Jump to content

Kofi Baako

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Kofi Baako
Member of the 7th Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Fassara

7 ga Janairu, 2017 -
District: Tema Central Constituency (en) Fassara
Election: 2016 Ghanaian general election (en) Fassara
Member of the 6th Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Fassara

7 ga Janairu, 2013 - 6 ga Janairu, 2017
District: Tema Central Constituency (en) Fassara
Election: 2012 Ghanaian general election (en) Fassara
Rayuwa
Haihuwa 11 Satumba 1959 (65 shekaru)
ƙasa Ghana
Karatu
Makaranta International Federation of Freight Forwarders Associations (mul) Fassara diploma (en) Fassara : freight forwarder (en) Fassara
Harsuna Turanci
Sana'a
Sana'a ɗan siyasa, business executive (en) Fassara, civil servant (en) Fassara da freedom fighter (en) Fassara
Imani
Addini Kiristanci
Jam'iyar siyasa New Patriotic Party

Kofi Baako (1926-1984) ɗan wasan Ghana ne, malami kuma ɗan siyasa. Ya taɓa zama ministan tsaro a gwamnatin Nkrumah a lokacin jamhuriyar Ghana ta farko har zuwa lokacin da aka kifar da ita a shekarar 1966. Ya kuma riƙe wasu ma'aikatu daban-daban a tsawon mulkin Jam'iyyar Jama'ar Taro (Convention People's Party).

Rayuwar farko da ilimi

[gyara sashe | gyara masomin]

Mahaifin Kofi Baako malami ne. Ya sa Kofi Baako ya fara makaranta tun yana ɗan shekara uku kacal. Bayan kammala karatunsa na firamare a makarantar Roman Katolika da ke ƙasarsa ta Saltpond, ya ci gaba da karatunsa na sakandare a Kwalejin St. Augustine, Cape Coast. [1]

Aiki da siyasa

[gyara sashe | gyara masomin]

Bako ya zama malami daga baya ma'aikacin gwamnati. Jawabin Kwame Nkrumah ya yi masa kwarin gwuiwa na neman 'yancin kai ga Ghana. Hakan ne ya zaburar da shi wajen rubuta wata kasida mai suna "My Hatred of Imperialism" wanda ya sa aka kore shi daga aikinsa. Daga baya ya haɗu da Nkrumah wanda ya mai da shi babban editan jaridar Cape Coast Daily Mail lokacin yana ɗan shekara ashirin kacal. Wani labarin da ya rubuta daga baya yana tare da Daily Mail shine "Muna Kira don 'Yanci." Hakan ya sa gwamnatin mulkin mallaka ta ɗaure shi. An ɗaure Nkrumah da wasu shugabannin jam'iyyar Convention People's Party tare da shi. Daga baya lokacin da Nkrumah ya ci zaɓe a ƙarshe ya kafa gwamnati, wasu daga cikin waɗannan mutanen da suke kurkuku tare da shi sun zama ministoci a gwamnatin Nkrumah.

An zaɓi Kofi Baako a matsayin ɗan majalisa mai wakiltar Saltpond a yankin tsakiyar ƙasar Ghana. Kwame Nkrumah ya naɗa shi ƙaramin minista a gwamnatinsa ta mulkin mallaka kafin samun ‘yancin kai. Ya ci gaba da ayyuka daban-daban a tsawon lokacin mulkin Nkrumah. A cikin shekarun farko na gwamnati, da farko ya kasance Minista ba tare da fayil ba kafin a naɗa shi Ministan Yaɗa Labarai da Watsa Labarai a watan Agustan 1957, wanda hakan ya sa ya zama minista mafi ƙarancin shekaru ba kawai a Ghana ba, har ma a cikin ƙasashen Commonwealth na Burtaniya baki ɗaya.[2] An naɗa shi muƙamin ne tun yana ɗan shekara 29 kacal. [3]

Bako ya yi Ministan Tsaro tsakanin watan Satumba 1961 zuwa ranar 24 ga watan Fabrairu 1966. [4] [5]

Sauran ayyukan

[gyara sashe | gyara masomin]

An san shi ya yi fice a wasanni kuma ya kasance mai ƙwallo da ƙwallon ƙafa, cricket kuma shine zakaran teburi na ƙasa. Ayyukansa sun haɗa da karatu da ɗaukar hoto. [3]

Bako ya haifi ‘ya’ya huɗu. Ɗaya daga cikinsu, Kweku Baako Jnr ɗan jarida ne kuma editan jaridar New Crusading Guide. [6]

  • Gwamnatin Nkrumah
  • Jam'iyyar Jama'ar Taro
  • Kweku Baako Jnr
  1. "The New Ghana, Volume 7". Ghana Information Services Department. 1962: 21. Cite journal requires |journal= (help)
  2. Jubilee Ghana. A 50-year news journey thru' Graphic. Accra: Graphic Communications Group Ltd. 2006. p. 19. ISBN 9988-8097-8-6. Baako To Head New Ministry
  3. 3.0 3.1 "The Shadow of the Sun". Books excerpt. The New York Times on the web. Retrieved 21 May 2013. Cite error: Invalid <ref> tag; name "shadow" defined multiple times with different content
  4. Kraus, Jon (April 1966). "Ghana Without Nkrumah - The Men In Charge". Africa Report. Archived from the original on 19 May 2007. Retrieved 21 May 2013.
  5. "Past Ministers". Official website. Ghana Armed Forces. Archived from the original on 8 April 2013. Retrieved 21 May 2013.
  6. "Kudos Nduom!! Leave The Crazy Bald Heads To Stew In Their Hypocricy [sic]". ModernGhana.com. Retrieved 21 May 2013.