Irina Beletskaya
![]() | |
---|---|
![]() | |
Rayuwa | |
Haihuwa | Saint-Petersburg, 10 ga Maris, 1933 (92 shekaru) |
ƙasa |
Kungiyar Sobiyet Rasha |
Mazauni | Rasha |
Karatu | |
Makaranta |
MSU Faculty of Chemistry (en) ![]() |
Matakin karatu |
Doctor of Sciences in Chemistry (en) ![]() |
Dalibin daktanci |
Valentin Ananikov (en) ![]() |
Harsuna |
Faransanci Rashanci |
Ɗalibai |
view
|
Sana'a | |
Sana'a |
chemist (en) ![]() ![]() ![]() |
Employers |
Moscow State University (en) ![]() |
Kyaututtuka | |
Mamba |
Russian Academy of Sciences (en) ![]() Academy of Sciences of the USSR (en) ![]() [[Academia Europaea [The Academy of Europe]|Academia Europaea [The Academy of Europe]]] (mul) ![]() |
(Russian; an haife ta 10 Maris 1933) farfesa ce ta Soviet da Rasha a fannin ilmin sunadarai a Jami'ar Jihar Moscow . Ta ƙware a cikin ilmin sunadarai na organometallic da aikace-aikacensa ga matsalolin ilmin sunada na kwayoyin halitta. An fi saninta da karatunta game da hanyoyin amsawar ƙamshi, da kuma aiki a kan carbanion acidity da reactivity.[1] Ta haɓaka wasu hanyoyin farko don samar da haɗin carbon-carbon ta amfani da palladium ko nickel catalysts, kuma ta faɗaɗa waɗannan halayen don aiki a cikin kafofin watsa labarai na ruwa. Ta kuma taimaka wajen bude ilmin sunadarai na organolanthanides .
Hakan ma ya samo asaline da irin gudun mawar da suke badawa wajan cigaban su a kasa baki daya da ya samo asali daha ko ina na kasa baki daua the. Kasar hausa da yadda aka aka ci gaba majan iya hausa wajan ganjn ci gaban kasar da aka yi amfani da shi da zubarda kimansa a idon duniya inasuka sammani zata kopsa musu haka inba Iko na the.
Ayyukan ilimi
[gyara sashe | gyara masomin]An haifi Beletskaya a Leningrad (St. Petersburg, Rasha) a cikin shekara ta 1933. [1] Ta kammala karatu daga Sashen ilmin sunadarai na Jami'ar Jihar Lomonosov ta Moscow a shekarar 1955 inda ta mayar da hankali ga bincikenta na digiri a kan ilmin sunadaran organoarsenic.[2] Ta sami digiri na Candidate of Chemistry (kamar Ph.D.) a shekara ta 1958. [3] Don wannan digiri ta bincika halayen maye gurbin electrophilic. Fiye da haka, ta bincika tasirin ammoniya a kan halayen a-bromomercurophenylacetic acid.[2] A shekara ta 1963 ta karbi Dr.Sci. digiri daga wannan ma'aikatar.[4] A shekara ta 1970 ta zama Full Farfesa na Chemistry a Jami'ar Jihar Moscow, inda a halin yanzu take aiki a matsayin shugabar Laboratory na Organoelement Chemistry .[5] An zabi Beletskaya a matsayin memba mai dacewa na Kwalejin Kimiyya ta USSR a shekara ta 1974. A shekara ta 1992 ta zama cikakken memba (academician) na Kwalejin Kimiyya ta Rasha . [1] Tsakanin 1991 da 1993 ta yi aiki a matsayin shugabar Sashen Organic Chemistry na IUPAC . [1] Har zuwa shekara ta 2001 ta yi aiki a Kwamitin IUPAC kan Fasahar Halakar Makamai (CWDT). Ita ce babban edita na Jaridar Rasha ta Organic Chemistry . [6]
Beletskaya da farko ya yi bincike kan hanyoyin amsawa na halayen kwayoyin halitta, yana mai da hankali kan mahadi tare da haɗin ƙarfe-carbon.[2] Binciken ta ya haɗa da halayen Grignard-like da lanthanide complexes a cikin mahallin catalysts. Ita da Farfesa O. Reutov sun yi aiki a kan halayen electrophilic a saturated carbon. Ta kuma bincika hanyoyin amsawa na mahaɗan organometallic. Ta kuma yi bincike kan halayen carbanion, tana jaddada halayen da tsarin nau'ikan ion.[3] Da zarar ta ci gaba a cikin aikinta, Beltskaya ta mai da hankali kan masu haɓaka ƙarfe na sauyawa da haɓaka masu haɓaka tattalin arziki. A halin yanzu, tana aiki a matsayin shugabar Laboratory of Organoelement Compounds a cikin Sashen Chemistry a Jami'ar Jihar Moscow, inda ta mayar da hankali ga bincikenta kan amfani da carbon dioxide da amfani da shi a cikin makamashi mai sabuntawa da halayen tare da epoxides.[7]
Gudummawar bincike
[gyara sashe | gyara masomin]Beletskaya an san ta da gudummawar da ta bayar ga ilmin sunadarai na organometallic kuma a matsayin daya daga cikin fitattun mata na farko. Ayyukanta sun taimaka wajen shirya hanyar da mata a Rasha za su shiga cikin al'ummar kimiyya.[8] Matsayinta na farko a cikin kira na organometallic ya kafa tushe mai mahimmanci ga masu ilimin sunadarai na gaba. Ayyukanta na bayar da shawarwari ga abubuwa masu ban sha'awa a cikin ilmin sunadarai na kwayoyin halitta ya haifar da buga sabbin litattafai da yawa, suna canza yadda ake koyar da ilmin sunayyar kwayoyin halitta a ko'ina.[7] Yankin yanzu na masana sunadarai na kwayoyin halitta ba koyaushe ba ne ke ganin buƙatar haɗawa da wasu abubuwa a cikin nazarin sunadarai, saboda duk yana da tushen carbon.[2] Ayyukan Beletskaya suna taimakawa wajen fadada amfani da karafa masu daraja a cikin halayen kwayoyin halitta.
