Hassan Gouled Aptidon
![]() | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() | |||||||||||
27 ga Yuni, 1977 - 12 ga Yuli, 1977 - Ahmed Dini Ahmed (en) ![]()
27 ga Yuni, 1977 - 8 Mayu 1999 ← no value - Ismail Omar Guelleh (mul) ![]()
1959 - 1962
1952 - 1958
| |||||||||||
Rayuwa | |||||||||||
Haihuwa |
Lughaya District (en) ![]() | ||||||||||
ƙasa |
Jibuti Faransa | ||||||||||
Harshen uwa | Faransanci | ||||||||||
Mutuwa | Jibuti, 21 Nuwamba, 2006 | ||||||||||
Ƴan uwa | |||||||||||
Abokiyar zama | Aïcha Bogoreh Darrar | ||||||||||
Karatu | |||||||||||
Harsuna | Faransanci | ||||||||||
Sana'a | |||||||||||
Sana'a |
ɗan siyasa da freedom fighter (en) ![]() | ||||||||||
Wurin aiki | Faris | ||||||||||
Imani | |||||||||||
Addini | Mabiya Sunnah | ||||||||||
Jam'iyar siyasa |
People's Rally for Progress (en) ![]() |
Hassan Gouled Aptidon (Oktoba 15, 1916 - Nuwamba 21, 2006) shine shugaban Djibouti na farko daga 1977 zuwa 1999.
Tarihin Rayuwa
[gyara sashe | gyara masomin]An haife shi a ƙauyen Gerisa a cikin gundumar Lughaya a cikin Somaliland Somaliland. An haife shi a cikin ruƙunin Mamassan mai ƙarfi na siyasa na dangin Issa. Ya taka muhimmiyar rawa a gwagwarmayar neman 'yancin kai daga ƙasar Faransa. Hassan Gouled ya fara aikinsa a cikin shekarar 1930s a matsayin ma'aikacin jinya. Ya kasance a Dikhil a shekarar 1932. Sannan ya kasance ɗan kasuwa. A cikin shekarar 1946, ya kafa tare da Mahamoud Harbi Farah kungiyar matasan Somaliya da Dankali. An zaɓe su tare a shekara ta 1951 zuwa Majalisar Wakilai ta mulkin mallaka, sannan suka rabu. An zaɓi Hassan Gouled ɗan majalisar dattawan ƙasar Faransa, yayin da Mahmoud Harbi. Ya kasance haka daga shekarun 1952 zuwa 1957. Hassan Gouled ya yi kamfen ne da Mahamoud Harbi Farah na jam'iyyar <i id="mwGA">Union Republicaine</i>, wanda ya nemi shiga yankin da makwabciyarta Somalia. A lokacin zaɓen 23 ga watan Nuwamba 1958, jam'iyyar Mahamoud Harbi ta wargaje kuma da rinjayen kuri'un Afar, ɓangaren sa ya lashe zaɓe. Daga bisani Mahamoud Harbi ya tsere daga Djibouti, kuma daga baya ya mutu a wani hatsarin jirgin sama.[1]
Hassan Gouled ya kasance mataimakin shugaban majalisar gwamnati daga shekarun 1958 zuwa Afrilu 1959.[2] Hassan Gouled ya kuma yi aiki a Majalisar Dokokin Faransa 1959-1962 da Majalisar Dattawan Faransa 1952-1958. Moussa Ahmed Idriss na Jam'iyyar Popular Movement (PMP) ne ya kayar da shi a zaɓen 'yan majalisa a shekara 1962. A cikin shekarar 1960s, ya jagoranci Democratic Union Issa. Ya kasance mai sanya hannu kan yarjejeniyar Arta a watan Satumbar 1963. Sannan ya kasance ministan ilimi a gwamnatin Ali Aref Bourhan daga shekarun 1963 zuwa 1967.[3] An ɗaure shi na ɗan lokaci a watan Yuli 1967, tare da wasu jami'an PMP (wanda ya shiga cikin 1965). An zaɓe shi a Majalisar Dokoki a watan Nuwamba 1968 kuma daga baya ya zama Ministan Cikin Gida. Daga baya ya zama Firayim Minista na farko na Djibouti tsakanin watan Mayu 1977 da watan Yuli 1977.
Zuwa ga 'yancin kai
[gyara sashe | gyara masomin]A cikin shekarar 1974, Hassan Gouled ya kira kuri'a tare da goyon bayan François Mitterrand. Ya zama shugaban kungiyar LPAI ta Afirka wanda aka kirkira a watan Fabrairun 1975 ta hanyar haɗewar kungiyar jama'ar Afirka (UPA) da League for the Future and Order. Babban sakataren shi ne Ahmed Dini.

