Kizlar agha

Kizlar agha
position (en) , civil servant (en) da rank (en)
Bayanai
Ƙaramin ɓangare na	agha (en)
Farawa	1574
Ƙasa	Daular Usmaniyya
Applies to jurisdiction (en)	Topkapı Palace (en) da Daular Usmaniyya
Dissolved, abolished or demolished date (en)	1909

Hoton Kizlar Agha na ƙarni na 17, daga Littafin Rålamb na Costumes

The kizlar agha ( Ottoman Turkish , Turkish , lit. ' , a hukumance agara na House of Felicity ( Ottoman Turkish: , Turkish: ), shi ne shugaban eunuchs wanda ke gadin Daular Usmaniyya a Konstantinoful.

An kafa shi a shekara ta 1574, mukamin ya kasance daga cikin mafi muhimmanci a Daular Ottoman har zuwa farkon karni na 19, musamman bayan kula da birane biyu masu tsarki na Makka da Madina da kuma kula da dukkan waqfs (tushen sadaka) a cikin Daular ya zo ƙarƙashin ikonsa. Dukiyar da aka tara, kusanci da sultan, da kuma rawar da matan matan matan da suka taka a cikin dabarun kotu ("Sultanate of Women") yana nufin cewa mazaunanta suna da tasiri sosai na siyasa; da yawa kızlar aghas suna da alhakin faduwar manyan viziers da kuma shiga sultan. Ba da daɗewa ba bayan halittarsa kuma har zuwa lokacin da aka soke shi, kusa da kawar da sultanate na Ottoman, bautar Black African ne suka mamaye mukamin, sabili da haka ana kiransa Babban Black Eunuch.

Tarihi

Hoton ƙarni na 19 na Cif Black Eunuch (hagu), karamin kotu (tsakiya) da Cif White Eunuch

An kirkiro mukamin kızlar ağası a cikin mulkin Murad III (r. 1574-1595) a cikin 1574, tare da Habeshi Mehmed Agha a matsayin mazaunin farko. Har zuwa wannan lokacin, fadar Ottoman ta mamaye fararen bābānni, galibi daga al'ummar Kirista na Balkans ko Caucasus.

Karni na 16, duk da haka, ya ga karuwar yawan jama'ar Fadar Topkapi, gami da tsakanin bābānni, waɗanda lambobin su suka tashi daga 40 a ƙarƙashin Selim I (r. 1512-1520) zuwa sama da dubu a ƙarƙashin Murad III. Duk da yake baƙar fata sun yi aiki tare da fararen fata a cikin fadar, a shekara ta 1592, saboda dalilan da ba a bayyana ba, duka rabuwa da matsayi da kuma hauhawar baƙar fata a kan fararen sun zama: an ƙuntata fararen fata ga kula da shafukan maza (iç 72 ("Inner [Palace] Boy"), yayin da baƙar fata ya karɓi kulawar mafi girma na ɗakunan masu zaman kansu na sultan da mata na fadar (harem). Sakamakon haka, "babban baƙar fata" da sauri ya rufe "babban fararen bābān" ko kapı ağası "agha na ƙofar", wanda ya kasance shugaban ma'aikatan fadar, kuma ya tashi ya zama, a cikin kalmomin Orientalist C. E. Bosworth, "a aikace babban jami'in dukan fadar".

A lokacin da aka sami ikon mukamin a ƙarni na 17 da 18, kızlar ağası ya kasance mai kula da matsayi na farko ("tare da ƙuƙwalwar dawakai uku") kuma ya zo na uku a cikin matsayi na jihar, na gaba kawai ga babban ministan Daular, babban mai kula, da kuma babban ikon addini, Shaykh al-Islām .

Ayyukan kotu

Ikon post ɗin ya samo asali ne ba kawai daga kusanci da sultan ba, har ma daga haɗin kai da uwaye na sultan, masu iko da sultanas, waɗanda galibi suka mamaye siyasa (wanda ake kira "Sultanate of Women"). Kizlar agha kuma ita ce matsakaici kawai tsakanin duniyar da aka rufe ta harem da waje, mazajen fadar (samelik), sarrafa wadatar ta da sakonnin zuwa da daga. Bugu da kari, shi kadai ne mutum da aka ba shi izinin ɗaukar sadarwa na babban vizier zuwa sultan kuma yana da rawar da aka sani a cikin bukukuwan jama'a. Daga cikin ayyukansa a fadar akwai kuma kula da ilimin sarakuna har sai sun shiga lokacin balaga, lokacin da aka yi musu rajista a makarantar fadar.

