Jump to content

Shirin Ebadi

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Shirin Ebadi
mai shari'a

Rayuwa
Haihuwa Hamadan (en) Fassara, 21 ga Yuni, 1947 (77 shekaru)
ƙasa Iran
Mazauni Landan
Ƙabila Persians (en) Fassara
Karatu
Makaranta University of Tehran (en) Fassara
Harsuna Farisawa
Sana'a
Sana'a mai shari'a, marubuci, Mai kare ƴancin ɗan'adam, peace activist (en) Fassara, Lauya, Mai kare hakkin mata, ɗan siyasa da masana
Employers University of Tehran (en) Fassara
Kyaututtuka
Mamba Nobel Women's Initiative (en) Fassara
Imani
Addini Musulunci
IMDb nm1505923

Shirin Ebadi (Persian: شيرين عبادى, romanized: Širin Ebādi; an haife shi 21 Yuni 1947) ƴar ƙasar Iran ce, wadda ta sami lambar yabo ta Nobel. Ita lauya, marubuciya, malama kuma tsohuwar alkaliya kuma waacce ta kafa Cibiyar Kare Hakkin Bil Adama a Iran. A cikin 2003, Ebadi ta sami lambar yabo ta zaman lafiya ta Nobel saboda ƙoƙarinta na farko na dimokuradiyya da 'yancin mata, yara, da 'yan gudun hijira. Ita ce mace musulma ta farko kuma Ba’iraniya ta farko da ta samu wannan lambar yabo.[1]

Ta yi zaman gudun hijira a London tun 2009.[2]

Rayuwa da Aikin baya na Lauya

[gyara sashe | gyara masomin]

An haifi Ebadi a Hamadan a cikin dangin Farisa masu ilimi. Mahaifinta, Mohammad Ali Ebadi, shi ne babban magatakardar jama'a na birnin kuma farfesa a fannin shari'ar kasuwanci. Mahaifiyarta, Minu Yamini, yar gida ce. Ita kuwa zuriyar Yahudawa ce.[3] Lokacin tana jaririya, danginta sun ƙaura zuwa Tehran. Kafin ya sami digiri na shari'a a Jami'ar Tehran Ebadi ya halarci makarantun Anoshiravn Dadgar da Reza Shah Kabir.[4]

An shigar da ita sashen shari'a na jami'ar Tehran a shekarun 1965 da 1969; Bayan kammala karatun ta, ta ci jarrabawar cancantar zama alkali. Bayan zaman horo na watanni shida [ba tare da daidaito ba], a hukumance ta zama alkali a watan Maris 1969. Ta ci gaba da karatunta a Jami'ar Tehran don yin digiri na uku a fannin shari'a; a 1971, daya daga cikin farfesa shi ne Mahmoud Shehabi Khorassani. A shekarar 1975 ta zama mace ta farko shugabar kotun birnin Tehran kuma ta yi aiki har zuwa juyin juya halin Iran.[5] Ta kasance daya daga cikin alkalai mata na farko a Iran.[6]

Bayan juyin juya halin Musulunci na shekara ta 1979 an daina barin mata su zama alkalai kuma an kore ta aka ba ta sabon aiki a matsayin ma'aikaciya a kotun da ta shugabanci.

Daga baya, duk da cewa tana da izinin ofishin lauya sau da yawa an ki amincewa da aikace-aikacenta, kuma Ebadi ba ta iya yin aikin lauya har zuwa 1993. Ta yi amfani da wannan lokacin kyauta don rubuta littattafai da labarai da yawa a cikin mujallu na Iran.[7]

Ebadi a Matsayin Lauya

[gyara sashe | gyara masomin]

A shekara ta 2004, Ebadi tana karantar da shari'a a jami'ar Tehran yayin da take aikin shari'a a Iran.[9] Ita ce mai fafutukar karfafa shari'ar yara da mata, kuma aikinta kan 'yancin mata ya taka muhimmiyar rawa a zaben shugaban kasa da aka yi a watan Mayun 1997 na mai neman sauyi Mohammad Khatami.

A matsayinta na lauya, an san ta da daukar matakan kare kai na ’yan adawa da suka yi wa bangaren shari’a karya. Daga cikin abokan cinikinta har da dangin Dariush Forouhar, wani hamshakin dan siyasa kuma dan siyasa wanda aka same shi da wuka har lahira - tare da matarsa, Parvaneh Eskandari - a gidansu.

Ma'auratan na daga cikin 'yan adawa da dama da suka mutu a wani mummunan kisa da ya addabi al'ummar Iran masu tunani. Zato ya fada kan masu tsattsauran ra'ayi masu tsattsauran ra'ayi da suka kuduri aniyar dakatar da yanayin sassaucin ra'ayi da shugaba Khatami ya samar, wanda ke fafutukar 'yancin fadin albarkacin baki. Tawagar ma’aikatan ma’aikatar leken asiri ta Iran ce ta gano cewa, shugabanta Saeed Emimi ya kashe kansa a gidan yari kafin a gurfanar da shi a gaban kotu.

  1. "Shirin Ebadi | Biography, Nobel Prize, & Facts | Britannica". www.britannica.com. Retrieved 2 October 2023
  2. Jérôme Citron. Shirin Ebadi : "Je porte la voix de mon peuple". CFDT Magazine 2016, No. 427, p. 32–33.
  3. "بالاترین: آیا شیرین عبادی یهودی است؟". Balatarin. Retrieved 1 October 2023
  4. Shirin Ebadi". www.britannica.com. Retrieved 2 October 2023.
  5. "2004–2005 Lecture – Shirin Ebadi", University of Alberta Visiting Lectureship in Human Rights, Edmonton, Alberta, 21 October 2004, archived from the original on 27 April 2017, retrieved 26 April 2017
  6. Porochista Khakpour (25 April 2017). "Shirin Ebadi: 'Almost a fourth of the people on Earth are Muslim. Are they like each other? Of course not'". Retrieved 25 April 2017.
  7. Karen L. Kinnear (2011). Women in Developing Countries: A Reference Handbook. ABC-CLIO. p. 152. ISBN 978-1-59884-425-2.