Tidal wetland
![]() | |
---|---|
landscape type (en) ![]() | |
Bayanai | |
Ƙaramin ɓangare na |
wetland (en) ![]() ![]() |
Has immediate cause (en) ![]() |
tide (en) ![]() |
Ruwan ruwa (wanda kuma aka sani da nau'in "ƙasa mai laushi") wani kwararo ne da ake samu tare da koguna, bakin ruwa da magudanan ruwa waɗanda ke ambaliya da magudanar ruwa ta hanyar motsin raƙuman ruwa na kusa, teku ko teku[1]. Marshes na tidal suna fuskantar juzu'i masu jujjuyawa da yawa, gami da raƙuman ruwa na rana da na tsakar rana, canjin yanayin zafin rana da dare, raƙuman ruwan bazara, ci gaban ciyayi na yanayi da lalacewa, kwararar ciyayi, bambancin yanayi na shekaru, da yanayin shekara ɗari zuwa yanayin ƙarni a matakin teku da yanayi.
Ana yin tafsirin magudanar ruwa a wuraren da ke da mafaka daga raƙuman ruwa (kamar gefen gefuna na bays), a cikin gangaren sama na tsaka-tsaki, da kuma inda ruwa yake da sabo ko gishiri[2]. Har ila yau, tashin hankali na wucin gadi kamar guguwa, ambaliya, guguwa, da gobarar da ke sama ke shafar su.
Halin ɓarkewar ruwa na iya dogara ga tsarin halitta da na ɗan adam. A cikin 'yan lokutan baya-bayan nan, ayyukan ɗan adam, ƙanana da manya, sun haifar da canje-canje a cikin yanayin yanayin da ke da tasiri mai mahimmanci ga kiyaye yanayin yanayin marsh. Wasu ƙananan canje-canje sun haɗa da gaba (watau sama) zaizayar ƙasa da haɓakar bakin teku. Manyan canje-canjen tsarin sun haɗa da gurɓataccen ruwa da hawan matakin teku (daga sauyin yanayi). Wadannan canje-canjen duk suna sanya matsin lamba a kan magudanar ruwa.
Nau'ukan
[gyara sashe | gyara masomin]Za a iya samun tudun ruwa a manyan wurare guda biyu: bakin teku da kuma tudu. Tafsirin magudanan ruwa na bakin tekun suna kwance a bakin tekun kuma kogin ruwa na estuarine yana kwance a cikin lungu da sako. Ana samun raƙuman ruwa na bakin teku a cikin magudanan ruwa na bakin teku kuma sun ƙunshi nau'ikan iri daban-daban waɗanda suka haɗa da sabbin marshes da gishiri, ɗumbin katako na ƙasa, swamps na mangrove, da wuraren dausayin palustrine. Ana samun magudanar ruwa na Esturine a cikin magudanan ruwa, wuraren da kogunan ruwa ke kwarara zuwa wuraren da ba su da ƙarfi.
Ana iya rarraba su bisa ga matakin gishiri, tsayi, da matakin teku.[3] Marshes yawanci ana karkasa su zuwa ƙananan marshes (wanda ake kira intertidal marshes) da na sama/maɗaukakin marshes, dangane da hawansu sama da matakin teku. Hakanan akwai yankin marsh na tsakiya don magudanar ruwa. Wuri yana ƙayyadad da tsarin sarrafawa, shekaru, tsarin tashin hankali, da dawwama na magudanar ruwa a nan gaba. Ana bambance ɓangarorin magudanar ruwa zuwa ruwa mai daɗi, da gishiri, da gishiri gwargwadon gishirin ruwansu.[4]
Manazarta
[gyara sashe | gyara masomin]- ↑ 1] U.S. Environmental Protection Agency: Tidal marshes
- ↑ "How are Wetlands Formed? - Wetlands (U.S. National Park Service)". www.nps.gov. Retrieved 2020-06-09
- ↑ Pasternack, Gregory B.; Brush, Grace S.; Hilgartner, William B. (2001-04-01). "Impact of historic land-use change on sediment delivery to a Chesapeake Bay subestuarine delta". Earth Surface Processes and Landforms. 26 (4): 409–427. Bibcode:2001ESPL...26..409P. doi:10.1002/esp.189. ISSN 1096-9837. S2CID 129080402.
- ↑ Anderson, Carlton P.; Carter, Gregory A.; Waldron, Margaret C. B. (2022-10-03). "Precise Elevation Thresholds Associated with Salt Marsh–Upland Ecotones along the Mississippi Gulf Coast". Annals of the American Association of Geographers. 112 (7): 1850–1865. Bibcode:2022AAAG..112.1850A. doi:10.1080/24694452.2022.2047593. ISSN 2469-4452.