Dangantaka da matan

A cikin masarautar sarki, ba a san dalilin da ya sa aka fi daukar 'yan Afirka ta Gabas ba kamar yadda aka saba da bābān zuriyar Caucasian. An yi jayayya cewa tun lokacin da mazajen maza suka riga sun kunshi fararen bābān kafin kafa mata, haɗe da shigar da bayi na Habeşi a kan kafawar da aka ce a Fadar Topkapi, baƙar fata bābān da aka sanya wa kotun za su cika wannan sabon rawar da aka kafa. Wadannan manyan baƙi baƙi an zaba su ne ga sultan ta hanyar Masar pasha da Mamluk beys.

Wani dalili na amfani da baƙar fata eunuchs an yi imanin cewa bambancin al'adu da na ƙasa tsakanin Kizlar agha da harem da yake kiyayewa. Dalilin shi ne cewa zai taimaka wajen rage jima'i tsakanin masu kula da mata da mata. Jane Hathaway, mai bincike da ke ƙwarewa a tarihin Ottoman, ta kuma nuna cewa an fi son waɗannan bayi masu daraja fiye da batutuwa masu 'yanci saboda damuwa game da amincin mai 'yanci - dogaro da bawa na Gabashin Afirka ga sabbin sarakunan su da rashin alaƙar iyali zai tabbatar da cewa babu son kai na yanki.

Yawancin Kizlar Agha ba su kasance a cikin hidimar matan ba har zuwa mutuwarsu. Za a kore su kuma a tura su gudun hijira zuwa Alkahira, a cire su daga tasirin siyasa na tsakiya. Kodayake an cire shi daga matan Ottoman, wani Kizlar Agha da aka yi gudun hijira zai ci gaba da tasiri yayin da suka shiga cibiyar sadarwa ta wasu Kizlar agha da aka yi hijira a baya wanda sabon Kizlar agha zai sani.

Tasirin siyasa

A cikin ka'idar shari'ar Ottoman, sultan ya kamata ya gudanar da al'amuran jihar ne kawai ta hanyar babban vizier, amma a zahiri ana sau da yawa kauce wa wannan tsari. Kamar yadda Ottomanist Colin Imber ya rubuta, sultan "yana da kusanci sosai da shafuka na ɗakin sirri, agha na ƙofar, agha na 'yan mata ko tare da wasu ma'aikatan kotu fiye da yadda ya yi tare da babban vizier, kuma waɗannan ma na iya rokon sultan da kansu ko wani a madadin wani. Shi ma, yana iya karɓar shawarar mahaifiyarsa, ƙwaraƙwarar ko shugaban mai kula da lambu a kan jirgin sarauta fiye da na babban vizier". Ta haka ne ikon siyasa na kizlar agha, kodayake ana amfani da shi a bayan fage, ya kasance mai yawa, yana tasiri ga manufofin mulkin mallaka kuma a wasu lokuta yana sarrafa nadin zuwa babban vizierate, ko ma shiga tsakani a cikin rikice-rikice na daular da kuma maye gurbin kursiyin. Kizlar Agha Hacı Mustafa Agha ya tabbatar da maye gurbin Mustafa I (r. 1617-1618, 1622-1623) a kan kursiyin a 1617, kuma ya goyi bayan yunkurin Osman II (r. 1818-1622) na sake fasalin soja; yayin da a cikin 1651 Kizlar Agja Turhan_Sultan" id="mwsA" rel="mw:WikiLink" title="Turhan Sultan">Uzun Süleyman Agha ya kashe Valide Sultan Kösem mai iko a madadin abokin hamayyarta da surukarta, Turhan.

Sau da yawa mummunan shiga na manyan baƙar fata a cikin siyasa ya haifar da akalla ƙoƙari ɗaya, daga Grand Vizier Silahdar Damat Ali Pasha a cikin 1715, don hana tasirin su ta hanyar hana daukar ma'aikata da castration na baƙar fata, amma ba a taɓa aiwatar da wannan ba saboda mutuwarsa ba da daɗewa ba. Lalle ne, tsawon lokacin Hacı Beshir Agha wanda ya biyo baya a cikin 1717-1746 an gane shi a matsayin watakila mafi girman ikon da tasirin mukamin. Beshir Agha sanannen mai kula da al'adun "Tulip Era" sannan ya bunƙasa a cikin daular, yana cikin "aikin ilimi da addini" wanda a cewar masanin tarihi Jateen Lad "ya ba da gudummawa ga alamar Ottoman na Islama ta Hanafi da addinin Sunni gabaɗaya". Bayan faduwar Sultan Ahmed III a cikin 1730, tasirinsa ya kasance kamar yadda yake da alhakin ɗaukaka manyan viziers da kuma jagorancin harkokin kasashen waje. A cikin 1731, Grand Vizier Kabakulak Ibrahim Pasha ya yi ƙoƙari ya tilasta wa Beshir yin ritaya don dakatar da shi daga tsoma baki cikin harkokin jihar, amma ta hanyar tasirin Valid sultan, Beshir ya sami korar Ibrahim a maimakon haka. Beshir ya mutu a shekara ta 1747 yana da tsufa. An kashe magajinsa, wanda ake kira Beshir, a shekara ta 1752.

