006 Shugaban kwamitin, Kwamitin Ci gaban (Accra Metropolitan Assembly)
- 2006/2007 Kafa memba kuma Mataimakin Shugaban ƙasa, Daliban Makarantar Ilimin Ilimin Kasuwanci na shekarar ( TESCON ), Jami'ar Ghana, Accra City Campus
- 2008 Memba na, Kwamitin Sadarwa. Jam'iyyar New Patriotic Party, Ƙungiyar Ƙawancen Ƙasa
- Shugaban ƙasa da kuma wanda ta kafa, ƙungiyar Mata ta Mata ta Ghana
Membobin Ƙungiyoyin Ƙwararru
[gyara sashe | gyara masomin]- 31 Oktoba 2003 zuwa yau Cibiyar Hulɗa da Jama'a (IPR, Ghana) - Amintaccen ➞➞➞ Memba.
- Oktoba 2000 - Oktoba 2003➞Cibiyar Hulɗa da Jama'a (IPR) Ghana - Mataimakin Memba
- Ƙungiyar 'Yan Jarida ta Ghana (GJA) - Mamba mai alaƙa
Manazarta
[gyara sashe | gyara masomin]- ↑ "Ghana Parliament member Freda Akosua Oheneafrewo Prempeh". www.ghanaweb.com. Archived from the original on 2019-03-06. Retrieved 2019-10-06.
- ↑ "Ghana Election Results". Ghana Elections 2012 - Peace FM. Archived from the original on 2016-04-13. Retrieved 2016-09-11.
- ↑ "NPP Primaries: Hon. Freda Retains Tano North Constituency Seat". www.ghanaweb.com. Retrieved 2016-09-11.
- ↑ Sir, Coffie (14 August 2018). "Profile of Hon.Freda Prempeh". Archived from the original on 23 April 2019. Retrieved 4 August 2022.
- ↑ "Tano North MP Freda Prempeh sworn-in as AWCON LOC chair". Graphic Online (in Turanci). 2017-09-28. Retrieved 2019-10-06.
- ↑ "Hon. Freda Prempeh | Citi Sport" (in Turanci). Archived from the original on 2019-10-06. Retrieved 2019-10-06.
- ↑ "Ghana must bid to host AFCON 2019 – AWCON Chairperson says". www.pulse.com.gh (in Turanci). 2018-12-04. Retrieved 2019-10-06.
- ↑ Bebli, Anthony. "We're ready to host Women's AFCON- Freda Prempeh | Starr Fm" (in Turanci). Retrieved 2019-10-06.
- ↑ "Ghana MPs - MP Details - Prempeh, Freda". ghanamps.com. Retrieved 2016-09-11.
- ↑ "Parliament of Ghana". www.parliament.gh. Retrieved 2019-03-02.[permanent dead link]
- ↑ "Profile of Hon. Freda Prempeh – Mitsu Ghana" (in Turanci). Archived from the original on 2019-04-23. Retrieved 2019-04-23.
- ↑ "Parliament shed tears for Circle disaster". Ghana news agency. Ghana News Agency. 5 June 2015.
- ↑ "I'm Ready To Serve As The Deputy Minister Of Sports—Hon. Freda Prempeh". Modern Ghana. 2017-01-14. Retrieved 2019-03-02.