Jump to content

Seretse Khama

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Seretse Khama
Shugaban Ƙasar Botswana

30 Satumba 1966 - 13 ga Yuli, 1980
← no value - Quett Masire (en) Fassara
1. Prime Minister of Botswana (en) Fassara

3 ga Maris, 1965 - 30 Satumba 1966
← no value
Rayuwa
Haihuwa Serowe (en) Fassara, 1 ga Yuli, 1921
ƙasa Botswana
Bechuanaland Protectorate (en) Fassara
Mutuwa Gaborone, 13 ga Yuli, 1980
Yanayin mutuwa Sababi na ainihi (Ciwon Daji na Pancreatic)
Ƴan uwa
Mahaifi Sekgoma II
Mahaifiya Tebogo Kebailele
Abokiyar zama Ruth Williams Khama (en) Fassara  (Satumba 1948 -
Yara
Karatu
Makaranta Jami'ar Fort Hare
Lovedale (en) Fassara
Jami'ar Witwatersrand
Tiger Kloof Educational Institute (en) Fassara
Balliol College (en) Fassara
Adams College (en) Fassara
Matakin karatu Bachelor of Arts (en) Fassara
Harsuna Turanci
Sana'a
Sana'a ɗan siyasa, Lauya da freedom fighter (en) Fassara
Kyaututtuka
Imani
Addini Katolika
Jam'iyar siyasa Botswana Democratic Party (en) Fassara

Sir Seretse Goitsebeng Maphiri Khama, GCB, KBE (1 Yuli 1921) – 13 Yuli 1980) ɗan siyasan Motswana ne wanda ya yi aiki a matsayin shugaban ƙasar Botswana na farko, muƙamin da ya riƙe daga shekarun 1966 zuwa mutuwarsa a shekarar 1980. [1] [2] [3]

An haife shi a cikin gidan sarauta mai tasiri na abin da yake a lokacin 'yan mulkin mallaka na Birtaniya na Bechuanaland, ya yi karatu a ƙasashen waje a makwabciyar ƙasar Afirka ta Kudu [2] sannan kuma a Birtaniya. [2] A lokacin da yake Biritaniya ya auri wata 'yar ƙasar Ingila mai suna Ruth Williams, matakin da gwamnatin 'yan tsirarun fararen fata ta Afirka ta Kudu ta yi adawa da shi, lamarin da ya haifar da cece-kuce da ya sa gwamnatin Birtaniya ta sa ya zauna a Ingila yana gudun hijira don kada dangantakarsu ta yi tsami tsakanin Birtaniya da Afirka ta Kudu.

Bayan ƙarshen gudun hijira, Khama ya jagoranci yunkurin yaƙin 'yancin kai na ƙasar sa da kuma miƙa mulki daga turawan Ingila zuwa wata ƙasa mai cin gashin kanta. Ya kafa jam'iyyar Democratic Party ta Botswana a shekarar 1962 kuma ya zama Firayim Minista a shekarar 1965. A cikin shekarar 1966, Botswana ta sami 'yancin kai kuma aka zaɓi Khama a matsayin shugabanta na farko. [4] A lokacin shugabancinsa, ƙasar ta samu ci gaban tattalin arziki da zamantakewa cikin sauri. [5] Khama ya kasance shugaban ƙasa har zuwa mutuwarsa a shekarar 1980, kuma Quett Masire ya gaje shi. Ɗansa, Ian Khama, ya zama shugaban ƙasar Botswana na huɗu daga shekarun 2008 zuwa 2018. [6]

Yarantaka da ilimi

[gyara sashe | gyara masomin]

An haifi Seretse Khama a shekara ta 1921 a Serowe, a cikin yankin da ake kira Bechuanaland Protectorate. Shi ɗa ne ga Sarauniya Tebogo da Sekgoma Khama II, babban sarki na dangin Bamangwato na Tswana, kuma jikan Khama III, sarkinsu. Sunan Seretse na nufin "laka mai ɗaure". [7] An ba shi suna ne don murnar sulhun da mahaifinsa da kakansa suka yi kwanan nan; wannan sulhun ya tabbatar da hawan Seretse kan ƙaragar mulki tare da mutuwar mahaifinsa da ya tsufa a shekara ta 1925. Yana da shekaru 4, Seretse ya zama kgosi (sarki), tare da kawunsa Tshekedi Khama a matsayin mai mulki da waliyyinsa.

Bayan samun ilimi a lokacin ƙuruciyarsa a Cibiyar Ilimi ta Tiger Kloof a Afirka ta Kudu, Khama ya halarci Kwalejin Jami'ar Fort Hare a can, inda ya kammala karatunsa na BA a shekarar 1944. Ya yi tafiya zuwa Ingila kuma ya yi karatu na tsawon shekara a Balliol College, Oxford. Daga baya ya shiga Haikali na ciki a Landan a cikin shekarar 1946, don yin karatu don zama barrister. [8]

Aure da gudun hijira

[gyara sashe | gyara masomin]

A cikin watan Yuni 1947, Khama ya haɗu da Ruth Williams, ma'aikaciyar Ingilishi a Lloyd's na London. [2] Bayan shekara guda suna zawarcinsu, suka yi aure. Auren ƙabilu ya haifar da tashin hankali, [2] yana tsoratar da Tarayyar Afirka ta Kudu, wacce ta kafa wariyar launin fata na shari'a (rarrabuwar ƙabilu), da kuma dattawan ƙabilu na Bamangwato, waɗanda suka fusata bai zaɓi ɗaya daga cikin matansu ba.

Da aka sanar da ɗaurin auren, kawun Khama Tshekedi Khama ya buƙaci ya koma Bechuanaland tare da raba auren. [2] Khama ya koma Serowe. Bayan jerin kgotlas (taron jama'a), dattawa sun sake tabbatar da shi a matsayinsa na kgosi a shekarar 1949. Ruth Williams Khama, tafiya tare da sabon mijinta, ya zama sananne irin wannan. Ya yarda da shan kaye, Tshekedi Khama ya bar ajiyar Bamangwato don gudun hijira na son rai a cikin Bakwena Reserve yayin da Khama ya koma London don kammala karatunsa. [9] [2]


  1. "Sir Seretse Khama | president of Botswana | Britannica". www.britannica.com (in Turanci). Retrieved 2022-05-22.
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 Ramsay, Jeff (2021-07-01). "Seretse Khama Centenary: A profile of our first president". Mmegi Online (in Turanci). Retrieved 2022-05-22. Cite error: Invalid <ref> tag; name ":0" defined multiple times with different content
  3. Henderson, Willie (January 1990). "Seretse Khama: A Personal Appreciation". African Affairs. 89 (354): 27–56. doi:10.1093/oxfordjournals.afraf.a098278. ISSN 1468-2621.
  4. "IFES Election Guide | Elections: Botswana Parliamentary Election 2009". www.electionguide.org. Retrieved 2022-05-22.
  5. "The Presidency – Republic of South Africa". Archived from the original on 20 July 2009.
  6. "Botswana issues arrest warrant for ex-President Ian Khama". AP NEWS (in Turanci). 2023-01-02. Retrieved 2023-06-16.
  7. Parsons, Neil. "Sir Seretse Khama". University of Botswana History Department website. Retrieved 28 April 2012.
  8. "We pay homage to Botswana Presidents – past to present". YourBotswana (in Turanci). Retrieved 2020-05-24.
  9. Benson, Mary (1976). "Tshekedi Khama as I Knew Him". Botswana Notes and Records. 8: 121–128. ISSN 0525-5090. JSTOR 40979462.