Jump to content

Taiwo Olowo

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Taiwo Olowo
Rayuwa
Haihuwa 1781 (243/244 shekaru)
Sana'a
Sana'a ɗan siyasa da slave trader (en) Fassara

Cif Daniel Conrad Taiwo (1781 [dubious - discussion] - Fabrairu 20, 1901), wanda aka fi sani da Taiwo Olowo (wanda aka fassara a matsayin "Taiwo the Rich man" [1]), ɗan kasuwa ne, dillalin makamai, mai bautar, dillali na siyasa, mai ba da agaji da kuma Shugaba al'umma a Legas ta mulkin mallaka.

Rayuwa ta farko

[gyara sashe | gyara masomin]

An haifi Taiwo Olowo a cikin shekara ta 1781 a Isheri, wani yanki mai zama a Legas . [1] Mahaifinsa, Oluwole, babban shugaban (Olofin) ne na garinsu, kuma ya mutu a 1809. [2] Olowo ya isa Legas a 1848 kuma ya yi aiki a matsayin bawa ga wani Ogunmade da Oba Osinlokun ya yi. Sunansa ya nuna cewa shi ne babba a cikin tagwaye.

Matsayin siyasa da kasuwanci a Legas na mulkin mallaka

[gyara sashe | gyara masomin]
Cenotaph na Taiwo Olowo
Ra'ayi na kabarin Taiwo Olowo

A cikin shekarun 1840, Taiwo ya zama mai kare Kosoko, ɗan Oba Osinlokun. Kosoko ya yi mulki a matsayin Oba na Legas daga 1845 zuwa 1853 kuma, kamar yadda za'a iya tsammani, Taiwo ya yi amfani da kusanci da Kosoko don samun riba ta kasuwanci, ya kafa haɗin gwiwa tare da 'yan kasuwa na Turai da Brazil. Duk da yake ba a san ko Taiwo ya gudu tare da Kosoko zuwa Epe ba bayan raguwar Burtaniya na Legas a watan Disamba, 1851, da kuma shigar da Oba Akitoye, abin da aka sani shi ne cewa Gwamna mai mulkin mallaka Freeman ya gayyaci Kosoko zuwa Legas a 1862. Taiwo ta gina dangantaka mai fa'ida tare da gwamnatin Freeman da wadanda suka biyo baya.

A cikin 1861, Kosoko ya gabatar da Taiwo ga Gwamna Glover wanda ya sha'awar Taiwo kuma ya ƙarfafa shi ya ci gaba da kasuwanci. Daga nan sai Gwamna Glover ya kulla kawancen siyasa wanda ya dora Taiwo a kan turbar zama daya daga cikin masu hannu da shuni da karfi a Legas. Glover ya gabatar da Taiwo ga kamfanin Messrs GL Gaiser, wanda ya zama babban abokan kasuwancin Taiwo, wanda kuma ya taimaka masa wajen karbar basussukan da ’yan kasuwar Egba ke bin Taiwo. Gwamna Glover ya kuma baiwa Taiwo iko a matsayin Baba Isale na Isheri. A matsayinsa na Baba Isale, Taiwo majiɓinci ne kuma wakilin al'ummar Isheri. A sakamakon haka, Taiwo ya sami gata na monopolistic akan duk sauran hanyoyin samun damar kasuwanci da kasuwanni na Isheri.

A cikin wata wasika ta 1865 zuwa ga Colonel Ord, wani jami'in mulkin mallaka na Burtaniya, Taiwo da sauran 'yan kasuwa na Lagosian sun rubuta cewa sun kasance "bayin da aka haifa" kuma sun "tashi da kuzari" don zama masu mallakar bayi masu nasara, masu shuka, masu mallakar jirgin ruwa, da 'yan kasuwa. Masanin tarihi Kristin Mann ya lura cewa ba a san ainihin kwanakin sake fasalin Taiwo Olowo a matsayin dan kasuwa da kuma sakin mutum daga bautar ba.

An yi wa Taiwo baftisma a ƙarshen shekarun 1870 a Cocin Triniti Mai Tsarki a Ebute Ero, yana ɗaukar sunan Daniel Conrad Taiwo . Ya kuma yi aiki a matsayin wakilin gwamnatin mulkin mallaka ta Burtaniya a Legas, kuma ya kasance jakada a kotun Sarkin Porto Novo .

Lokacin da Oshodi Tapa, kyaftin din yaki na baya kuma yanzu shugaban kasuwanci, ya mutu a 1868, Taiwo Olowo ya zama shugaban kasuwancin Kosoko. Bayan mutuwar Kosoko a 1878, Taiwo ya zama shugaban ƙungiyar tattalin arziki ta Kosoko (tare da ƙaramin ƙungiyar Dosunmu da Oloye Apena Ajasa ke jagoranta) na akalla mabiya 20,000. Taiwo ya yi jayayya da sauran Baba Isale mai iko - Cif Ajasa - kan hanyoyin kasuwanci da kuma wasu wasannin wutar lantarki na Legas. Ajasa da farko abokin tarayya ne na Oba Dosunmu, amma biyun sun fadi lokacin da Ajasa ya zama mai iko sosai ga Dosunmu don sarrafawa. A cikin ƙoƙari na daidaita ƙarfin siyasa na Ajasa, Oba Dosunmu ya goyi bayan Taiwo, yana ba da gudummawa ga faduwar siyasa ta Ajasa.

Taiwo da sauran tsoffin bayi sun ba da gudummawa sosai ga kafa cocin fastoci na farko a Legas, Cocin Triniti Mai Tsarki. Ya kuma kasance mai ba da gudummawa ga CMS Grammar School, Legas, yana ba da guddina £ 50 ga Asusun Gine-gine na CMS a 1867.

Cenotaph na Taiwo Olowo

Taiwo Olowo ya mutu a Legas a ranar 20 ga Fabrairu, 1901, yana da shekaru 120 [dubious - discuss] . James Johnson (Mataimakin Bishop na Yammacin Equatorial Africa) ya gudanar da jana'izarsa. Kodayake an bayyana cewa an haifi Olowo a shekara ta 1781, saboda babu takardu a lokacin da aka haife shi, babu wata hanyar tabbatar da ranar haihuwarsa kuma saboda haka shekarunsa.

Taiwo Olowo cenotaph an gina shi ne a kan kabarinsa ta hanyar masanin gine-ginen Brazil-Lagosian Senhor Jorge DaCosta a cikin 1905. An ce an ƙirƙira takardun ta ne daga narkewar daruruwan dinari na jan ƙarfe.

Gidan danginsa har yanzu yana gefen titin daga abin tunawa, kuma har yanzu yana cikin zuriyarsa. Sunansa, Iga Taiwo Olowo, a zahiri yana fassara zuwa "Fadar Taiwo mai arziki".[3] Zuriyar da aka sani sun hada da Kofoworola Abeni Pratt da Remi Vaughan-Richards

  1. "Daniel Conrad Taiwo: 18th century Lagos Island business icon". National Mirror. Archived from the original on December 20, 2016. Retrieved 10 December 2016.CS1 maint: unfit url (link)
  2. "Taiwo Conrad Olowo – Litcaf". 17 January 2016.[permanent dead link]
  3. Anabaraonye, Kelechi (11 October 2016). "Five Architectural Wonders of Lagos". The Guardian Life. Archived from the original on 12 November 2016. Retrieved 10 December 2016.