Haɗin waje
[gyara sashe | gyara masomin]Littattafai
[gyara sashe | gyara masomin]- Hanyar protolysis na cis- da trans-β-chlorovinlmercury chlorides lokacin da HCl da DCl suka yi aiki
- Pd-Catalyzed amination na dibromobiphenyls a cikin kira na macrocycles wanda ya ƙunshi biphenyl biyu da polyamine kashi biyu [9]
- Tasirin maye gurbin a cikin aikin electrofilic bimolecular
- Sabbin abubuwan da ke faruwa a cikin haɗuwa da sauran halayen halayen [10]
Daraja da kyaututtuka
[gyara sashe | gyara masomin]Tushen:
- Kyautar Lomonosov, 1974.
- Kyautar Mendeleev, 1979.
- Kyautar Nesmeyanov, 1991.
- Kyautar Demidov, 2003.
- Kyautar Jiha, 2004.
- IUPAC 2013 Mata masu daraja a cikin ilmin sunadarai ko lambar yabo ta Injiniyan Chemical, 2013.[11]
Manazarta
[gyara sashe | gyara masomin]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 "A Tribute to Prof. Irina P. Beletskaya" (PDF). Arkivoc. 2008 (iv): 1–7. Jun 10, 2007.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 Ananikov, Valentine; Gevorgyan, Vladimir; Moberg, Christina; Suginome, Michinori; Trzeciak, Anna (2023-09-25). "Irina Beletskaya: Chemistry Excellence in Scientific Endeavors". Organometallics (in Turanci). 42 (18): 2415–2425. doi:10.1021/acs.organomet.3c00352. ISSN 0276-7333.
- ↑ 3.0 3.1 Schantl, Joachim (2007-06-10). "A Tribute to Prof. Irina P. Beletskaya". Arkivoc. 2008 (4): 1–7. doi:10.3998/ark.5550190.0009.401.
|hdl-access=
requires|hdl=
(help) - ↑ "Division of Organic Chemistry". Moscow State University. April 14, 2006. Retrieved 2007-09-10.
- ↑ Beletskaya, Irina; Tyurin, Vladimir S.; Tsivadze, Aslan Yu.; Guilard, Roger; Stern, Christine (2009-05-13). "Supramolecular Chemistry of Metalloporphyrins". Chemical Reviews. 109 (5): 1659–1713. doi:10.1021/cr800247a. ISSN 0009-2665. PMID 19301872.
- ↑ "Russian Journal of Organic Chemistry (Editorial Board)". springer.com. Archived from the original on 2019-03-23. Retrieved 2016-04-19.
- ↑ 7.0 7.1 Shul’pin, Georgiy Borisovich; Adams, Richard D. (2018-07-15). "Biosketch for Irina P. Beletskaya". Journal of Organometallic Chemistry. Special Issue dedicated to Prof. Irina Beletskaya. 867: 2–3. doi:10.1016/j.jorganchem.2018.05.011. ISSN 0022-328X.
- ↑ Beletskaya, I.P. (2016). "Is It Easy to Be a Woman in Science?". Chemistry - A European Journal. 22 (11): 3531–3532. doi:10.1002/chem.201505051. PMID 26880132.
- ↑ Beletskaya, Irina Petrovna; Averin, Alexei D.; Uglov, Alexei N.; Buryak, Alexei K. (2011-01-30). Muthyala, Ramaiah (ed.). "Pd-catalyzed amination of dibromobiphenyls in the synthesis of macrocycles comprising two biphenyl and two polyamine moieties". Arkivoc (in Turanci). 2011 (8): 99–122. doi:10.3998/ark.5550190.0012.807. ISSN 1551-7012.
|hdl-access=
requires|hdl=
(help) - ↑ Beletskaya, Irina; Averin, Alexei (2017). "New trends in the cross-coupling and other catalytic reactions". De Gruyter. 89 (10): 1413–1428.
- ↑ "De Gruyter" (PDF).
- CS1 Turanci-language sources (en)
- CS1 errors: param-access
- Wikipedia articles with BIBSYS identifiers
- Pages with red-linked authority control categories
- Wikipedia articles with BNF identifiers
- Wikipedia articles with CINII identifiers
- Wikipedia articles with GND identifiers
- Wikipedia articles with ISNI identifiers
- Wikipedia articles with LCCN identifiers
- Wikipedia articles with LNB identifiers
- Wikipedia articles with NKC identifiers
- Wikipedia articles with NLA identifiers
- Wikipedia articles with NLI identifiers
- Wikipedia articles with NTA identifiers
- Wikipedia articles with ORCID identifiers
- Wikipedia articles with SELIBR identifiers
- Wikipedia articles with SUDOC identifiers
- Wikipedia articles with Trove identifiers
- Wikipedia articles with VIAF identifiers
- Wikipedia articles with WorldCat-VIAF identifiers
- Rayayyun mutane
- Haifaffun 1933
- Mata