Harin farko na Dellys
| Iri | rikici |
|---|---|
Harin farko na Dellys a watan Mayu 1837, a lokacin da Faransa ta mamaye Aljeriya, sun yi adawa da sojojin da suka yi mulkin mallaka a ƙarƙashin Kyaftin Corvette Félix-Ariel d'Assigny (1794-1846) ga mayakan adawa na garin Dellys a Kabylia na Igawawen . [1]
Maganar Tarihi
[gyara sashe | gyara masomin]Lokacin da sarki Mustapha ya shirya hari na farko a ranar 8 ga Mayun shekarar 1837 da abokansa na Kabyly suka kai hari a wata gonar noma ta ‘yan mulkin mallaka da ke Reghaïa a cikin filin Mitidja, martanin Faransa bai daɗe ba ya fuskanci maharan. [2]
Daga nan sai gwamnan Faransa na Algiers, Janar Damrémont, ya ba da umarnin a hukunta Kabyles da wani balaguron soji a ranar 17 ga Mayu 1837 wanda Kanar Schauenburg ya umarta ta ƙasa, da kuma Janar Perregaux ta teku a kan kabilun Beni Aïcha, Issers da Amraoua.
Daga nan ne 'yan tawayen Kabyl suka mayar da martani ta hanyar kai hari a sansanin sojoji na Boudouaou a ranar 25 ga Mayun shekarar 1837, wanda ke karkashin jagorancin Kyaftin de La Torré.
Janar Damrémont ya yi amfani da wannan yunkuri na gabas da Mitidja, ya kafa wani gagarumin yakin neman zabe a ranar 27 ga Mayun 1837 zuwa kwarin Oued Isser, domin murkushe wannan tungar ‘yan tawaye da ke tursasawa ‘yan mulkin mallaka na Algiers, ta hanyar shigar da Janar Lixières. [3]
A lokacin ne ' yan tawayen Sufaye na Zawiyet Sidi Amar Cherif suka yi shawarwari da Faransawa kan tsagaita wuta wanda hakan ya sa aka samu damar dakatar da yakin da ake yi tsakanin 'yan tawayen biyu. [4]
Balaguron sojan ruwa
[gyara sashe | gyara masomin]
Janar Damrémont ya zaɓi a watan Mayu 1837 don dakatar da tashin hankali tsakanin Faransawa da Kabyles ta hanyar juya ma'auni na iko ta ƙasa da ta ruwa. [5]
Kwamandan sojojin ruwa a Algiers, mai suna Félicité-Louis-Urbain Menouvrier-Defresne (ya mutu a shekara ta 1848), don haka ya aika a ranar 28 ga Mayu 1837 da safe a jirgin ruwa na jiragen ruwa guda biyu daga tashar jiragen ruwa na Algiers don su sauka a tashar jiragen ruwa na Dellys kuma su mika Casbah na Dellys a cikin wannan birni zuwa ga babban hafsan mulkin mallaka kuma ya mika Casbah na Dellys a wannan birni zuwa ga babban hafsan mulkin mallaka. Félix-Ariel d'Assigny [6]
Karshen fadan a filin Issers ya kara kaimi wajen kawar da wannan gari na gabar teku wanda ta haka ne aka hana shi garkuwar kariya daga 'yan tawaye wadanda suka karfafa shi ya kasance da kuma zama cibiyar tayar da tarzoma mai nisa da 'yan dubban kilomita daga Casbah na Algiers . [7]
Samun Dellys
[gyara sashe | gyara masomin]Jirgin ruwan Le Cerbère da scow La Lionne da suka gabatar da kansu a ranar 28 ga Mayun 1837 a cikin kogon tashar jiragen ruwa na Dellys ba su sami turjiya daga Algeria ba lokacin da sojojin Faransa suka sauka a gabar tekun a matsayin masu nasara. [8]
Kwale-kwalen biyu sun isa bakin kogin da ke zama Cape Bengut kuma suka gabatar da kansu a gaban garin Dellys inda jirgin Le Cerbère ya tsaya a cikin fathoms na ruwa guda goma sha uku a cikin mashigin Dellys Casbah, yayin da La Lionne ya ci gaba da tafiya.
