Fushi
![]() | |
---|---|
negative emotion (en) ![]() ![]() ![]() | |
![]() | |
Bayanai | |
Ƙaramin ɓangare na | Emotion |
Bangare na |
theory of emotion (en) ![]() ![]() ![]() |
Hashtag (en) ![]() | angry |
Hannun riga da |
patience (en) ![]() |
Handled, mitigated, or managed by (en) ![]() |
anger management (en) ![]() |
ICPC 2 ID (en) ![]() | P04 |

Fushi, wanda kuma aka sani da fushi wani yanayi ne mai tsanani na zuciya wanda ya ƙunshi amsa maras dadi da rashin haɗin kai ga abin da aka gane tsokana, rauni ko barazana. [1]
Mutumin da ke fuskantar fushi sau da yawa zai fuskanci tasirin jiki, irin su ƙara yawan ƙwayar zuciya, hawan jini, da ƙara yawan adrenaline da noradrenaline. Wasu suna kallon fushi azaman motsin rai wanda ke haifar da wani ɓangare na faɗa ko fight of flight. [2] Fushi ya zama babban ji na ɗabi'a, a fahimi, da physiologically lokacin da mutum ya yi zaɓin da ya dace don ɗaukar mataki nan da nan ya dakatar da halayen barazanar wani ƙarfin waje. [3] A Kalmar Ingilishi ta samo asali ne daga kalmar fushi daga harshen Old Norse. [4]
Fushi na iya samun sakamako na zahiri da na hankali da yawa. Ana iya samun bayyanar fushi ta waje a cikin yanayin fuska, yanayin jiki, amsawar jiki, da kuma a wasu lokuta ayyukan zalunci na jama'a. Fuskar fuska na iya kamawa daga kusuwar gira zuwa ciki zuwa murtuke fuska. Yayin da akasarin wadanda suka fuskanci fushin ke bayyana tashin hankalinsu a sakamakon “abin da ya same su”, masana ilimin halayyar dan adam sun yi nuni da cewa mai fushi yana iya yin kuskure sosai domin fushi yana haifar da asara wajen sa ido da kuma lura da idon basira. [5]

Masana ilimin halayyar dan adam na zamani suna kallon fushi a matsayin al'ada, dabi'a, kuma motsin zuciyar da kusan dukkanin mutane ke fuskanta a wasu lokuta, kuma a matsayin wani abu mai kimar aiki don rayuwa. Fushin da ba a sarrafa shi ba zai iya yin mummunar tasiri ga jin daɗin mutum ko zamantakewa [5] [6] kuma yana tasiri ga waɗanda ke kewaye da su. Yayin da masana falsafa da marubuta da yawa suka yi gargaɗi game da saurin fushi da ba za a iya sarrafa su ba, an sami sabani game da ainihin ƙimar fushi. [7] Tun zamanin masana falsafa na farko an yi rubuce-rubuce game da batun magance fushi, amma masana ilimin halin dan Adam na zamani, sabanin marubutan farko, su ma sun yi nuni da illar da ke tattare da danne fushi. [7]
Psychology and Sociology[gyara sashe | gyara masomin]

Nau'i uku na fushi masana ilimin halayyar dan adam suna gane su: [8]
- Gaggawa da fushi na haɗe da yunƙurin kiyaye kai. Ana raba ta da mutane da sauran dabbobi, kuma tana faruwa ne lokacin da dabbar ta ji azaba ko ta tashi ga tarko. Wannan nau'i na fushi na al'ada ne.
- Matsakaicin fushi da gangan shine amsa ga cutarwa da wasu suka gane da gangan ko rashin adalci. Wannan nau'i na fushi na al'ada ne.
- Bacin rai yana da alaƙa fiye da halayen halaye fiye da ilhami ko fahimi. Haushi, ɓacin rai, da ɓacin rai misalai ne na nau'in fushi na ƙarshe.
Fushi na iya yuwuwar tattara albarkatun tunani da haɓaka ƙuduri zuwa gyara halayen da ba daidai ba, haɓaka adalcin zamantakewa, sadarwar ra'ayi mara kyau, da magance koke-koke. Hakanan yana iya sauƙaƙe haƙuri. Akasin haka, fushi na iya zama ɓarna idan bai sami hanyar da ta dace ba a cikin magana. Fushi, a cikin sigarsa mai ƙarfi, yana lalata ikon aiwatar da bayanai da kuma ikon sarrafa fahimi akan halin mutum. Mutum mai fushi na iya rasa haƙiƙanin sa, tausayi, tsantseni ko tunani kuma yana iya cutar da kansa ko wasu. [5] [9] [10] Akwai bambamci mai kaifi tsakanin fushi da wuce gona da iri (na magana ko ta zahiri, kai tsaye ko kai tsaye) duk da cewa suna shafar juna. Yayin da fushi na iya kunna tashin hankali ko ƙara yuwuwar sa ko ƙarfinsa, ba dole ba ne ko kuma isasshiyar yanayi don zalunci. [5]
Maganganun fushi da aka yi amfani da su ba daidai ba | Hankali |
---|---|
Ƙarfafa ilhami da ƙiyayya | Don gujewa hasarar ciki ko fargabar cewa za a ɗauke wani abu. |
Hakki da takaici | Don hana canji a cikin aiki. |
Tsoro da tunani | Domin biyan bukatun mutum. |

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]
- ↑ Videbeck, Sheila L. (2006). Psychiatric Mental Health Nursing (3rd ed.). Lippincott Williams & Wilkins. ISBN 9780781760331.Empty citation (help)
- ↑ Harris, W., Schoenfeld, C.D., Gwynne, P.W., Weissler, A.M.,Circulatory and humoral responses to fear and anger, The Physiologist, 1964, 7, 155.
- ↑ Raymond DiGiuseppe, Raymond Chip Tafrate, Understanding Anger Disorders, Oxford University Press, 2006, pp. 133–159.
- ↑ Anger,The American Heritage Dictionary of the English Language, Fourth Edition, 2000, Houghton Mifflin Company.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 Raymond W. Novaco, Anger, Encyclopedia of Psychology, Oxford University Press, 2000
- ↑ John W. Fiero, Anger, Ethics, Revised Edition, Vol 1
- ↑ 7.0 7.1 Simon Kemp, K.T. Strongman, Anger theory and management: A historical analysis, The American Journal of Psychology, Vol. 108, No. 3. (Autumn, 1995), pp. 397–417
- ↑ Paul M. Hughes, Anger, Encyclopedia of Ethics, Vol I, Second Edition, Rutledge Press
- ↑ John W. Fiero, Anger, Ethics, Revised Edition, Vol 1Empty citation (help)
- ↑ Simon Kemp, K.T. Strongman, Anger theory and management: A historical analysis, The American Journal of Psychology, Vol. 108, No. 3. (Autumn, 1995), pp. 397–417Empty citation (help)