Jump to content

Harshen Ida'an

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Harshen Ida'an
Lamban rijistar harshe
ISO 639-3 dbj
Glottolog idaa1241[1]

Harshen Ida'an (kuma Ida'an) yare ne na Malayo-Polynesian da mutanen Idaʼan ke magana a gabashin gabar Sabah, Malaysia .

Harshen yana da dogon tarihin wallafe-wallafen; aikin farko da aka sani a cikin harshe shine rubutun hannu wanda aka rubuta a shekara ta 1408 AD. Rubutun, wanda aka rubuta ta amfani da Rubutun Jawi, ya ba da labarin wani mutumin Ida'an mai suna Abdullah a Darvel Bay wanda ya rungumi Islama, tare da yankin don haka ya zama ɗayan yankuna na farko da aka san a Malaysia don rungumar Islama. Mutanen Ida'an, Begak da Subpan sun kafa kabilanci ɗaya. Ida'an sun tuba zuwa addinin Musulunci bayan juyowa na Abdullah, yayin da Begak da Subpan suka ci gaba da yin addininsu na gargajiya.

An bayyana yaren Ida'an kamar yana da yare uku: Ida'an daidai (wanda ake magana a Sagama da ƙauyuka da yawa a yammacin Lahad Datu), Begak (wanda ake nufi a Ulu Tungku da ƙauyukan da yawa a gabashin Lahad Dutu), da Subpan (wanda ake Magana a gundumomin Kinabatangan da Sandakan). Wadannan yaruka sun dace da kabilun uku wadanda suka kafa rukuni daya.

Lobel (2016) ya lissafa Sungai Seguliud da Begak a matsayin yarukan Idaanic (nau'ikan harsuna da ke da alaƙa da Ida'an daidai). An ce yaren Begak yana fuskantar barazanar halaka, yayin da matasa masu magana ke sauyawa zuwa Malay.

Fasahar sauti

[gyara sashe | gyara masomin]
Tarin kalmomi a Turanci da fassarar a Idaʼan, Bisaya da Adang Murut (Lun Bawang) a cikin 1860 ta Spencer St.John.

Sautin sautin

[gyara sashe | gyara masomin]
A gaba Tsakiya Komawa
Babba i u
Tsakanin e ə o
Ƙananan a

Sautin da aka yi amfani da shi

[gyara sashe | gyara masomin]
Biyuwa Alveolar Palatal Velar Gishiri
Hanci m n ŋ
Plosive / Africate
Rashin lafiya
Rashin murya p t k ʔ
Magana b d ɡ
Fricative s
Ruwa Hanyar gefen l
Trill r
Semivowel w j
  1. Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). "Harshen Ida'an". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.