Bayan haka ma'aikatan biyu sun dauki matakan da suka dace don fara kai harin da kuma lalata gidajen Casbah da aka sanya a filin wasa na amphitheater tare da lalata su.
Al'ummar birnin sun firgita da wadannan munanan shirye-shirye, sannan nan da nan suka aika da wani jirgin ruwa mai saukar ungulu a cikin Le Cerbère don shiga tattaunawar ceton rai don ceto birnin daga halakar da ke shirin yi.
Sojojin Faransa na da aikin da suka yi na murkushe wannan Kabyle kuma birni mai dabara, da kuma kira ga mazauna garin da su tura manyan mutanensu a matsayin garkuwa da masu sasantawa zuwa Algiers, da kuma biyan diyya manoma Mercier da Saussine, ma'abuta gonakin da suka fuskanci sata da korar wani hari na farko a Reghaïa da aka yi ranar 8 ga watan Mayu a karkashin jagorancin Sarkin Mustapha na ranar 18 ga watan Mayu. [9]
Wannan shi ne yadda kwamandan d'Assigny, wanda ya samu tsauraran umarni da a kashe shi a garin 'yan tawayen da ke yankin Amraoua, bayan da ya bukaci tawagar Aljeriya da ta gaggauta mayar da martani ga umarnin Janar Damrémont.
Jari-hujja
[gyara sashe | gyara masomin]
Manyan mutanen garin Dellys sun shirya a ranar 28 ga Mayun 1837 tare da mikawa garin ga sojojin Faransa don kare mutanen garin da dukiyoyinsu daga yuwuwar ramuwar gayya na soja. [10]
Amma waɗannan fitattun mutane ba su da ikon yin biyayya ga umarnin mika wuya na birnin, kuma dole ne su nada manyan mutane takwas daga cikin manyan mazaunan da suka zo cikin jirgin ruwan Le Cerbère don ganawa da Kwamanda Félix-Ariel.
Ta haka ne Mufti El Mouloud ben El Hadj Allal, Cadi Si Ahmed El Mufti, Marabout na Zawiyet Sidi Amar Cherif da manyan mazauna garin Dellys suka shiga cikin jirgin Le Cerbère, kuma kwamandan Algiers suka kai shi cikin daren 29 ga Mayu 1837 a matsayin garkuwa ga Algiers. [11] [5]
Wahalhalun da suka kawo cikas ga tattaunawar da aka yi kan jirgin, dangane da mika wuya, ya kai ga mika wannan tawaga zuwa Algiers inda suke jiran a yanke hukunci mai kyau dangane da su.
Waɗannan mashahuran Dellys sun amince da Janar Damrémont don biyan diyya ga mazauna Faransa Mercier da Saussine waɗanda suka sha asara a harin Amraoua da sauran Kabyles a ranar 8 ga Mayu 1837 a kan gonarsu ta Reghaïa . [12]
Takwaran wannan kuɗin ya ƙunshi sakin fitattun Dellys da barin su su koma gida a matsayin wani ɓangare na yarjejeniyar zaman lafiya mai dorewa. [13]
A karshen wannan balaguron jiragen ruwa, an bayar da girmamawa ga sojojin Faransa da suka shiga cikinsa, musamman ga shugabansu Félix-Ariel d'Assigny wanda ya jagoranci ta, saboda sakamakon da ake sa ran an samu ba tare da zubar da jini ba.
Kamfanin Dellys
[gyara sashe | gyara masomin]
Wakilan Issers da jiga-jigan Dellys sun bukaci Janar Damrémont bayan an sake su da su yi alkawarin kafa cibiyar kasuwanci ta Faransa a birnin Dellys domin samun dawwamammiyar tsagaita wuta a yankin Amraoua. [14]
Amma gwamnan Algiers na Faransa ya gaya musu cewa dole ne a kafa rundunar soji ta tsaya tsayin daka don kare wannan cibiyar kasuwanci a Kabylia. [1]
Martanin Damrémont ya kuma lura cewa har yanzu ciniki tsakanin Algiers da Dellys bai samu ci gaba ba don tabbatar da saka hannun jari da kashe-kashen da wannan matakin na kasuwanci zai haifar.
