Yarjejeniya ta ƴanci

Yarjejeniya ta yanci

Kliptown Freedom Charter Memorial

Walter Sisulu Square, Soweto

Yarjejeniya ta 'Yanci ita ce bayanin ainihin ka'idojin kawance Congress na Afirka ta Kudu, wanda ya kunshi jam'iyyar National Congress (ANC) da kawayenta: Majalisar Indiya ta Afirka ta Kudu, Majalisar Wakilan Afirka ta Kudu na Democrats da Majalisar Jama'ar Lauyoyin . Yana da alaƙa da buƙatunsa na buɗewa, "Jama'a za su yi mulki!"

Tarihi

Bayan kimanin shekaru goma na tsayin daka da bangarori daban-daban ga mulkin 'yan tsiraru farar fata, kuma a sakamakon yakin neman zabe na shekarata 1952, aikin samar da Yarjejeniya Ta 'Yanci ya kasance wani bangare na mayar da martani ga gwamnatin da ke kara danniya wacce ta himmatu wajen kawar da karin- rashin amincewar majalisa. A cikin shekarar 1955, ANC ta aika da masu aikin sa kai 50,000 zuwa garuruwa da karkara don tattara "buƙatun 'yanci" daga mutanen Afirka ta Kudu. An tsara wannan tsarin ne domin bai wa duk ‘yan Afirka ta Kudu ’yancin daidaitawa. Shugabanin ANC ciki har da ZK Mathews ne suka hada bukatu irin su "Filaye da za a ba wa duk wanda ba shi da kasa", "Ladan rayuwa da karancin sa'o'i na aiki", "Ilimi kyauta kuma na wajibi, Kuma ba tare da la'akari da launi, launin fata ko kasa ba" a cikin takardar karshe., Lionel "Rusty" Bernstein, Ethel Drus, Ruth First da Alan Lipman (wanda matarsa, Beata Lipman, da hannu ta rubuta ainihin Yarjejeniya).

An amince da Yarjejeniya a hukumance a ranar Lahadi 26 ga Yuni shekarata 1955 a taron kusan mutane 3,000, wanda aka fi sani da Congress of the People a Kliptown, Soweto . ‘Yan sanda sun watse taron ne a rana ta biyu, duk da cewa a lokacin an gama karanta cikakken Yarjejeniyar. Sannan Kuma Jama'a sun yi ihun amincewa da kowane sashe tare da kukan "Africa!" and " Maybuye !" Nelson Mandela ya tsere daga 'yan sanda ta hanyar canza kansa a matsayin mai shayarwa, saboda an takaita motsinsa da mu'amalarsa ta hanyar hana umarni a lokacin.

Takardar ta nuna babban hutu tare da al'adun gwagwarmayar da suka gabata; Wannan ba wata fafutukar kare hakkin jama'a ba ce da ke neman a zaunar da ita a cikin tsarin al'umma da ake da su, sannan amma ya yi kira da a sake fasalin kowane bangare na al'ummar Afirka ta Kudu. Takardar ta yi fice ga bukatarta da kuma sadaukar da kai ga Afirka ta Kudu wadda ba ta kabilanci ba, kuma wannan ya ci gaba da kasancewa dandalin ANC. Sakamakon haka, 'yan jam'iyyar ANC da ke da ra'ayin goyon bayan Afirka sun fice daga ANC bayan ta amince da kundin tsarin mulki, inda suka kafa jam'iyyar Pan Africanist Congress . Yarjejeniya ta kuma yi kira ga dimokuradiyya da 'yancin ɗan adam, gyara ƙasa, 'yancin ɗan adam, da kuma mayar da ƙasa ƙasa .

Bayan da aka yi Allah wadai da Majalisar a matsayin cin amanar kasa, gwamnatin Afirka ta Kudu ta haramtawa jam’iyyar ANC, tare da kama masu fafutuka 156, ciki har da Mandela, wadanda aka gurfanar da su a gaban shari’a a shari’ar cin amanar kasa a shekarar 1956, inda aka wanke dukkansu. Kuma Yarjejeniya ta ci gaba da yaduwa a cikin karkashin kasa na juyin juya hali kuma ta zaburar da sabbin matasan mayaka a shekarun 1980.

Lokacin da ANC a karshe ta hau kan karagar mulki bayan zabukan dimokuradiyya a shekarata 1994, sabon kundin tsarin mulkin Afirka ta Kudu ya hada da da yawa daga cikin bukatun Yarjejeniya Ta ‘Yanci. Ya magance kusan duk buƙatun daidaiton launin fata da harshe.

