Bayanai na Covid-19

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Bayanai na Covid-19
conspiracy theory (en) Fassara da misinformation (en) Fassara
Bayanai
Ƙaramin ɓangare na misinformation (en) Fassara da Infodemic (en) Fassara
Bangare na controversy surrounding the 2019–20 Wuhan coronavirus outbreak (en) Fassara
Facet of (en) Fassara COVID-19 pandemic (en) Fassara
Disinfodemic-Bayyana ɓarkewar COVID-19 , UNESCO ta buga

Bayanai na COVID-19 yana nufin kowane nau'in magana game da cutar ta COVID-19 wacce ta haifar da rashin fahimta da dabaru na makirci game da girman cutar da asalin, rigakafin, ganewar asali, da maganin cutar. Ƙaryar bayanai, ciki har da kari ya kasance ta hanyar kafofin watsa labaru, rubutu, saƙon[1], kuma taro kafofin watsa labarai. Shahararrun mutane, 'yan siyasa, da wasu fitattun mutane sun yada labaran karya. Kasashe da yawa sun zartar da dokoki kan "labaran karya", kuma an kama dubunnan mutane don yada labaran COVID-19. Yaduwar bayanan karya na COVID-19 daga gwamnatoci shima yana da muhimmanci.


asuwakda


zambn kariya ga tayin a-gida wajen daukan kariya ntives, magani ta da kuma "m" cures.[2] Kungiyoyin addini da yawa sunyi iƙirarin cewa imaninsu zai kare su daga kamuwa da cutar.[3] Ba tare da wata shaida ba, wasu mutane sun yi iƙirarin cewa kwayar cutar ta bioweapon ce bisa kuskure ko kuma da gangan ta fado daga dakin gwaje -gwaje, tsarin kula da yawan jama'a, sakamakon aikin leken asiri, ko kuma sakamako na haɓaka 5G zuwa hanyoyin sadarwar salula.[4]

Hukumar Kiwon Lafiya ta Duniya (WHO) ta ayyana wani “infodemic” na bayanan da ba daidai ba game da kwayar cutar da ke haifar da hadari ga lafiyar duniya.[5] Duk da cewa imani da ka'idodin makirci ba sabon abu bane, a cikin mahallin cutar ta COVID-19, wannan na iya haifar da illa ga lafiya. Rashin son sani, kamar tsallewa zuwa ƙarshe da nuna wariya, na iya kasancewa yana da alaƙa da faruwar ƙimar imani.[6] Baya ga illolin kiwon lafiya, illolin da ke haifar da yaɗuwar ba da labari da amincewa da kaidin makirci sun haɗa da rashin yarda da ƙungiyoyin labarai da hukumomin lafiya gami da rarrabuwa da rarrabuwa na siyasa.[7]

Bayani[gyara sashe | gyara masomin]

A ranar 30 ga Janairun 2020, BBC ta ba da rahoto game da ci gaban batutuwan dabaru da shawarwarin kiwon lafiya mara kyau game da COVID-19. Misalai a lokacin sun haɗa da shawarwarin kiwon lafiya na ƙarya da aka raba akan kafofin sada zumunta da taɗi masu zaman kansu, da kuma dabaru na makirci kamar barkewar da ake shirin yi tare da halartar Cibiyar Pirbright [8][9]A ranar 31 ga Janairu, The Guardian ya lissafa misalai guda bakwai na rashin fahimta, yana ƙara ka'idodin makirci game da makaman nukiliya da haɗin kai zuwa fasahar 5G, gami da bambance -bambancen shawarwarin kiwon lafiya na ƙarya.[10]

A wani yunkurin bugun up bincike sharing, da yawa masu bincike sun jũya zuwa preprint sabobin kamar arXiv, bioRxiv, medRxiv, kuma SSRN . Ana ɗora takardu zuwa waɗannan sabobin ba tare da bita -da -ƙulla ko wani aikin edita wanda ke tabbatar da ingancin bincike ba. Wasu daga cikin waɗannan takaddun sun ba da gudummawa ga yaduwar ra'ayoyin makirci. Babban abin da ya fi shahara shi ne takardar buga takardu wanda ba a duba shi ba wanda aka ɗora akan bioRxiv wanda ya yi iƙirarin cewa kwayar cutar tana ɗauke da "shigar" HIV. Bayan rashin amincewa, an janye takardar. [11][12][13] An raba faifai game da COVID-19 a kan layi kuma wasu bayanai suna ba da shawarar cewa kafofin watsa labarai sun yi amfani da su kusan sau 10 fiye da shirye-shiryen kan wasu batutuwa.[14]

