Jump to content

Sanusiyya

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Sanusiyya
Founded 1837
Mai kafa gindi Sayyid Muhammad bin ʿAli al-Sanusi (en) Fassara
Classification
  • Sanusiyya
Sunan asali السنوسية

Sanusiyya (ko Sanusi da Senussi) wata ƙungiya ce ta Darikar Sufaye da Sheikh Muhammad ibn Ali as-Sanusi ya kafa a shekarar 1837. Manufar ƙungiyar ita ce taka-tsantsan da bin kyawawan koyarwar addinin Musulunci, tare da kawar da bidi’o’i da kuma tsayayya da tasirin mulkin mallaka.

Asalin Sanusiyya

[gyara sashe | gyara masomin]

Muhammad as-Sanusi, wanda aka fi sani da Sanusi na Farko, dan asalin kasar Algeria ne. Bayan dogon karatu a Maroko, Masar, da Makka, ya kafa wannan ƙungiya a Makka a shekarar 1837. Daga baya, saboda rashin goyon baya daga mahukuntan Saudiyya da Ottomans, sai ya koma Libya, inda ya kafa zawiyyoyi (tsangaya) a wurare da dama, musamman a yankin Cyrenaica (gabashin Libya).

Manufar da Ayyukan Sanusiyya

[gyara sashe | gyara masomin]
  • Tsaftace addinin Musulunci daga bidi’o’i da ayyukan da ba su da tushe a shari’a.
  • Ƙarfafa ilimin addini da kuma darikar Sufaye, musamman ta hanyar gina zawiyyoyi (tsangayoyi) a wurare daban-daban.
  • Karfafa zamantakewar Musulunci ta hanyar haɗin kai tsakanin kabilu da ƙauyuka.
  • Tsayayya da mulkin mallaka, musamman na Faransa a yammacin Afirka da Italiya a Libya.

Sanusiyya a Siyasa da Yaƙin Mulkin Mallaka

[gyara sashe | gyara masomin]

Sanusiyya ta taka muhimmiyar rawa a yaƙin neman 'yancin Libya daga Italiya. Daga cikin manyan shugabanninta akwai:

  • Sayyid Ahmad as-Sanusi: Wanda ya jagoranci gwagwarmayar Sanusiyya a Chadi da Sudan.
  • Omar Mukhtar: Wanda ya yi gwagwarmaya da Italiya daga 1911 zuwa 1931 kafin a kama shi a kashe.
  • King Idris I: Daga dangin Sanusiyya ne, kuma shi ne sarki na farko na Libya daga 1951 zuwa 1969, kafin juyin mulkin Muammar Gaddafi ya kifar da shi.

Sanusiyya a Zamanance

[gyara sashe | gyara masomin]

Duk da cewa mulkin Sanusiyya ya kare a 1969, darikar tana da tasiri har yanzu a gabashin Libya, musamman a Benghazi da Kufra. Har ila yau, tana da tasiri a wasu sassan Chadi, Nijar, Sudan, da Aljeriya.