Ya zama Shugaban Majalisar Mulki a ranar 18 ga watan Mayu 1977 kuma Majalisar Wakilai ta zaɓe shi a matsayin Shugaban Jamhuriyar Djibouti ta gaba a ranar 28 ga watan Mayu. Ya kasance haka har 1999. Bayan harin da aka kai kan "Zinc Palm" a watan Disambar 1977, ta haramtawa babbar jam'iyyar adawa, MPL, da kafa tsarin jam'iyya ɗaya.[3]
Fadar shugaban ƙasa
[gyara sashe | gyara masomin]A cikin shekarar 1981, Hassan Gouled ya mayar da ƙasar zama jam'iyya ɗaya ta hanyar bayyana cewa jam'iyyarsa, People's Rally for Progress (Rassemblement populaire pour le progrès, RPP), ita ce kaɗai ta doka. A matsayinsa na ɗan takarar jam'iyyar RPP, an zaɓe shi ba tare da adawa ba na tsawon shekaru shida a matsayin shugaban kasa a ranar 12 ga watan Yunin 1981, inda ya samu kashi 84.58% na kuri'un da aka kaɗa.[4] Bayan fara yakin basasar Djibouti a shekarar 1991, ya ba da izinin gudanar da zaɓen raba gardama na kundin tsarin mulki kan siyasar jam'iyyu da yawa a watan Satumban 1992, tare da ba da izini ga jam'iyyu huɗu. A zaɓen 'yan majalisar dokoki da aka gudanar a watan Disambar 1992, jam'iyyu biyu ne kawai suka fafata, kuma jam'iyyar RPP ta lashe dukkan kujeru 65 na majalisar dokokin ƙasar. An sake zaɓen Gouled a karo na huɗu a watan Mayun 1993 da kashi 60.7% na kuri'un.[5]
A cikin shekarun 1990, tattalin arzikin Djibouti ya taɓarɓare matuka, inda dukiyoyin waje suka faɗi da kashi 40 cikin ɗari. Bankin Duniya ya fitar da wani kima na "madaidaicin bakin ciki da matukar damuwa", inda ya ambaci irin waɗannan matsalolin zamantakewa kamar yadda 'yan ƙasar Djibouti ke shan muggan kwayoyi masu ƙara kuzari. A cikin wannan lokaci, ɗan uwan Hassan Gouled Ismaïl Omar Guelleh, ba wai kawai ya yi dabarar zama magajinsa ba, amma yana ƙara zuwa ya kula da al'amuran dattijo Hassan Gouled.
A ranar 4 ga watan Fabrairun 1999, Gouled Aptidon ya ba da sanarwar cewa zai yi ritaya a lokacin zaɓe na gaba, kuma babban taron jam'iyyar RPP, jam'iyyar ta zaɓi Guelleh a matsayin ɗan takararta na shugaban ƙasa. Guelle ya lashe zaɓen shugaban ƙasa da aka gudanar a watan Afrilun 1999 kuma ya gaji kawunsa a ranar 8 ga watan Mayu 1999. Gouled Aptidon ya mutu a gidansa a ranar 21 ga watan Nuwamba 2006, yana da shekara 90.
Matar Gouled ta farko, tsohuwar uwargidan shugaban ƙasa Aicha Bogoreh, mai fafutukar kare hakkin mata da kungiyoyin agaji daban-daban, ta rasu a shekara ta 2001.[6] Ya auri matarsa ta biyu bayan mutuwar Bogoreh.
Girmamawa
[gyara sashe | gyara masomin]Karramawar kasashen waje
[gyara sashe | gyara masomin]Manazarta
[gyara sashe | gyara masomin]- ↑ I. M. Lewis, A modern history of Somalia, fourth edition (Oxford: James Currey, 2002), p. 180
- ↑ "Chapter 10. The Politics of French Somaliland", Somali Nationalism (in Turanci), Harvard University Press, pp. 123–131, 2013-10-01, doi:10.4159/harvard.9780674594364.c12/pdf, ISBN 978-0-674-59436-4, retrieved 2025-05-15
- ↑ 3.0 3.1 "Décès du Président Hassan Gouled à l'âge de 90 ans" (in Faransanci). Agence djiboutienne d'information. 2006-11-21. Archived from the original on 2007-09-28.
- ↑ "Sep 1981 - Re-election of President Hassan Gouled Aptidon - Cabinet Reorganization - Intensified Co-operation with North-East African Countries - Conclusion of Treaty of Friendship and Co-operation with Ethiopia", Keesing's Record of World Events, Volume 27, September, 1981 Djibouti, Page 31058.
- ↑ Elections in Djibouti Archived 2017-01-02 at the Wayback Machine, African Elections Database.
- ↑ Bernstein, Adam (2006-11-30). "Hassan Gouled Aptidon, First President Of Djibouti". Washington Post. Retrieved 2012-07-30.
- ↑ "Semakan Penerima Darjah Kebesaran, Bintang, dan Pingat Persekutuan". Archived from the original on 2019-07-19. Retrieved 2016-06-15.