Jam'iyyar Jama'ar Mata

Jam'iyyar Jama'ar Mata
Bayanai
Iri	jam'iyyar siyasa
Ƙasa	Turkiyya
Tarihi
Ƙirƙira	1923

Jam'iyyar Mata ( Turkish ) ya kasance daya daga cikin manufofin jam'iyyun siyasa a Turkiyya . An kafa ta ne kafin jam'iyyar Republican People's Party karkashin jagorancin Nezihe Muhiddin

Kafa da Ayyuka

Lokacin da aka ayyana jamhuriyar a shekarar 1923, Nezihe Muhiddin da mata goma sha uku sun yanke shawarar tattara kwamitin mata na kare hakkin mata. [1] Jam'iyyar ta bukaci a ba mata kuri'a, bisa hujjar cewa mata sun bayar da nasu gudunmuwar wajen samun nasara a kan abokan gabar Girka da sauran 'yan mamaya na yankin Anatolia. Mustafa Kemal, ya shirya yin amfani da sunan 'Jam'iyyar Jama'a' ga jam'iyyarsa ta siyasa kuma yana tunanin har yanzu mata ba su shirya don shiga siyasa ba. [2]

Bayan gwagwarmayar kasa, mata sun hanzarta ayyukansu. Sakamakon sauye-sauyen yanayi da tarin tarin da suka taso daga Daular Usmaniyya, dukkanin ra'ayoyinsu kan tsarin mata da salon ayyukansu sun sami wani salo na siyasa da ya tabbatar da juna. Sun yi imanin cewa sun sami tushen da suka dace don bayyana buƙatu da fahimtar da ba su bayyana ba har sai lokacin. Wave na farko shine lokacin da ya dace don kare waɗannan batutuwa na daidaiton mata, saboda an yi imanin cewa Jamhuriyar za ta zo ne a matsayin mulkin da zai iya biyan buƙatun mata na zaɓe kuma an sami wannan tarin a cikin al'umma.

An yi wasu sauye-sauye a dokokin zabe a Majalisar, amma a wadannan sauye-sauyen, ba a ba wa mata damar kada kuri’a ko zabe ba, akasin haka, an yi ikirarin cewa har yanzu mata ba su isa su shiga harkokin siyasa ba. Duk da haka, Nezihe Muhiddin da mata goma sha uku masu fafutuka sun kuduri aniyar daukar haƙƙin siyasa kuma suka fara ba da ra'ayin jama'a ta hanyar manema labarai har zuwa wannan. Matan da suka yanke shawarar shiryawa domin samun yancin mata sun yanke shawarar hallara a karkashin majalisar mata su kafa jam’iyya.

Duk da cewa an gudanar da shirye-shiryen a gidan Nezihe Muhiddin, taron farko na kwamitin ya gudana ne a dakin taro na Darülfünun ( Jami'ar Istanbul ) a ranar 15 ga Yuni 1923. A taron an yanke shawarar kafa jam'iyyar siyasa mai suna "Jam'iyyar Jama'ar Mata". Jadawalin jam’iyyar ya kasance a cikin manema labarai a wancan lokacin. Jam'iyyar a karkashin jagorancin Nezihe Muhiddin, ta kammala ayyukan tare da gabatar da takardar neman kafa jam'iyyar tun kafin jam'iyyar Republican People's Party .

Idan muka yi la’akari da fitattun kasidu da ke cikin kundin tsarin mulkin KHF, za a ga cewa sun haxu a kan wasu batutuwa kamar haka: Mata za su tabbatar da kansu a fagen siyasa, tattalin arziki da zamantakewa a cikin qasa domin samun ‘yancin siyasa, za su yi wa mata aiki a zaven qananan hukumomi, mata za su kasance a gida da gida don bayar da gudunmawarsu ga harkokin tattalin arziki. Za su kasance masu arziƙi da wadata a cikin rayuwa ta waje, ta haka za su yi ƙoƙari su ƙarfafa amfani da kayan gida, da tsara shirye-shiryen da suka dace don ilimin mata, da tallafawa iyalai da yara waɗanda suka yi shahada. Wani labari mai ban mamaki a cikin yarjejeniyar shine mata suna son yin aikin soja idan ana yaki. Ana iya fassara wannan bukata a matsayin manufar jaddada cewa a lokacin yakin ‘yancin kai kasar na kare ba wai maza kadai ba har da mata, don haka mata ba sa bukatar ja da baya saboda “dabi’arsu” a wannan fanni, kuma mata za su iya ba da kowace irin gudunmawa ga kasar. Idan muka dubi kundin tsarin jam’iyyar gaba daya, za a ga cewa, yanzu mata suna son shiga kowane fanni na rayuwa, don haka ya zama dole su kara bunkasa kansu da kuma daukar wasu ayyuka.

Bayan watanni takwas, Gwamna ya ki amincewa da bukatar kuma bai ba da izinin kafa jam'iyyar ba bisa hujjar cewa "wakiltar mata ta siyasa ba ta yiwu ba kamar yadda dokar zabe ta 1909 ta tanada". Dalilin da ya sa gwamnati ta ki yarda da shi shi ne, shirin na KHF ya hada da ‘yancin mata ta kowane fanni, da kuma gabatar da su a fagage daban-daban, da kuma dabarun tsarawa da jajircewa na matan da za su aiwatar da wannan shirin. A martanin da jam'iyyar 'yan mata ta rikide ta zama kungiya, kungiyar mata ta Turkiyya .