Dangane da binciken da Cibiyar Nazarin Jarida ta Reuters ta buga, yawancin bayanan da ba su da alaƙa da COVID-19 sun haɗa da "nau'ikan salo iri-iri, inda ake samun sahihan bayanai kuma na yau da kullun, ana murɗa su, ana sake fasalin su, ko an sake yin su"; ƙarancin bayanan da ba daidai ba "an ƙirƙira shi gaba ɗaya". Binciken ya kuma gano cewa "labarai marasa tushe daga 'yan siyasa, mashahuran mutane, da sauran fitattun mutane", yayin da suke yin lissafin wasu tsirarun samfuran, sun kama galibin ayyukan sada zumunta. Dangane da rarrabuwarsu, mafi girman nau'in ɓarna (kashi 39%) shine "ƙarya ko iƙirarin ƙarya game da ayyuka ko manufofin hukumomin gwamnati, gami da hukumomin gwamnati da na ƙasa da ƙasa kamar WHO ko Majalisar Dinkin Duniya.[15]

Baya ga kafafen sada zumunta, talabijin da rediyo an hango su a matsayin tushen bayanan karya. A farkon matakan cutar ta COVID-19 a cikin Amurka, Fox News ta karɓi layin edita cewa martanin gaggawa ga cutar ya kasance siyasa ce ko kuma ba ta dace ba,[16][17] kuma mai gabatarwa Sean Hannity ya yi ikirarin a kan iska cewa barkewar cutar ta kasance "yaudara" (daga baya ya bayar da inkarin).[18] Lokacin da manazarta kafofin watsa labarai suka tantance su, an gano tasirin watsa labarai na watsa labarai don yin tasiri ga sakamakon kiwon lafiya a cikin jama'a. A cikin gwaji na halitta (gwajin da ke faruwa kwatsam, ba tare da ƙirar ɗan adam ko sa baki ba), an kwatanta abubuwa biyu na labarai na talabijin waɗanda aka nuna akan gidan yanar gizo na Fox News wata ɗaya baya da 2019. Abu ɗaya ya ba da rahoton tasirin cutar coronavirus da gaske, yayin da abu na biyu ya rage barazanar COVID-19. Binciken ya gano cewa masu sauraron da aka fallasa su da labaran da ke rage barazanar sun kasance masu saurin kamuwa da cutar COVID-19 da mutuwa.[19] A watan Agusta 2021, an soki mai watsa shirye-shiryen talabijin Sky News Australia saboda sanya bidiyo a YouTube wanda ke ɗauke da bayanan likita na yaudara game da COVID-19.[20] An kuma fahimci rediyon magana mai ra'ayin mazan jiya a Amurka a matsayin tushen rashin gaskiya ko ɓatar da sharhi akan COVID-19. A watan Agusta da Satumba 2021, rundunonin rediyo da yawa waɗanda suka hana rigakafin COVID-19, ko suka nuna shakku kan allurar COVID-19, daga baya sun mutu daga rikice-rikicen COVID-19, daga cikinsu Dick Farrel, Phil Valentine da Bob Enyart.[21][22]

'Yan siyasa, ƙungiyoyin sha'awa, da ' yan wasan jihohi a cikin ƙasashe da yawa sun yi amfani da bayanan da ba su dace ba kan batun COVID-19 don gujewa ɗaukar nauyi, sakaci da wasu ƙasashe, da gujewa sukar yanke shawara da suka yi a baya. Wani lokaci kuma akwai wani dalili na kuɗi.[23][24][25]An zargi ƙasashe da yawa da yada jita-jita tare da ayyukan da gwamnati ke tallafawa a kafafen sada zumunta a wasu ƙasashe don haifar da fargaba, shuka rashin yarda, da lalata muhawarar dimokuraɗiyya a wasu ƙasashe, ko don inganta salon mulkinsu.[26][27][28][29]

