Jump to content

Kinjikitile Ngwale

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Kinjikitile Ngwale
Rayuwa
Haihuwa 19 century
Mutuwa 4 ga Augusta, 1905
Yanayin mutuwa hukuncin kisa (rataya)
Sana'a
Sana'a rebellion (en) Fassara

Kinjikitile "Bokero" Ngwale, wanda aka fi sani da Kinjeketile, (ya mutu a ranar 4 ga watan Agusta, 1905) ya kasance matsakaici na ruhaniya kuma shugaban tawayen Maji Maji na shekarar 1904-1905 da aka yi wa 'yan mulkin mallaka a Gabashin Afirka ta Jamus (Tanzania ta yanzu).

Tarihin Rayuwa

[gyara sashe | gyara masomin]

Kinjikitile ɗan ƙabilar Matumbi ne, wanda ke zaune a yanzu gundumar Kilwa na yankin Lindi a Tanzaniya (sai Jamus ta Gabashin Afirka, daga baya Tanganyika).[1][2][3] Matumbi sun yi addinin Musulunci na jama'a. A cikin shekarar 1904, Kinjikitile wanda ba a san shi ba a lokacin ya ɓace daga gidansa a Ngarambe.[4] Ya dawo bayan ƴan kwanaki ya yi iƙirarin cewa wata matsafiya mai suna Hongo ce ta same shi, wanda aka yi imanin cewa yana kama da maciji. Kinjikitile ya yi iƙirarin cewa ya yi magana da allahntakar Bokera ta wurin ruhun Hongo. [2] Ya ja hankalin mabiyansa da su yi watsi da bambance-bambancen ƙabilanci su haɗa kai da Jamusawa. Sunan Kinjitkile ya ƙaru cikin sauri, inda ya jawo mabiya daga faɗin murabba'in kilomita 100,000 da yankin ya kewaye.[5] Ya gaya wa mabiyansa cewa kakanninsu sun umarce shi da ya jagoranci tawaye ga daular 'yan mulkin mallaka na Jamus. [2] Hakan ya taimaka wajen fara Tawayen Maji Maji. [2] Jagorancinsa ya yi nasara wajen haɗa kan al'ummomin ƙabilu daban-daban na Jamus ta Gabashin Afirka a wani yunkuri guda na adawa da mulkin mallaka, wanda ake ikirarin cewa shi ne magabaci na farko na asalin ƙasar Tanzaniya. [6] Kinjikitile ya bai wa mutanensa ‘ruwa mai tsarki’ wanda ya kunshi ruwa da aka gauraya da gero da man kasko - da'awar cewa zai kare su daga harsashin Jamus. [2] [3] Mabiyan nasa suna sanye da kututturen gero a goshinsu, kuma an sa musu kayan aiki da suka haɗa da bindigogin hula, mashi da kibau. [7] An yi la'akari da tawayen ya fara a ranar 20 ga watan Yuli 1905, tare da lalata alamar auduga da aka yi aiki tare da aikin tilastawa. [8] Bayan da gungun mutanen Matumbi suka kai hari gidan wani jami’in yankin a watan Yulin 1905, sojojin Jamus sun kama Kinjikitile.[9]

An rataye shi da laifin cin amanar ƙasa a ranar 4 ga watan Agusta, 1905.[10] Ɗan uwansa ya ci gaba da aikin Kinjikitile kuma tawayen ya ci gaba har zuwa shekara ta 1907, inda aka kashe sama da 100,000 ko 200-300,000 na Afirka a cikin murkushe tawayen Jamus.[10] His brother continued Kinjikitile's work and the rebellion continued until 1907, with over 100,000<ref>{{cite book | last = Boahen | first = A. Adu | title = Africa Under Colonial Domination, 1880-1935 | publisher = James Currey Publishers | year = 1990 | page = 80 | url = 'Yan Tanzaniya na yau suna ɗaukar tawayen da bai yi nasara ba shi ne farkon abin da ya haifar da kishin ƙasa, kuma Kinjikitile "Bokero" Ngwale jarumi ne na ƙasa.

A cikin shekarar 1969, marubucin wasan kwaikwayo ɗan Tanzaniya Ebrahim Hussein ya rubuta wani shahararren wasan kwaikwayo a cikin harshen Swahili mai suna Kinjeketile, bisa ga Tawayen Maji Maji.

  1. Hoehler-Fatton, Cynthia (1996). Women of Fire and Spirit. Oxford University Press US. p. 73. ISBN 0-19-509790-4.
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 Jestice, Phyllis G. (2004). Holy People of the World: A Cross-Cultural Encyclopedia. ABC-CLIO. p. 480. ISBN 1-57607-355-6.
  3. 3.0 3.1 "The Story of Africa - Religious Resistance". BBC World Service. Retrieved 2008-03-24.
  4. Mwakikagile, Godfrey (2000). Africa and the West. Nova Publishers. p. 70. ISBN 1-56072-840-X.
  5. "Kinjeketile and the Maji Maji rebellion". Deutsche Welle. 2018-04-23. Retrieved 2024-05-14.
  6. "Kinjeketile and the Maji Maji rebellion". Deutsche Welle. 2018-04-23. Retrieved 2024-05-14.
  7. Petraitis, Richard. "Bullets into Water: The Sorcerers of Africa". REALL. Retrieved 2008-03-09.
  8. "Vor 115 Jahren: Der Maji-Maji-Aufstand". Federal Agency for Civic Education (in Jamusanci). 2020-08-26. Retrieved 2024-05-14.
  9. Pakenham, Thomas (1992). The Scramble for Africa: White Man's Conquest of the Dark Continent from 1876 to 1912. HarperCollins. pp. 616–621. ISBN 0380719991.
  10. 10.0 10.1 Roupp, Heidi (1997). Teaching World History: A Resource Book. M.E. Sharpe. p. 229. ISBN 1-56324-420-9.