Yarjejeniya Ta 'Yanci

Mu al'ummar Afirka ta Kudu, mun shelanta cewa duk kasarmu da Kuma duniya su sani cewa: Afirka ta Kudu ta duk wanda ke zaune a cikinta ne, bakar fata da baki, kuma babu wata gwamnati da za ta iya yin adalci idan ba ta dogara da son rai ba. dukan mutane; cewa an kwace wa al’ummarmu ‘yancinsu na haihuwa na kasa, sannan Kuma ’yanci da zaman lafiya ta hanyar tsarin gwamnati da aka kafa bisa zalunci da rashin daidaito; cewa kasarmu ba za ta taba samun ci gaba ko walwala ba har sai dukkan al’ummarmu sun rayu cikin ‘yan’uwantaka, suna cin moriyar hakkoki da dama; cewa kawai wata ƙasa ta dimokuradiyya, Kuma bisa ga nufin dukan mutane, sannan Kuma za ta iya tabbatar da duk haƙƙin ɗan adam ba tare da bambancin launi, launin fata, jinsi ko imani ba; Don haka, mu al’ummar Afirka ta Kudu, bakar fata da baki tare – daidaikun mutane, ’yan kasa da ’yan’uwa – mun dauki wannan Yarjejeniya Ta ‘Yanci. Kuma mun yi alƙawarin yin ƙoƙari tare, Kuma ba tare da ɓata ƙarfi ko jajircewa ba, har sai an sami nasarar sauye-sauyen dimokuradiyya a nan.

Jama'a za su yi mulki!

Kowane namiji da mace suna da hakkin su kada kuri'a kuma su tsaya a matsayin dan takara ga dukkan hukumomin da suka kafa dokoki;</br> Dukkan mutane za su sami damar shiga cikin harkokin mulkin kasar;</br> Haƙƙoƙin mutane su kasance iri ɗaya, ba tare da la'akari da kabila, launi ko jinsi ba;</br> Dukkan hukumomin marasa rinjaye, hukumomin ba da shawara, sannan majalisu da hukumomi za a maye gurbinsu da hukumomin mulkin demokraɗiyya na mulkin kai.

Duk Ƙungiyoyin Ƙungiyoyin Ƙasa Za Su Sami Daidaitaccen Hakki!

Za a samu daidaito a cikin hukumomin gwamnati, a kotuna da makarantu na kowane bangare na kasa da kasa;</br> Kowane mutum na da hakkin ya yi amfani da harsunansu, da kuma inganta al'adunsu da al'adunsu;</br> Doka ta kare dukkan kungiyoyin kasa daga cin mutuncin kabilarsu da kuma girman kasa;</br> Wa'azi da aiwatar da wariyar launin fata da wariya na ƙasa ko kabila ko launi za su zama laifi mai hukumci;</br> Dukkan dokoki da ayyukan wariyar launin fata za a yi watsi da su.

Jama'a Zasu Raba Dukiyar Kasa!

Dukiyoyin kasa na kasarmu, gadon dukkan 'yan Afirka ta Kudu, za a mayar wa jama'a;</br> Dukiyar ma'adinan da ke ƙarƙashin ƙasa, Kuma bankunan da masana'antar keɓancewa za a mayar da su ga mallakar jama'a gaba ɗaya;</br> Duk DA sauran masana'antu da kasuwanci za a sarrafa su don taimakawa rayuwar jama'a;</br> Duk mutane suna da haƙƙin daidaitawa don yin ciniki a inda suka zaɓa, yin ƙera da kuma shiga kowane irin sana'a, sana'a da sana'o'i.

Za'a Raba Kasa Cikin Masu Aiki!

Za a kawo karshen takunkumin mallakar filaye bisa kabilanci, kuma a raba kasar zuwa ga masu aiki da ita, don korar yunwa da yunwa;</br> Gwamnati za ta taimaki manoma da kayan aiki, iri, tarakta da kuma madatsun ruwa domin ceto kasa da taimakawa masu noma;</br> Za a ba da tabbacin 'yancin motsi ga duk wanda ke aiki a ƙasar;</br> Kowa na da hakkin ya mallaki ƙasar duk inda ya ga dama;</br> Ba za a yi wa mutane fashi da shanunsu ba, kuma za a soke aikin tilastawa da gidajen yari.

Duk Zasu Kasance Daidai Gaban Doka!

Ba wanda za a ɗaure, kora ko takura shi ba tare da wata shari'a ta gaskiya ba;</br> Ba wanda za a yi Allah wadai da umarnin kowane jami'in Gwamnati;</br> Kotuna za su zama wakilan dukan mutane;</br> Za a daure shi ne kawai don manyan laifuffukan da aka yi wa jama'a, kuma ya kamata a sake neman ilimi, ba daukar fansa ba;</br> Rundunar ‘yan sanda da sojoji za su kasance a bude ga kowa da kowa bisa daidaito, kuma su kasance mataimaka da masu kare al’umma;</br> Duk dokokin da suka nuna wariya bisa dalilin launin fata, launi ko imani za a soke su.

Duk Zasu Ci Gaba Da Haƙƙin Dan Adam Daidaici!

Shari’a za ta ba wa duk ’yancinsu na yin magana, shirya, taro, buga littattafai, wa’azi, bauta da tarbiyyar ’ya’yansu;</br> Doka ta kare sirrin gidan daga farmakin 'yan sanda;</br> Kowa ya kasance yana da 'yancin yin balaguro ba tare da hani daga ƙauye zuwa gari, sannan Kuma daga lardi zuwa lardi ba, da kuma daga Afirka ta Kudu a ƙasashen waje;</br> Ƙulla Dokoki, izini da duk wasu dokokin da ke tauye waɗannan ƴancin za a soke su.