Binciken Jami'ar Cornell na kasidu miliyan 38 a cikin kafofin watsa labarai na yaren Ingilishi a duniya ya gano cewa Shugaban Amurka Donald Trump shi ne babban direban da ba shi da gaskiya.[30][31]

Hasashen asalin cutar[gyara sashe | gyara masomin]

Yawancin masana ilimin viro sunyi la'akari da yuwuwar asalin ƙwayar cutar ta SARS-CoV-2 ta zama ƙetarewar halitta daga dabbobi, bayan da ta zube cikin yawan mutane daga jemagu, wataƙila ta hanyar mai watsa shirye-shiryen dabbobi, kodayake ba a kayyade ainihin hanyar watsawa ba. [32][33][34][35][36]Yawancin sabbin cututtukan da ke kamuwa da cuta suna farawa ta wannan hanyar kuma shaidar kwayoyin halittar ta nuna cewa kwayar cutar SARS-CoV-2 ta samo asali ne daga jemagu.[33]

Wata madaidaiciyar hasashen da ake yi a cikin bincike, wanda galibin masanan ilimin halittu ke ganin ba zai iya yiwuwa ba, shine cewa mai yiwuwa cutar ta tsere daga Cibiyar Nazarin Kwayar cuta ta Wuhan a cikin daidaitaccen bincike.[37][38] Wani kuri'un da aka yi a watan Yuli 2021 ya gano cewa kashi 52% na manya na Amurka sun yi imanin COVID-19 ya tsere daga dakin bincike.[39]

Hasashe da ba a tabbatar da su ba da kuma dabaru na makirci da suka shafi wannan batun sun sami karɓuwa yayin bala'in. Ka'idodin makirci na gama gari sun bayyana cewa da gangan aka ƙera cutar, ko dai a matsayin makami ko don cin riba daga siyar da alluran rigakafi. A cewar Hukumar Lafiya ta Duniya, an hana yin amfani da kwayoyin halitta ta hanyar nazarin kwayoyin halitta.[40][41][42] An kuma ba da wasu labarai na asali da yawa, tun daga da'awar makircin abokan hamayyar siyasa zuwa ka'idar makirci game da wayoyin hannu. Cibiyar Binciken Pew ta gano, alal misali, ɗaya daga cikin Amurkawa uku sun yi imanin cewa an ƙirƙiri sabon coronavirus a cikin dakin gwaje -gwaje; daya cikin hudu ya yi tunanin an yi shi da gangan.[41] An haɓaka yaduwar waɗannan ka’idojin makirci ta hanyar rashin yarda da juna da ƙiyayya, da kishin ƙasa da amfani da kamfen na farfaganda don dalilai na siyasa.[42][41]

Kungiyoyin na dama na Amurka irin su QAnon, ta hanyar amfani da dama kamar Fox News, tsohon Shugaban Amurka Donald Trump da ma wasu fitattun 'yan Republican sun yi amfani da yada labaran karya don nuna adawa da China, [41][43][44] kuma ya haifar da haɓaka ayyukan anti-Asiya akan kafofin watsa labarun da a cikin ainihin duniya.[45] Wannan kuma ya haifar da cin zarafin masana kimiyya da jami'an kiwon lafiyar jama'a, duka akan layi da a cikin mutum,[46][47][48][49][50][51] ta hanyar yin muhawara mai guba ta siyasa da sau da yawa akan muhawara mai guba batutuwa. [52][33] Irin wannan yada labaran da ba daidai ba da kuma tunanin makirci yana da yuwuwar yin illa ga lafiyar jama'a da rage amincewa da gwamnatoci da kwararrun likitocin.[53]