Bayan haka, manyan viziers sun rage ikon kizlar aghas. Sauye-sauyen shekarun 1830 na Sultan Mahmud II (r. 1808-1839) a ƙarshe ya kawo ƙarshen ikon siyasa na kizlar aghas, kuma waɗanda suka riƙe rawar an tsare su ne a fadarsu da rawar bikin, wanda ya ci gaba har sai an kawar da ofishin bayan juyin juya halin Young Turk a cikin 1908.

Gudanar da vakifsda yawa

Depiction of a Kizlar Agha, c. 1809

Kizlar agha kuma ya taka rawa ta musamman a matsayin "mai gudanarwa" na waqfs da aka zaba don kula da birane biyu masu tsarki (al-Haramayn) na Islama, Makka da Madina, yana da alhakin samar da su da kuma aikawa da kyauta (sürre) na shekara-shekara zuwa gare su. Vakifs da aka zaba don kula da wuraren tsarki na musulmi an kafa su ne ta hanyar mambobin kotun Ottoman tun daga farkon zamanin, kuma an ba da gwamnatinsu ga sassan na musamman tun daga ƙarshen karni na 15. Da farko a karkashin kulawar Kapi Agha, a cikin 1586 Murad III ya canja alhakin ga kizlar agha.

Kula da waqfs ya kasance, a cikin kalmomin Bernard Lewis, babban "tushen iko da riba" ga kizlar agha, da kuma tushe na tasirin siyasa na ofishin: bayar da shi ta Murad III ya nuna farkon hauhawar ofishin, kuma cire shi daga Mahmud II ya nuna ƙarshen sa. A matsayin wani ɓangare na yunkurin manyan viziers na rage ikon kizlar aghas, an yi yunkurin da ba a yi nasara ba a cikin mulkin Mustafa III (r. 1757-1774) da Abdul Hamid I (r. 1774-1789) don cire waqfs daga ikonsa. A ƙarshe, a cikin 1834, Mahmud II ya hana mukamin kula da waqfs kuma ya ba da shi ga sabon Ma'aikatar Waqfs.

Wannan ya fara tsari mai tsawo inda kizlar agha a hankali ya sami iko mai yawa a kan waqfs daban-daban na Daular: tun a watan Mayu na shekara ta 1598, ya sami iko da tushe da aka ba da shi don kula da masallatai na Daular a babban birnin, ba da daɗewa ba bayan haka da vakifs a Constantinople da sauran sassan Daular, sau da yawa matan fadar suka ba shi kula. Daga cikin dukiyar da ta fada ga kizlar agha ta wannan hanyar shine birnin Athens. A cewar wani - mai yiwuwa rabin almara - asusun karni na 17, an ba da gudummawar birnin ne ga Basilica, ɗaya daga cikin ƙwaraƙwarai da Sultan Ahmed I (r. 1603-1617) ya fi so, wanda ya fito daga birnin kuma wanda, bayan ya sami korafe-korafe da yawa game da rashin kulawa, ya sami mallakarsa a matsayin kyauta daga sultan. Bayan mutuwarta, Athens ta zo ƙarƙashin ikon kizlar agha.

Gudanar da waqfs an gudanar da shi ta hanyar ma'aikata biyu, babban sakatare (Yazici) da kuma mai binciken waqfs (müfettiş), kuma an raba shi zuwa sassan kasafin kuɗi guda biyu: Ofishin Asusun Biranen Masu Tsarki (muhasebe-i haremeynmi kale), wanda a ƙarshen karni na 18 ya kula da masallatai na mulkin mallaka da waqfs na Istanbul da lardunan Turai, da Ofishin Leases na Biranen Mai Tsarki (mukataa-i harimeynmi), wanda ke kula da vakifs na lardunan Asiya. Wani ma'aikatar ajiya ta musamman, haremeyn dolabi, ya ƙunshi kudaden shiga daga vakifs, kuma kizlar agha ya gudanar da divan ko majalisa na mako-mako don bincika asusun.

