Jump to content

Yanke hukunci

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Yanke hukunci
Bayanai
Ƙaramin ɓangare na competence (en) Fassara
Bangare na public law (en) Fassara

Hukunci (daga shari'ar Latin 'doka' da dicio 'magana' ko 'bayani') shine kalmar shari'a don ikon doka da aka baiwa mahallin doka don aiwatar da adalci. A cikin tarayya kamar Amurka, manufar ikon mulki tana aiki a matakai da yawa (misali, gida, jiha, da tarayya).

Hukuncin ya samo asali ne daga dokokin kasa da kasa, rikice-rikice na dokoki, dokokin tsarin mulki, da kuma ikon hukumomin zartarwa da na majalisu na gwamnati don ware albarkatun don samar da bukatun al'umma.[1]

Girman duniya

[gyara sashe | gyara masomin]

Gabaɗaya, dokokin duniya da yarjejeniyoyin suna ba da yarjejeniyoyin da ƙasashe suka yarda a ɗaure su. Irin waɗannan yarjejeniyoyin ba koyaushe ake kafawa ko kiyaye su ba. Ana amfani da ikon mallakar yanki ta hanyar ka'idoji guda uku da aka tsara a cikin yarjejeniyar Majalisar Dinkin Duniya. Waɗannan su ne daidaiton jihohi, ikon yanki da rashin shiga tsakani.[2] wannan yana haifar da tambayoyin lokacin da jihohi da yawa za su iya ba da izini ko tilasta izini. Shari'ar Lotus ta kafa wasu mahimman dokoki guda biyu zuwa takardar sayan magani da aiwatar da hukumci. Shari’ar ta fayyace cewa hukunce-hukuncen yanki ne kuma wata kasa ba za ta yi amfani da huruminta a wata kasa ba sai dai idan babu wata ka’ida da ta halatta hakan[3] A kan haka, jihohi suna da fa'ida mai fa'ida don ba da izini ga mutane, dukiya da ayyuka a cikin yankinsu sai dai idan babu wata ka'ida da ta hana hakan[4]

lamuran siyasa

[gyara sashe | gyara masomin]

Ƙungiyoyin maɗaukaki suna ba da hanyoyin da za a iya magance rikice-rikice tsakanin al'ummomi ta hanyar yin sulhu ko sulhu. Lokacin da aka amince da kasa a matsayin de jure, to yana zama amincewa da sauran al'ummomin de jure cewa kasar tana da iko da 'yancin zama[5]

Duk da haka, sau da yawa yana kan ra'ayin kowace al'umma ko ta ba da haɗin kai ko shiga. Idan wata al'umma ta yarda ta shiga cikin ayyukan ƙungiyoyin ƙasa da ƙasa kuma ta yarda da yanke shawara, al'ummar tana ba da ikon mallakarta kuma ta haka ne ke ba wa waɗannan hukumomi iko.

Muddin waɗannan ƙungiyoyi ko mutanen da aka zaɓa za su iya warware takaddama ta hanyar shari'a ko ta hanyar shari'a, ko inganta wajibcin yarjejeniya a cikin yanayin dokoki, ikon da aka ba wa waɗannan ƙungiyoyin yana wakiltar ikonsa. Amma duk da irin karfin da kowace hukuma za ta yi, gwargwadon yadda za a iya aiwatar da wani hukunci nasu, ko yarjejeniya da yarjejeniyoyin da aka tsara za su zama, ko kuma su ci gaba da yin tasiri a cikin iyakokin kowace kasa, lamari ne na siyasa a karkashin ikon kowace kasa.

  1. Boister, Neil (2018). An introduction to transnational criminal law. Oxford University Press. p. 247. ISBN 9780198795995. OCLC 1035427772.
  2. Boister, Neil (2018). An introduction to transnational criminal law. Oxford University Press. p. 247. ISBN 9780198795995. OCLC 1035427772.
  3. .SS Lotus (France v Turkey), 1927 PCIJ series A No.10, para 19
  4. SS Lotus (France v Turkey), 1927 PCIJ series A No.10, para 19
  5. "Jurisdiction and Compliance in Recent Decisions of the International Court of Justice"