An sake farfado da ɓarkewar lab da sauran dabaru a wani sashi ta hanyar bugawa, a cikin Mayu 2021, na imel na farko tsakanin Cibiyar Allergy da Cututtuka (NIAID) darektan Anthony Fauci da masana kimiyya suna tattauna batun. Dangane da imel ɗin da ake tambaya, Kristian Andersen (marubucin wani binciken da ya ɓarke ka’idojin magudanar kwayoyin halitta) ya yi la’akari da yuwuwar yiwuwar, kuma ya aika da imel Fauci yana ba da shawarar hanyoyin da za a iya aiwatar da su, kafin yanke hukuncin yin magudi da gangan tare da zurfafa bincike na fasaha. [54][55] Waɗannan imel ɗin daga baya ba a fahimce su ba kuma masu amfani sun yi amfani da su don yin iƙirarin cewa makirci yana faruwa.[56][57] Koyaya, duk da ikirarin sabanin haka a wasu jaridun Amurka, babu wata sabuwar shaida da ta fito don tallafawa kowane ka'idar haɗarin dakin gwaje-gwaje, kuma galibin abubuwan da aka yi nazari akai sun nuna asalin halitta. Wannan yana da kwatankwacin barkewar sabbin cututtukan cututtukan da suka gabata, kamar HIV, SARS da H1N1, waɗanda su ma ake zargi da asalin asalin dakin gwaje -gwaje.[58][59]

Asalin Wuhan Lab[gyara sashe | gyara masomin]

   

Bio-makami[gyara sashe | gyara masomin]

Wata tushe ta farko da ta samo asali daga ƙirar ƙirar halittu shine tsohon jami'in leƙen asirin Isra'ila Dany Shoham, wanda ya yi hira da The Washington Times game da dakin binciken biosafety matakin 4 (BSL-4) a Cibiyar Nazarin Kwayoyin cuta ta Wuhan .[60][61] Wani masanin kimiyya daga Hong Kong, Li-Meng Yan, ya tsere daga China kuma ya fitar da wani fa'ida wanda ke nuna an canza kwayar cutar a cikin dakin bincike maimakon samun juyin halitta. A cikin bita-da-tsaki na ɗan lokaci (kamar yadda ba a gabatar da takarda don yin nazarin takwarorina na gargajiya a matsayin wani ɓangare na daidaitaccen tsarin wallafe-wallafen kimiyya ba), an yiwa ikirarin nata tamkar ɓatarwa, rashin ilimin kimiyya, da haɓaka rashin ɗabi'a na "ainihin ka'idodin makirci waɗanda ba a kafa su ba. a zahiri ".[62] Rule of Society Society and the Rule of Law Foundation ne suka tallafa wa takardar Yan, ba riba guda biyu da ke da alaƙa da Steve Bannon, wani tsohon mai tsara dabarun Trump, da Guo Wengui, attajirin ɗan China da ya fito daga ƙasashen waje.[63] Wani na hannun daman Amurka, wanda aka sani yana inganta rashin yarda da China . A zahiri, wannan ya haifar da " ɗakin ƙaramin ƙaramin ƙaramin girma don ba da labari".[43] Tunanin SARS-CoV-2 a matsayin makamin da aka ƙera lab shine wani ɓangare na ka'idar makircin Plandemic, wanda ke ba da shawarar cewa da gangan China ta sake shi.[59]

Jaridar Epoch Times, wata jaridar anti- Communist Party ta China mai alaƙa da Falun Gong, ta ba da labaran da ke da alaƙa da cutar ta COVID-19 a cikin bugawa da ta kafofin sada zumunta ciki har da Facebook da YouTube.[64][65] Ta inganta maganganun anti-China da dabaru na makirci game da barkewar cutar coronavirus, misali ta hanyar bugun shafi na 8 mai suna "Yadda Jam'iyyar Kwaminis ta China ta Hallaka Duniya", wanda aka rarraba ba tare da izini ba a cikin Afrilu 2020 don aikawa abokan ciniki a yankunan. Amurka, Kanada, da Ostiraliya. [66][67] A cikin jaridar, kwayar cutar SARS-CoV-2 da aka sani da " <abbr about="#mwt392" data-cx="[{&quot;adapted&quot;:true,&quot;partial&quot;:false,&quot;targetExists&quot;:true}]" data-mw="{&quot;parts&quot;:[{&quot;template&quot;:{&quot;target&quot;:{&quot;wt&quot;:&quot;Abbr&quot;,&quot;href&quot;:&quot;./Template:Abbr&quot;},&quot;params&quot;:{&quot;1&quot;:{&quot;wt&quot;:&quot;CCP&quot;},&quot;2&quot;:{&quot;wt&quot;:&quot;Chinese Communist Party&quot;}},&quot;i&quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwARU" title="Chinese Communist Party" typeof="mw:Transclusion mw:ExpandedAttrs">CCP</abbr> ", kuma wani sharhi a cikin jaridar ya yi tambaya, "shine sabon barkewar cutar coronavirus a Wuhan hatsarin da ya faru ta hanyar amfani da makamin a wancan [Wuhan P4. virology] Lab? " [64][66] Kwamitin editan jaridar ya ba da shawarar cewa marasa lafiyar COVID-19 suna warkar da kansu ta hanyar "la'antar CCP " da "wataƙila mu'ujiza za ta faru".[68]

