Lil Nic Dhonnchadha
![]() | |
---|---|
Rayuwa | |
Haihuwa | 9 Oktoba 1891 |
Mutuwa | 9 ga Maris, 1984 |
Sana'a |
Lil Nic Dhonnchadha (an haife ta ne a ranar 9 ga watan Oktoba na shekara ta 1891 - 9 ga Maris 1984) masanin ilimin yaren Irish ce kuma mai fafutukar harshe. [1]
Rayuwa ta farko da ilimi
[gyara sashe | gyara masomin]An haifi Lilian Nic Dhonnchadha a Belfast a ranar 9 ga watan Oktoba na shekara ta 1891. Iyayenta sune Séamus Mac Donnchadha, jami'in kwastomomi da haraji, da Georgina Ffolliott L'Amie, malami. Tana da 'yan'uwa mata 3 da suka tsira. Lokacin da take da shekara guda, iyalin suka koma Holywood, County Down, sannan daga baya suka koma Coleraine, County Londonderry lokacin da take da shekaru 6. Mahaifin Nic Dhonnchadha ta fara koyar da ita yaren Irish lokacin da take da shekaru 12, amma ta tuna mahaifinta ta ba ta littafi na yaren Irish yayin da take fama da cutar kyanda lokacin da take 'yar shekara 4. Ta karanta littattafan Norma Borthwick, Seamus Ó Dubhghaill, da Pádraig Ó Séaghdha . [2] A Coleraine, mahaifinta ya koyar da manya da yara Irish a makarantar Katolika ta gida bayan da firist na Ikklisiya ya ba shi izini. Marubucin Séamas Ó Dubhghaill da malamin Irish mai tafiya da aka sani da timire, Tomás Bán Ó Concheanainn, sun ziyarci gidan iyalinta a kai a kai.[3]
Ta halarci makarantar sakandare a Coleraine da kuma makarantar Presbyterian mai zaman kanta da 'yan uwan Irwin ke gudanarwa a Castlerock, County Londonderry, daga baya ta koma makarantar sakandare ta mata a Ballymoney . [4] Iyalin sun koma Rathgar, Dublin a cikin 1907, inda ta shiga Kwalejin Alexandra, inda Máire Ní Chinnéide ya koya mata.[5] Tare da mahaifinta, ta shiga reshen Craobh na gCúig gCúigí na Conradh a Gaeilge, ta zama mai gabatar da Irish. A shekara ta 1910, ta kasance ɗaya daga cikin mata 10 na farko da suka shiga Kwalejin Trinity ta Dublin (TCD) a matsayin dalibi don nazarin karatun Celtic, Faransanci da Jamusanci. Ta tallafa wa karatunta a can ta hanyar kyaututtuka da tallafin karatu kamar sizarship da kyautar tunawa da Burke. Ta yi tafiya zuwa Jamus da Faransa a lokacin da take jami'a, kuma ta kasance memba mai aiki a cikin al'ummar Elizabethan, tana muhawara da zama a kwamitin. A shekara ta 1914 ta kammala karatu tare da digiri na farko.
Ayyuka
[gyara sashe | gyara masomin]Ayyukan farko na Nic Dhonnchadha ta kasance a makarantar sakandare ta 'yan mata ta Mercer, Castleknock, County Dublin, inda ta koyar da watanni 6. Daga nan sai ta koma Kwalejin Alexandra da kuma Coláiste Moibhí a 1933. A shekara ta 1934 ta zama shugabar Coláiste Moibhí har zuwa shekara ta 1951. Bayan wannan ta koyar da Irish a TCD na tsawon shekaru 3. Ta kasance masanin ilimin yaren Irish da aka buga a ko'ina. Daga cikin sassanta na farko da suka bayyana a cikin Béaloideas, shine "Scéal na bhfathach", a cikin 1928. A cikin 1932 ta buga fitowarta na rubutun kan zazzabi a cikin Revue Celtique xlix . Ta rubuta wani bugu na labarin "Altram tige da medar" daga Leabharmuighe wanda ta daidaita a matsayin wasan kwaikwayo na rediyo wanda aka watsa sau biyu a watan Yulin 1958 a Rediyon Éireann . Ta wallafa fasciculi guda biyu (viii, xviii) a kan kundin rubuce-rubucen Royal Irish Academy. Rubutun ta sun bayyana a cikin Wani tUltach, da kuma labaran Irish da Ingilishi, sake dubawa da haruffa a cikin Focus, mujallar Furotesta, daga 1959 zuwa 1963.
