Jump to content

Harshen Binumarien

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Harshen Binumarien
  • Harshen Binumarien
Lamban rijistar harshe
ISO 639-3 bjr
Glottolog binu1245[1]

Binumarian, ko Afaqinna死 kamar yadda aka sani ga masu magana da shi, yare ne na Kainantu na Papua New Guinea . An yi amfani da sunan da aka yi amfani da shi a cikin wallafe-wallafen a ƙarƙashin gwamnatin Australiya kuma har yanzu mutanen Binumarien suna amfani da shi lokacin da suke magana da Tok Pisin. Ya fito ne daga ƙauyen Pinumareena da aka watsar yanzu. Pinumareena kuma tana ɗaya daga cikin dangin Binumarien guda huɗu.

Wani kabilanci mai suna yana magana da Binumarien a cikin Gundumar Kainantu, kusa da kusurwar gabashin Lardin Highlands na Gabas. Harshen Austronesian Adzera yana kan iyaka da Binumarien a arewa da gabas kuma ana magana da harshen Papuan Gadsup a kudu da yamma.

Amfani na yanzu

[gyara sashe | gyara masomin]

Binumarien yana da kusan masu magana 1,200, kamar yadda membobin al'umma suka ruwaito a cikin 2018. Adadin masu magana ya karu sosai a cikin shekarun da suka gabata. Harshen yana da masu magana 117 a 1973, suna zaune a cikin ƙananan ƙauyuka uku. Dangane da ƙwaƙwalwar tsofaffi, Binumarien sun kasance da yawa, amma yaƙin kabilanci da zazzabin cizon sauro sun rage yawan su sosai. Tun daga wannan lokacin, Binumarien sun kafa dangantaka mai ɗorewa tare da kabilun da ke kewaye da su, kuma sun koma tsawo mafi girma, suna sa su da saukin kamuwa da zazzabin cizon sauro. Binumarien shine mafi yawan harshe a yawancin gidaje, kuma ana amfani dashi a taron al'umma da kuma ayyukan coci; yara suna girma tare da Binumarien a matsayin yarensu na farko. Bugu da ƙari, sau da yawa suna san wasu harsuna da dangin ke magana daga waje da ƙauyen. Ana sa ran mutanen da suka yi aure a cikin al'umma su koyi yaren, kuma yawancin Binumarien suna iya magana da ɗayan yarukan makwabta, musamman Tairora, Gadsup, da Adzera, da kuma Tok Pisin, harshen da ake amfani da shi a yankin.

Fasahar sauti

[gyara sashe | gyara masomin]

Sautin da aka yi amfani da shi

[gyara sashe | gyara masomin]
Consonants of Binumarien[2]
Bilabial Alveolar Palatal Velar Labial–<br id="mwOA"><br>velar Glottal
Plosive p t k ʔ
Nasal m n
Fricative ɸ s
Approximant j w
Trill r

Sautin sautin

[gyara sashe | gyara masomin]
Sautin Binumarien [2]
A gaba Komawa
Kusa i u
Tsakanin Tsakiya
Bude ɑ

Binumarien yana da sautuna biyu: sama da ƙasa, waɗanda ke da alaƙa da mora. Hawan da faɗuwa suna faruwa a kan dogon wasula da diphthongs, sakamakon ƙananan mora da ke biyo bayan babban mora (hawan), ko babban mora da ke biye da ƙananan mora (faɗuwa).

  1. Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). "Harshen Binumarien". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
  2. 2.0 2.1 Moran, Steven; McCloy, Daniel; Wright, Richard (2019). "Binumarien sound inventory (PH)". PHOIBLE 2.0. Max Planck Institute for the Science of Human History. Retrieved 31 May 2022., citing Oatridge & Oatridge 1973 Cite error: Invalid <ref> tag; name "phoible" defined multiple times with different content