Kisan kai na shari'a
|
legal concept (en) | |
| Bayanai | |
| Ƙaramin ɓangare na |
deliberate murder (en) |
| Fuskar |
legal ethics (en) |
| Uses (en) |
frameup (en) |

Kisan shari'a shine kisan kai da gangan na mutum marar laifi ta hanyar hukuncin kisa; saboda haka, wani bangare ne na kisa mara kyau. The Oxford English Dictionary ya bayyana shi a matsayin "mutuwa da aka yi ta hanyar doka, hukuncin kisa, wanda aka dauka ba daidai ba ne ko kuma azzalumi". Kisan shari'a bai kamata a rikita shi da kisan shari'aa ba, wanda zai iya haɗawa da aiwatar da hukuncin kisa.
Misali
[gyara sashe | gyara masomin]Wani shari'ar farko da aka gabatar da tuhumar kisan kiyashi shine kisan kiyashin Amboyna a 1623, wanda ya haifar da takaddamar shari'a tsakanin gwamnatocin Ingila da Dutch game da gudanar da kotun a Dutch East Indies wanda ya ba da umarnin kashe maza goma na Ingila da ake zargi da cin amana. Rashin jituwa ya ta'allaka ne game da fassarori daban-daban na ikon shari'a na kotun da ake tambaya. Ingilishi ya yi imanin cewa wannan kotun ba ta da ikon gwadawa da kashe waɗannan mambobin Kamfanin Gabashin Indiya, don haka ya yi imakin cewa kashe-kashen ya kasance ba bisa ka'ida ba, don haka "kisan shari'a". Dutch, a gefe guda, sun yi imanin cewa kotun ta kasance mai ƙwarewa sosai, kuma suna so su mai da hankali kan mummunar hali na wasu alƙalai a kotun.
Masanin tarihi kuma marubuci Robert Hutchinson ya kira kisan sarauniyar Ingila Anne Boleyn "kisan shari'a".
Amfani da kalmar a cikin maganganun shari'a da adabi
[gyara sashe | gyara masomin]Wani amfani na farko na kalmar ya faru a cikin Northleigh's Natural Allegiance na 1688; "Zai yi wannan tsari da yardar rai a kan Knight amma wani nau'i na Kisan Shari'a".
A cikin shekara ta 1777, Voltaire ya yi amfani da kalmar da ake kira assassins juridiques ("masu kisan kai na shari'a"). Voltaire ya kasance mai adawa da hukuncin kisa, amma mafi yawan sanannun sukar tsarin shari'a na Faransa a lokuta na kuskuren shari'a, gami da sanannun shari'o'in Jean Calas, wanda aka kashe (wanda ake zargin ba shi da laifi) da Pierre-Paul Sirven, wanda aka wanke shi.
An yi amfani da kalmar a cikin Jamusanci (Justizmord) a cikin 1782 ta hanyar Agusta Ludwig von Schlözer dangane da kisan Anna Göldi . A cikin bayanin martaba, ya bayyana kalmar kamar yadda
"the murder of an innocent, deliberately, and with all the pomp of holy Justice, perpetrated by people installed to prevent murder, or, if a murder has occurred, to see to it that it is punished appropriately."[1]
A cikin 1932, Mai Shari'a Sutherland ya yi amfani da kalmar a cikin Powell v. Alabama lokacin da ya kafa haƙƙin lauyan da kotu ta nada a duk manyan shari'o'in:
Bari mu yi la'akari da matsanancin shari'ar wani fursuna da ake tuhuma da laifin kisa wanda yake kurma da wawa, jahilci da rashin hankali, ba zai iya amfani da lauya ba, tare da duk ikon jihar da aka shirya a kansa, wanda lauya ga jihar ya gurfanar da shi ba tare da sanya lauya don kare shi ba, an gwada shi, an yanke masa hukunci kuma an yanke masa hukuncin kisa. Irin wannan sakamako ... idan aka kai shi cikin kisa, ba zai kasance da kisan kai na shari'a.
Gwaje-gwaje na nunawa
[gyara sashe | gyara masomin]Sau da yawa ana amfani da kalmar don nuna gwaje-gwaje waɗanda ke haifar da hukuncin kisa kuma an yi amfani da su ga mutuwar Nikolai Bukharin, Milada Horáková, mutane goma sha ɗaya da aka kashe bayan gwajin Slánský da Zulfikar Ali Bhutto .
A shekara ta 1985, Bundestag na Yammacin Jamus ya bayyana cewa Kotun Jama'a Nazi kayan aiki ne na kisan kai.
Dubi kuma
[gyara sashe | gyara masomin]- Hukuncin kisa
- Kisan kai ba tare da shari'a ba
- Alkalin da aka rataye
- Kasancewa da cin zarafi