Dangane da yada jita -jita a cikin Amurka na asalin dakin binciken Wuhan, gwamnatin China ta gabatar da ka'idar makirci cewa sojojin Amurka ne suka kirkiro cutar a Fort Detrick.[69]

Binciken samun aiki[gyara sashe | gyara masomin]

Ideaaya daga cikin ra'ayin da aka yi amfani da shi don tallafawa asalin dakin gwaje-gwaje yana kiran binciken ribar aiki na baya akan coronaviruses. Masanin ilimin dabbobi Angela Rasmussen ta rubuta cewa wannan abu ne da ba zai yiwu ba, saboda tsananin bincike da bincike na samun ribar aiki na gwamnati, kuma ba zai yuwu ba cewa bincike kan wahalar samun coronaviruses na iya faruwa a ƙarƙashin radar. [70] Ana jayayyar ainihin ma'anar "ribar aiki" tsakanin masana.[71][72]

A watan Mayu 2020, mai masaukin baki Fox News Tucker Carlson ya zargi Anthony Fauci da cewa ya “ba da tallafin halittar COVID” ta hanyar binciken aiki a Cibiyar Nazarin Kwayar cuta ta Wuhan (WIV). [73] Da yake ambaton rubutun marubucin kimiyya Nicholas Wade, Carlson ya yi zargin cewa Fauci ya ba da umarnin bincike don sanya ƙwayoyin jemagu su fi kamuwa da mutane.[74] A cikin sauraron washegari, dan majalisar dattijan Amurka Rand Paul ya yi zargin cewa Cibiyoyin Kula da Lafiya na Amurka (NIH) sun ba da tallafin bincike na aiki a Wuhan, yana zargin masu bincike ciki har da masanin cututtukan dabbobi Ralph Baric da ƙirƙirar “manyan ƙwayoyin cuta”. [73][75] Dukan Fauci da Daraktan NIH Francis Collins sun musanta cewa gwamnatin Amurka ta goyi bayan irin wannan binciken. [73][76][77] Baric shima ya yi watsi da zargin Bulus, yana mai cewa binciken dakin binciken sa game da yada kwayar cutar coronavirus na jemagu bai cancanci zama ribar aiki ba. [75]

Nazarin 2017 na chimeric bat coronaviruses a WIV ya lissafa NIH a matsayin mai tallafawa; duk da haka, tallafin NIH ya danganci tarin samfur ne kawai. Dangane da wannan da sauran shaidu, Jaridar Washington Post ta ƙididdige iƙirarin haɗin gwiwar NIH don samun aikin aiki akan coronaviruses a matsayin "pinocchios biyu", wanda ke wakiltar "manyan rashi da/ko ƙari".[78][79]

Saki kwatsam samfurin da aka tattara[gyara sashe | gyara masomin]

Zamba[gyara sashe | gyara masomin]

Hukumar ta WHO ta yi gargadin badakalar aikata laifuka da ta shafi masu aikata laifuka wadanda ke nuna kansu a matsayin wakilan hukumar ta WHO suna neman bayanan sirri daga wadanda abin ya shafa ta hanyar imel ko ta waya. [80] Hakanan, Hukumar Sadarwa ta Tarayya ta shawarci masu amfani da kada su danna hanyoyin haɗin yanar gizo a cikin imel ɗin da ake zargi kuma kada su bayar da bayanan sirri a cikin imel, saƙon rubutu ko kiran waya.[81] Hukumar Ciniki ta Tarayya ta kuma yi gargadi kan badakalar sadaka da ta shafi cutar, kuma ta shawarci masu amfani da kada su bayar da gudummawa cikin tsabar kudi, katunan kyaututtuka, ko canja wurin waya.[82]