Samun ma'aikata da ci gaba

Katin gidan waya tare da babban baƙar fata na Sultan Abdul Hamid II, farkon karni na 20

Yawancin masu rike da ofishin, kamar yawancin baƙar fata ne, na Habeşi ne, an samo bayi ne daga kungiyoyin Nilotic da ke zaune a kudancin Habasha da kuma kungiyoyin Omotic.[1][1] Baƙi, yawanci ana saya su a matsayin yara maza daga Nubia, sannan aka yi musu castration kuma aka shigar da su cikin hidimar fadar, an fara amfani da su a matsayin masu tsaron matan matan matan sultan tun lokacin wanda ya riga Murad III, Selim II (r. 1566-1574), kuma sun ci gaba da yin amfani da su har zuwa ƙarshen Daular Ottoman.[1] Saboda haramcin Islama game da castration, bayi sun fi dacewa da yara maza da aka castrated daga Kiristoci na Coptic, Yahudawa na Sudan da kuma asalin Masar. Har ila yau, an yarda da mutanen da suka yi wa castration saboda laifukansu a cikin wannan aikin. Sau da yawa ana karɓar sunayen furanni, kuma bayan wani lokaci na horo a makarantar fadar, sun shiga aiki a cikin hauren. bābān sun fara ne a matsayin talakawa (a zahiri "mafi ƙasƙanci", da kuma acemi ağa, "marasa horo"), kuma a hankali sun ci gaba ta hanyar matsayi, daga nevbet kalfa ("mai maye gurbin tsaro") zuwa manyan mukamai a cikin masu tsaron harem. Bayan sun kammala horarwarsu kuma bayan wani lokaci na hidima, an cire wasu daga ayyukan tsaro kuma an sauya su zuwa halartar mazaunan harem: ma'aikatan sultan (Müsahip ağaları), bayin bābān bakwai tare da shugaban bābān (baş ağa) da ke haɗe da kowane valide, babban matar (kadın), ko yarima (şehzade), bābān waɗanda ke jagorantar addu'o'in, mai ba da kuɗi na harem (haznedar ağası), ko Muesendereci, wanda ke kula da aikin bābān.[1] An san manyan bābān da yana dailli, daga kalmar Larabci da ke nufin "samfurin".

Daga waɗannan manyan mukamai ana iya zaɓar bābān kuma a nada shi zuwa mukamin kizlar agha ta hanyar umarnin mulkin mallaka (hatt-ı hümayun) da karɓar rigar ofis (Hil'at) daga sultan. Tare da ƙasashen da ke cikin ofishin, kizlar agha yawanci yana karɓar mallakar mutum (hass). A cikin Fadar Topkapi, kizlar agha yana da ɗakinsa mai faɗi kusa da ƙofar Aviary, yayin da sauran bābān da ke ƙarƙashin kulawarsa suka zauna tare a cikin yanayin da ba shi da kyau a cikin barikin bene uku. Lokacin da aka kore su, manyan baƙar fata sun sami fansho (asatlık, a zahiri "takardar 'yanci") kuma daga 1644 zuwa gaba an tura su gudun Misira zuwa Masar ko Hejaz. Farawa a ƙarshen karni na 17, an nada tsoffin masu riƙe da yawa don jagorantar bābān da ke kula da Kabarin Muhammadu a Madina. A sakamakon haka, yin hidima kizlar aghas sau da yawa yana kula da shirya don yin ritaya mai kyau a Misira ta hanyar sayen dukiya da kafa nasu vakifs a can. Ta haka ne suka zama manyan mutane na gida kuma sun shiga cikin cinikayya da noma. Don haka, kuma an ba da muhimmiyar rawar da Masar ta taka wajen samar da birane masu tsarki guda biyu, wanda kizlar aghas ke da alhakin musamman yayin da suke ofis, aghas da wakilan su (wakils) sun zo su taka muhimmiyar rawa a tattalin arzikin Masar a karkashin mulkin Ottoman.

Ayyukan kizlar aghas da yawa an san su daga Hamiletü"l-kübera na ƙarshen ƙarni na 18 na Ottoman kuma masanin tarihi Ahmed Resmî Efendi, yana lissafa mazaunan ofishin daga Mehmed Agha (1574-90) har zuwa Moralı Beshir Agha (1746-52). Ayyukan sun haɗa da zaɓaɓɓun tarihin rayuwa a cikin Sicill-i Osmani ta ƙarshen ƙarni na 19 masanin Mehmed Süreyya Bey, yayin da bayani game da tarihin da juyin halitta na ofishin a cikin tsarin tsarin fadar Ottoman ya ƙunshi Tarih-i Ata na Tayyarzade Ahmed Ata (1876).