Amma birnin Dellys da ke da mazaunansa 2,000 a lokacin, da ƙananan tashar kamun kifi, da gine-ginensa guda goma da aka keɓe ga cibiyar kasuwanci da ake sha'awar, za su iya samar da bunƙasa kasuwanci da mu'amala mai daɗi tsakanin wannan yanki da ake nomawa sosai da birnin Algiers ta hanyar samar masa da hatsi da 'ya'yan itatuwa.
Gallery
[gyara sashe | gyara masomin]-
Charles-Marie Denys de Damrémont
-
Raid a kan Reghaïa (1837)
-
Balaguro na Col des Beni Aïcha (1837)
-
Yakin farko na Boudouaou (1837)
-
Yaƙin Iss na Farko (1837)
Manazarta
[gyara sashe | gyara masomin]- ↑ 1.0 1.1 "Revue africaine0". 1876. Cite error: Invalid
<ref>tag; name "autogenerated2" defined multiple times with different content - ↑ "Correspondance du général Damrémont, gouverneur général des possessions françaises dans le nord de l'Afrique (1837) Pub". 1927.
- ↑ "Gazette van Gend". 1837.
- ↑ Pellissier De Reynaud, E. (1854). "Annales algériennes".
- ↑ 5.0 5.1 Algérienne, Société Historique (1875). "Revue africaine". Cite error: Invalid
<ref>tag; name "autogenerated1" defined multiple times with different content - ↑ "Indicateur général d'Algérie, renfermant la description géographique, historique et statistique de chacune des localités, etc". 1867.
- ↑ Galibert, Léon (1843). "Histoire de l'Algérie ancienne et moderne depuis les premiers établissements des Carthaginois jusques et y compris les dernières campagnes du général Bugeaud: Avec une introduction sur les divers systèmes de colonisation qui ont précédé la conquête française".
- ↑ Orléans, Ferdinand-Philippe d' (1870). "Campagnes de l'armée d'Afrique, 1835-1839".
- ↑ "Correspondance du général Damrémont, gouverneur général des possessions françaises dans le nord de l'Afrique (1837) Pub". 1927.
- ↑ "Annales algériennes". 1854.
- ↑ "Revue africaine: Bulletin de travaux de la Société historique algérienne". 1968.
- ↑ "Revue africaine". 1971.
- ↑ "Indicateur général d'Algérie, renfermant la description géographique, historique et statistique de chacune des localités, etc". 1858.
- ↑ "Annales algériennes". 1854.
Mahaɗa
[gyara sashe | gyara masomin]- (fr) Information on the capture of Algiers in 1830 on YouTube
- (fr) The conquest of Algeria: Interview with Ahmed Djebbar on YouTube
- 1- (fr) The conquest of Algeria (1830-1847) on YouTube
- 2- (fr) The conquest of Algeria (1830-1847) on YouTube
- (fr) The conquest of Algeria: Interview with Jacques Frémeaux on YouTube
- (fr) Conquest of Algeria - Marshal Bugeaud on YouTube
Bibiyar Tarihi
[gyara sashe | gyara masomin]- Léon Galibert (1843). Histoire de l'Algérie ancienne et moderne. Paris: Furne et Cie, Libraires-Éditeurs. p. 475.
- Edmond Pellissier de Reynaud (1854). Annales algériennes, Volume 2. Paris: Librairie Militaire. p. 180.
- Victor Bérard (1867). Indicateur général d'Algérie. Algiers: Bastide, Libraire-Éditeur. p. 185.
- Ferdinand-Philippe d'Orléans (1870). Campagnes de l'armée d'Afrique, 1835-1839. Paris: Michel Lévy Frères. p. 282.
- Société Historique Algérienne (1875). Revue africaine, Numéros 109 à 120. Algiers: Adolphe Jourdan, Libraire-Éditeur. p. 209.
- Société Historique Algérienne (1876). Revue africaine, Volume 20. Algiers: Adolphe Jourdan, Libraire-Éditeur. p. 209.
- Charles Marie Denis Damrémont (1927). Correspondance du général Damrémont. Paris: H. Champion, Libraire-Éditeur. p. 191.