Nic Dhonnchadha ta kasance mai aiki a Cumann Gaelach da hEaglaise daga 1936, ƙungiyar membobin Ikilisiyar Ireland waɗanda ke bautawa a cikin Irish. Daga baya ta yi aiki a matsayin sakatariyar kungiyar. A wannan lokacin ta fara aiki a kan sabon fassarar Irish na Littafin addu'a na yau da kullun don Wani Gúm, wanda daga ƙarshe aka buga a shekarar 1965. An buga littafinta Leabhar iomann, littafi mai waƙoƙi 77 a cikin Irish, a 1961. A shekara ta 1970 ta shirya Sabon Alkawari na Rev. Cosslett Quin, wanda Hibernian Bible Society ta buga. Ta kuma yi aiki a kwamitoci da yawa ciki har da Majalisar Fasaha ta Ireland da kuma majalisar ba da shawara ta Radio Éireann . [4] Ta kafa Protestant Fellowship tare da Caitlín Ní Dhomhnaill, kulob din zamantakewa na masu magana da Protestant Irish, a cikin shekarun 1950.[6]
An kuma yi hira da Nic Dhonnchadha don shirye-shiryen talabijin na RTÉ ciki har da Tsoro agus a cikin watan (Mayu 1962), Trom agus éadrom, da kuma fitowar musamman ta Palassine (1979). A ranar 20 ga watan Maris na shekara ta 1970, Conradh na Gaeilge ta gabatar da ita tare da Gradam na Gaeilge don hidimar da ta yi wa Ireland da harshen Irish. Bayan ta ji rauni daga faduwa a 1983, lafiyarta ta kara muni, kuma ta mutu a ranar 9 ga Maris 1984. An binne ta a makabartar Howth . [4]
Manazarta
[gyara sashe | gyara masomin]- ↑ name="Mhunghaile"> (James ed.). Missing or empty
|title=
(help) - ↑ name="Ainm">Breathnach, Diarmuid; Ní Mhurchú, Máire. "NIC DHONNCHADHA, Lil (1891–1984)". ainm.ie (in Irish). Retrieved 17 October 2020.CS1 maint: unrecognized language (link)
- ↑ name="Mhunghaile"> (James ed.). Missing or empty
|title=
(help)Ní Mhunghaile, Lesa (2009). "Nic Dhonnchadha, Lil". In McGuire, James; Quinn, James (eds.). Dictionary of Irish Biography. Cambridge: Cambridge University Press. - ↑ 4.0 4.1 4.2 (James ed.). Missing or empty
|title=
(help)Ní Mhunghaile, Lesa (2009). "Nic Dhonnchadha, Lil". In McGuire, James; Quinn, James (eds.). Dictionary of Irish Biography. Cambridge: Cambridge University Press. - ↑ name="Ainm">Breathnach, Diarmuid; Ní Mhurchú, Máire. "NIC DHONNCHADHA, Lil (1891–1984)". ainm.ie (in Irish). Retrieved 17 October 2020.CS1 maint: unrecognized language (link)Breathnach, Diarmuid; Ní Mhurchú, Máire. "NIC DHONNCHADHA, Lil (1891–1984)". ainm.ie (in Irish). Retrieved 17 October 2020.
- ↑ Breathnach, Diarmuid; Ní Mhurchú, Máire. "NIC DHONNCHADHA, Lil (1891–1984)". ainm.ie (in Irish). Retrieved 17 October 2020.CS1 maint: unrecognized language (link)Breathnach, Diarmuid; Ní Mhurchú, Máire. "NIC DHONNCHADHA, Lil (1891–1984)". ainm.ie (in Irish). Retrieved 17 October 2020.