Vincent Chukwuemeka Ike

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Vincent Chukwuemeka Ike
Rayuwa
Haihuwa Najeriya, 28 ga Afirilu, 1931
ƙasa Najeriya
Mutuwa Nnewi, 9 ga Janairu, 2020
Ƴan uwa
Abokiyar zama Adebimpe Olurinsola Ike (en) Fassara
Karatu
Makaranta Jami'ar Stanford
Jami'ar Ibadan
Government College Umuahia (en) Fassara
Harsuna Turanci
Pidgin na Najeriya
Sana'a
Sana'a marubuci
Muhimman ayyuka The Bottled Leopard (en) Fassara

Vincent Chukwuemeka Ike (28 ga Afrilu 1931 - 9 ga Janairu 2020)   marubuci ɗan Najeriya ne da aka sani da cakuda lampoon, barkwanci da satire. Yana bin salo kadan daga irin salon sa na tarbiyyar al'adun Igbo. Ya karanci tarihi, Ingilishi da Nazarin Addini a Jami'ar Ibadan sannan ya sami digiri na biyu a Jami'ar Stanford .  Daga cikin yawancin matasa masu tasowa, ya shahara a matsayin marubucin Expo '77, mai mahimmanci game da cin zarafin jarrabawar ilimi a Yammacin Afirka . Ike ya kasance tsohon magatakarda na Hukumar Nazarin Yammacin Afirka (WAEC)[1]

Farkon Rayuwa[gyara sashe | gyara masomin]

An haife shi a jihar Anambra, Najeriya, Ike an ba shi sunan Kirista Vincent amma daga baya ya zaɓi sunan Igbo, Chukwuemeka a matsayin zaɓin da ya fi so (ma'ana "Allah ya yi babban abu").  An tashe shi a cikin gida mai tsauri. Mahaifinsa sarki ne, jagoran jama'a kuma mai ladabtarwa wanda ya cusawa ɗansa larurar ayyukan alumma da ilimi. Chukwuemeka ya fara karatun farko a garin haihuwarsa. Ya bar garinsa don ƙarin ilimi a Ife-Mbaise sannan daga 1945 zuwa 1950, ya halarci Kwalejin Gwamnati Umuahia . Ya fara rubutu a Umuahia don mujallar makaranta, The Umuahian,  kuma malamai sun yi masa tasiri wanda ya haɗa da Saburi Biobaku, wanda ke da daraja a Turanci daga Cambridge. Wasu fitattun marubutan Najeriya da suka halarci makarantar sun haɗa da Chinua Achebe, Christopher Okigbo, da Ken Saro Wiwa . Bayan kammala karatun sakandare, ya yi karatu a jami’ar Ibadan.  Yayin da yake kwaleji, Chinua Achebe ya gayyace shi don shiga ƙungiyar mujallar. Sarki ne, Eze Ndikelionwu na babban garin Aro garin Ndikelionwu a gabashin Najeriya, mai taken "Ikelionwu XI" a garinsu Ndikelionwu a jihar Anambra.[2]

Litattafai[gyara sashe | gyara masomin]

A cikin Expo 77, Ike ya magance batun cin zarafin jarabawa. Yana binciko magudi ta idanun wani magatakardar jami’a wanda aka tilasta masa ɗaukar jami’in bincike saboda rashin amincewar da yake da ita a cikin wasu takardun neman masu nemansa saboda tambayoyin jarabawa sun fito. Mai binciken daga baya ya gano ire -iren cin zarafin jarrabawa; daga iyayen da ke buƙatar sabon sakamakon jarabawa ga childrena childrenansu, zuwa ga shugabannin makarantun da ke ba ɗalibai damar kawo litattafan karatu don rufe jarrabawa. Marubucin ya yi imanin cin hanci da rashawa ne na shugabannin al'umma wanda ya mamaye al'umma kuma ya haifar da yawan wuce gona da iri. A shekarun baya, an yi amfani da kalmar '' expo '' a Najeriya a matsayin lafazin yaudara na ilimi.[3]

Ana nuna garin Ikekel na Ndikelionwu a kai a kai a cikin ayyukansa, musamman Wheel Potter, Toads for Supper da The Bottled Leopard .

Ayyuka[gyara sashe | gyara masomin]

Toads for Dinner (London: Harvill Press, 1965)

Allolin Tsirara (London: Harvill Press, 1970)

Wheel mai tukwane (London: Harvill Press, 1973)

Faɗuwar rana a Dawn (Collins & Harvill Press, 1976)

Nunin '77 (Fontana, 1980)

Karan Chasers (Fontana, 1980)

Damisa mai Ƙasa (1985)

Yaranmu Suna Zuwa (Ibadan: Spectrum Books 1990)

Makircin shiru (Longman, 2001)

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. https://books.google.co.uk/books?id=VaZx0Q2O3l8C&pg=PA116&lpg=PA116&dq=Chukwuemeka+Ike+born+April+28,+1931&source=bl&ots=k9QkkzNDgd&sig=RNtpvrXZeIFuMgPGEyeMrxxJDDc&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjcjcWj9vrNAhXGJcAKHeoDB_8Q6AEIIDAB#v=onepage&q=Chukwuemeka%20Ike%20born%20April%2028%2C%201931&f=false
  2. http://thenationonlineng.net/my-wife-has-been-my-most-thorough-reliable-critic-ex-waec-registrar-and-literary-icon-eze-prof-chukwuemeka-ike/
  3. https://www.sunnewsonline.com/breaking-news-chukwuemeka-ike-is-dead/