Za A Yi Aiki Da Tsaro!

Duk wanda ke aiki sai ya sami yancin kafa ƙungiyoyin ƙwadago, da kuma zaɓen jami’ansu da kuma yin yarjejeniyar albashi da ma’aikatansu;</br> Jiha za ta amince da haƙƙi da haƙƙin kowa na yin aiki, Kuma da kuma zana cikakken fa'idodin rashin aikin yi;</br> Maza da mata na kowane jinsi za su sami daidaiton ladan aiki ɗaya;</br> Za a yi satin aiki na sa’o’i arba’in, da mafi karancin albashi na kasa, da biyan hutun shekara, da hutun jinya ga dukkan ma’aikata, da hutun haihuwa kan cikakken albashi ga duk uwayen da ke aiki;</br> Ma'aikatan hakar ma'adinai, ma'aikatan gida, ma'aikatan gona da ma'aikatan gwamnati za su sami haƙƙoƙi iri ɗaya da sauran waɗanda ke aiki;</br> Za a soke aikin yara, aikin haɗin gwiwa, tsarin tara kuɗi da aikin kwangila.

Za a Bude Kofofin Koyo Da Al'adu!

Gwamnati za ta gano, haɓakawa da ƙarfafa hazaka na ƙasa don haɓaka rayuwar al'adunmu;</br> Duk dukiyar al'adun ɗan adam za ta kasance a buɗe ga kowa, ta hanyar musayar littattafai, kuma ra'ayoyi da tuntuɓar wasu ƙasashe kyauta;</br> Manufar ilimi ita ce a koya wa matasa su so mutanensu da al'adunsu, girmama 'yan'uwantaka, 'yanci da zaman lafiya;</br> Ilimi ya zama kyauta, wajibi, duniya baki ɗaya kuma daidai ga dukan yara;</br> Za a bude babban ilimi da horar da fasaha ga kowa ta hanyar alawus-alawus na jihohi da kuma bayar da guraben karatu bisa ga cancanta;</br> Za a kawo karshen jahilcin manya da tsarin ilimi na jiha;</br> Malamai za su sami dukkan hakkokin sauran ƴan ƙasa;</br> Za a kawar da mashaya launi a rayuwar al'adu, wasanni da ilimi.

Za a Sami Gidaje, Tsaro da Ta'aziyya!

Duk mutane za su sami yancin zama a inda suka ga dama, a zaunar da su yadda ya kamata, da Kuma renon iyalansu cikin kwanciyar hankali da kwanciyar hankali;</br> Wurin zama da ba a yi amfani da shi ba don samar wa mutane;</br> Za a rage hayar haya da farashi, abinci mai yawa kuma ba wanda zai ji yunwa;</br> Jiha za ta gudanar da tsarin rigakafin rigakafi;</br> Za a ba da kulawar jinya kyauta da asibiti ga kowa, tare da kulawa ta musamman ga iyaye mata da yara ƙanana;</br> Za a ruguza guraren ƙarnuka, a gina sabbin unguwannin bayan gari inda kowa ke da sufuri, hanyoyi, fitilu, filayen wasa, ramuka da wuraren zaman jama'a;</br> Gwamnati za ta kula da tsofaffi da marayu da nakasassu da marasa lafiya;</br> Hutu, nishadi da nishaɗi su zama haƙƙin kowa;</br> Za a soke wuraren da aka katange shinge da lungu da sako, kuma a soke dokokin da suka wargaza iyalai.

Za a Samu Aminci Da Zumunci!

Afirka ta Kudu za ta zama kasa mai cikakken 'yancin kai, mai mutunta hakki da 'yancin kan dukkan kasashe;</br> Afirka ta Kudu za ta yi ƙoƙari don wanzar da zaman lafiya a duniya da kuma warware duk da wata takaddama ta kasa da kasa ta hanyar yin shawarwari - ba yaki ba;</br> Zaman lafiya da abota a tsakanin dukkan jama'armu za su kasance ta hanyar kiyaye hakki, dama da matsayi na kowa da kowa;</br> Al'ummar yankunan da ke kare-Basutoland, Bechuanaland da Swaziland-za su sami 'yanci su yanke wa kansu shawarar makomarsu;</br> ‘Yancin al’ummomin yankin Afirka na samun ‘yancin kai da kuma gudanar da mulkin kansu za a amince da su kuma su zama ginshikin hadin gwiwa.

Bari duk masu son jama'arsu da kasarsu yanzu su ce, sannan kamar yadda muke cewa:

'WADANNAN 'YANCIN DA ZAMU YI YAK'A DASU, GEFE GEFE, ACIKIN RAYUWARMU, SAI MUN SAMU 'YANCI.'

An karɓe shi a Majalisar Jama'a, Kliptown, Afirka ta Kudu, a ranar 26 ga Yuni shekarata 1955.

Hanyoyin haɗi na waje

• Yarjejeniya Ta 'Yanci