Yarjejeniyar Escazú

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Infotaula d'esdevenimentYarjejeniyar Escazú

Iri yarjejeniya
Suna saboda Escazú (en) Fassara
Kwanan watan 4 ga Maris, 2018
Wuri Escazú Canton (en) Fassara
Signatory (en) Fassara
Antigua da Barbuda (27 Satumba 2018)
Argentina (27 Satumba 2018)
Brazil (27 Satumba 2018)
Costa Rica (27 Satumba 2018)
Ecuador (27 Satumba 2018)
Guatemala (ƙasa) (27 Satumba 2018)
Guyana (27 Satumba 2018)
Haiti (27 Satumba 2018)
Mexico (27 Satumba 2018)
Panama (27 Satumba 2018)
Peru (27 Satumba 2018)
Jamhuriyar Dominika (27 Satumba 2018)
Saint Lucia (27 Satumba 2018)
Uruguay (27 Satumba 2018)
Depositary (en) Fassara United Nations Secretary-General (en) Fassara

Yarjejeniyar Yanki kan Samun Bayanai, Halartar Jama'a da Adalci a Batutuwan Muhalli a Latin Amurka da Caribbean, wanda aka fi sani da Yarjejeniyar Escazu (Sifeniyanci: Acuerdo de Escazú), wata yarjejeniya ce ta duniya da 24 Latin Amurka da Caribbean suka sanya hannu game da 'yancin samun bayanai game da muhalli, shigar da jama'a cikin yanke shawara game da muhalli, adalci na muhalli, da kyakkyawan yanayi mai karko don tsara mai zuwa da na nan gaba.[1] Yarjejeniyar a bude take ga kasashe 33 na Latin Amurka da Caribbean. Daga cikin sa hannun 24, goma sha biyu suka amince da shi: Antigua da Barbuda, Argentina, Bolivia, Ecuador, Guyana, Mexico, Nicaragua, Panama, Saint Vincent da Grenadines, Saint Kitts da Nevis, Saint Lucia, da Uruguay.

Chico Mendes, 1988 a gidansa a Xapuri, Acre, Brazil kafin kisan nasa saboda gwagwarmayar kare muhalli
A cikin tsarin Majalisar Dinkin Duniya, an bude yarjejeniyar Escazú don sanya hannu a ranar 27 ga watan Satumba, shekara ta 2018.

Yarjejeniyar ta samo asali ne daga taron Majalisar Dinkin Duniya kan ci gaba mai dorewa na shekara ta 2012 kuma ita ce yarjejeniya daya tilo wacce za a amince da ita sakamakon taron. An tsara shi tsakanin shekara ta 2015 da shekara ta 2018 kuma an karɓa a Escazú, Costa Rica akan 4 Maris 2018. An sanya hannu kan yarjejeniyar a kan 27 Satumba 2018 kuma ya kasance a buɗe don sa hannu har zuwa ranar 26 ga watan Satumban shekara ta 2020. Ana buƙatar amincewa goma sha ɗaya don yarjejeniyar ta fara aiki, wanda aka cimma a ranar 22 ga watan Janairun shekara ta 2021 tare da karɓar Mexico da Argentina.[2] Yarjejeniyar za ta fara aiki a ranar 22 ga Afrilu 2021.

Yarjejeniyar Escazu ita ce yarjejeniya ta farko ta kasa da kasa a Latin Amurka da Caribbean game da muhalli, kuma ita ce ta farko a duniya da ta hada da tanade-tanade kan hakkin masu kare muhalli.[1] Yarjejeniyar ta karfafa alaƙar da ke tsakanin haƙƙin ɗan adam da kiyaye muhalli ta hanyar sanya buƙatu a kan ƙasashe membobin game da haƙƙin masu kare muhalli. Yana da nufin samar da cikakkiyar damar jama'a game da bayanan muhalli, yanke shawara game da muhalli, da kariya ta doka da neman taimako game da al'amuran muhalli. Hakanan ya yarda da haƙƙin al'ummomi na yanzu da masu zuwa nan gaba zuwa ƙoshin lafiya da ci gaba mai ɗorewa.[3][4]

Jam'iyyun da sanya hannu[gyara sashe | gyara masomin]

Memba Ranar sanya hannu Ranar tabbatarwa
 Antigua and Barbuda 27 Satumba 2018 4 Maris 2020
Argentina 27 Satumba 2018 22 Janairu 2021
Belize 24 Satumba 2020
Bolibiya 2 Nuwamba 2018 26 Satumba 2019
 Brazil 27 Satumba 2018
Kolombiya 11 Disamba 2019
 Costa Rica 27 Satumba 2018
 Dominica 26 Satumba 2020
Ecuador 27 Satumba 2018 21 Mayu 2020
Grenada 26 Satumba 2019
Guatemala (ƙasa) 27 Satumba 2018
Guyana 27 Satumba 2018 18 Afrilu 2019
 Haiti 27 Satumba 2018
Jamaika 26 Satumba 2019
Mexico 27 Satumba 2018 22 Janairu 2021
Nicaragua 27 Satumba 2018 9 Maris 2020
 Panama 27 Satumba 2018 10 Maris 2020
Paraguay 28 Satumba 2018
Peru 27 Satumba 2018
 Dominican Republic 27 Satumba 2018
Saint Vincent and the Grenadines (en) Fassara 12 Yuli 2019 26 Satumba 2019
 Saint Kitts and Nevis 26 Satumba 2019 26 Satumba 2019
 Saint Lucia 27 Satumba 2018 1 Disamba 2020
Uruguay 27 Satumba 2018 26 Satumba 2019

Jinkirin tabbatarwa[gyara sashe | gyara masomin]

Yawancin masu sharhi sun nuna shakku kan cewa Brazil za ta amince da yarjejeniyar a karkashin Jair Bolsonaro, wanda gwamnatinta ba ta taimaka wa hanyoyin kare muhalli ko 'yancin dan adam ba.[5][6] Hakazalika akwai damuwar cewa Columbia ba ta amince da yarjejeniyar ba, musamman ma tunda tana cikin manyan kasashen yankin don mutuwar masu kare muhalli.[7]

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. 1.0 1.1 "Regional Agreement on Access to Information, Public Participation and Justice in Environmental Matters in Latin America and the Caribbean" (PDF). CEPAL. 4 March 2018. Retrieved 20 April 2021.
  2. "STATEMENT: Escazú Agreement Moves A Big Step Closer to Making the World Safer for Environmental Defenders". World Resources Institute. 22 January 2021. Retrieved 20 April 2021.
  3. "The Escazu Agreement". Environmental-rights.org. 2018. Retrieved 20 April 2021.
  4. "World's First Treaty Protecting Environmental Defenders Could Soon Be Enacted". Global Citizen. 24 August 2020. Retrieved 20 April 2021.
  5. "Brazil set to ignore Escazú agreement that protects environmental activists". Dialogo Chino (in Turanci). 2021-04-19. Retrieved 2021-04-27.
  6. Miguel, Teresa de (2021-04-26). "International agreement enters into force to end killings of environmental leaders in Latin America". EL PAÍS (in Turanci). Retrieved 2021-04-27.
  7. Miguel, Teresa de (2021-04-26). "International agreement enters into force to end killings of environmental leaders in Latin America". EL PAÍS (in Turanci). Retrieved 2021-04-27.