Jump to content

Rauk

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Rauk
Bayanai
Ƙaramin ɓangare na dutse da stack (en) Fassara
Ƙasa Sweden da Norway
Rauks (rauks) a tsibirin Fårö, gabashin ƙasar Sweden

rauk wani nau'i ne mai kama da ginshiƙi a Sweden, sau da yawa daidai da tarin. Rauks sau da yawa suna faruwa a cikin kungiyoyi da ake kira raukfält 'yan filayen rauk'. Rauks na dutse na Gotland a cikin Tekun Baltic suna daga cikin sanannun misalai.

Rauks sun zama ruwan dare a tsibirin Gotland, Sweden da kuma kananan tsibirai na Gotland County. Tsibirin Fårö a Gotland, yana da wadataccen rauks.[1] Duk da yake Fårö yana kan iyakar arewacin Gotland Holmhällars raukfält a Vamlingbo a iyakar kudancin Gotland shima yana da wadataccen rauks.[2] Rauks a Gotland sau da yawa suna faruwa a cikin rukuni ko filaye, wanda ake kira raukfält . [3] Ana iya samun Rauks a kusa da tsaunuka da yawa na Gotland ko nesa da waɗannan.[4]

Sauran yankuna tare da rauks sun haɗa da Byrum a arewa maso yammacin Öland makwabcin tsibirin Blå Jungfrun, Hovs Hallar da Kullaberg a arewa maso gabashin Scania da Härnön a arewacin Sweden.[1] Rauks a kan Öland an yi su ne da dutse.[1] Wasu 'yan rauks suna cikin tsaunukan Scandinavia a arewacin Sweden Sarek da Padjelanta [5] wuraren shakatawa na kasa.[6]

Dutsen Trænstaven a cikin Garin Træna wani rauk ne a tsakiyar shimfidar wuri na bakin tekun Norway.

A Norway, akwai rauks a Trollholmssund inda, bisa ga ilimin yankin, rauks trolls ne masu tsayi.[7] A cikin Trollholmsund, rauks an yi su ne da dutsen dolomite. Yankin Varanger a arewacin Norway yana da wadataccen rauks kuma suna faruwa a wasu wurare a bakin tekun Finnmark.[7]

A Norway ana amfani da kalmar rauk ga tsaunuka masu raguwa a cikin shimfidar wuri mai laushi tare da bakin teku.

Ilimin ƙasa

[gyara sashe | gyara masomin]

Rauks yawanci ana kirkirar su ne ta hanyar rushewar raƙuman ruwa.[4] A kan Öland da Gotland, an kafa rauks tare da ko kusa da tsaunin da aka sani da Baltic Klint . [3] Gotland rauks sun kunshi dutse mai laushi wanda ke wakiltar reefs waɗanda suka wanzu a zamanin Silurian.[3][4][8] Yayin da raƙuman ruwa ke bugawa a kan dutsen dutse, fashewar da ta riga ta kasance ta fara lalacewa da faɗaɗa. A ƙarshe wannan yana haifar da kafa koguna da suka haɗu, kuma ragowar dutse na tsakiya yanzu ya zama rauks.[3]

Rauks na Gotland sun samo asali ne bayan zamanin kankara na ƙarshe. Ba a san yadda rauks daban-daban a Gotland suka fara samuwa daga bakin tekun dutse ba, bakin tekun da aka rarraba ko kuma daga yanayin glacial.[4] Kwatanta hotuna daga 1900 da 1966 ya nuna cewa an lalata wasu rauks a wannan lokacin.[4]

Carl Linnaeus, wanda ya ziyarci Gotland a shekara ta 1741, shine masanin kimiyya na farko da ya bayyana rauks.[3] Ya kira su stenjättar (manyan dutse) yayin da yake lura da siffar lalacewa na rauks iri ɗaya.[3]

A cikin Sarek National Park rauks sun samo asali ne a matsayin yanayin ƙasa na Aeolian, don haka, sabanin sauran rauks, iska ce ta tsara su fiye da ruwa. Wadannan rauks an yi su ne da dutse wanda yake na Sierggavággenappe (Swedish: Sierggavággeskollan) na Caledonides na Scandinavia.[5]

  1. 1.0 1.1 1.2 van Luik, Colette (August 5, 2018). "Glöm Gotland – här är okända svenska platserna som har raukar". Expressen (in Harshen Suwedan). Retrieved February 19, 2019.
  2. Enderborg, Bernt. "Holmhällars raukfält". guteinfo.com (in Harshen Suwedan). Retrieved March 20, 2019.
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 Larsson, Kent (September 1, 2001). "Så stiger rauken ur havet". Forskning & Framsteg (in Harshen Suwedan). Retrieved February 28, 2019.
  4. 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 Rudberg, Sten (1967). "The cliff coast of Gotland and the rate of cliff retreat". Geografiska Annaler. 49 (2): 283–298. doi:10.2307/520895. JSTOR 520895.
  5. 5.0 5.1 Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Sarekutsidan
  6. Wallin, Göran. "Vandra i Padjelanta, det högre landet". swedishlapland.com (in Harshen Suwedan). Retrieved March 10, 2019.
  7. 7.0 7.1 Dahl, Rolv Magne (July 23, 2015). "Reis til en rauk". www.ngu.no (in Harhsen Norway). Norges geologiske undersøkelse. Archived from the original on March 23, 2019. Retrieved February 23, 2019.
  8. Nose, Martin; Schmid, Dieter U.; Leinfelder, Reinhold R. (2006). "Significance of microbialites, calcimicrobes, and calcareous algae in reefal framework formation from the Silurian of Gotland, Sweden". Sedimentary Geology. 192 (3–4): 243–265. Bibcode:2006SedG..192..243N. doi:10.1016/j.sedgeo.2006.04.009. At the Digerhuvud rauk field (rauk: erosional rock remnant) in the northwestern part of Fårö (Fig. 1), rauks appear to represent erosional remnants of larger patch reef complexes