Kamfanin Cybersecurity na Check Point ya bayyana cewa an sami karuwar hare -hare na leken asiri don jawo hankalin wadanda abin ya shafa su shigar da kwayar cutar kwamfuta ba da sani ba a karkashin sakon imel da ke da alaƙa da cutar coronavirus ta 2019 mai ɗauke da haɗe -haɗe. Masu aikata laifuka ta yanar gizo suna amfani da yankuna na yaudara kamar "cdc-gov.org" a maimakon madaidaicin "cdc.gov", ko ma ɓata yankin asali don haka yayi kama da takamaiman gidajen yanar gizo. Fiye da yankuna 4,000 da ke da alaƙa da cutar coronavirus 2019 an yi musu rajista.[83]

'Yan sanda a New Jersey, Amurka, sun ba da rahoton abubuwan da suka faru na masu laifi suna ƙwanƙwasa ƙofar mutane kuma suna da'awa daga CDC. Sannan suna ƙoƙarin siyar da samfura akan farashi mai hauhawa ko kuma waɗanda aka yiwa zamba a ƙarƙashin fa'idar ilimantarwa da kare jama'a daga cutar coronavirus 2019.[84]

Links cewa purportedly kaitsaye zuwa Johns Hopkins University coronavirus cuta 2019 map, amma a maimakon haka kaitsaye zuwa da ƙarya site cewa shimfidawa malware, sun yadu a kan Internet.[85][86]

Tun lokacin wucewa a cikin Maris 2020 na Dokar CARES, masu laifi sun yi amfani da lissafin ƙarfafawa ta hanyar neman mutane su biya kafin a karɓi biyan kuzarin su. Saboda wannan, IRS ta shawarci masu amfani da su yi amfani da adireshin gidan yanar gizon cutar coronavirus na IRS na 2019 kawai don ƙaddamar da bayanai ga IRS (kuma ba don amsa rubutu ba, imel, ko kiran waya).[87] Dangane da waɗannan tsare -tsaren, yawancin kamfanonin kuɗi, kamar Wells Fargo[88] da LoanDepot,[89] da masu inshorar lafiya, kamar Humana, [90] misali, sun sanya irin wannan nasihohi akan gidajen yanar gizon su.[91]

Duba kuma[gyara sashe | gyara masomin]

  • Buck wucewa
  • Karyata HIV/AIDS
  • Judy Mikovits
  • Jerin ka'idodin makirci
  • Xenophobia da wariyar launin fata da ke da alaƙa da cutar ta COVID-19
  • Jerin hanyoyin da ba a tabbatar da su ba kan COVID-19
  • Bayanan COVID-19 daga gwamnatoci
    • Labaran COVID-19 na China
    • Labaran COVID-19 na Amurka
  • Wariyar wariyar launin fata: Sabuwar wariyar launin fata
  • Tsarin duniya
  • Ka'idar makircin SARS
  • ScienceUpFirst, kamfen ɗin sadarwa na kimiyya na Kanada wanda ke mai da hankali kan cutar 

Kara karantawa[gyara sashe | gyara masomin]

  • LaFrance A (June 2020). "The Prophecies of Q". The Atlantic.
  • Lytvynenko J (21 May 2020). "Coronavirus Pseudoscientists And Conspiracy Theorists". BuzzFeed News. Retrieved 26 October 2020.
  • Ulloa J (6 May 2020). "How memes, text chains, and online conspiracies have fueled coronavirus protesters and discord". The Boston Globe.
  • Uscinski JE, Enders AM (30 April 2020). "The Coronavirus Conspiracy Boom". The Atlantic.
  • Zhang S (24 May 2020). "We Don't Even Have a COVID-19 Vaccine, and Yet the Conspiracies Are Here". The Atlantic.

Hanyoyin waje[gyara sashe | gyara masomin]

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. Murphy H, Di Stefano M, Manson K (20 March 2020). "Huge text message campaigns spread coronavirus fake news". Financial Times.
  2. Office of Regulatory Affairs (4 January 2021). "Fraudulent Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Products". FDA.
  3. Kowalczyk O, Roszkowski K, Montane X, Pawliszak W, Tylkowski B, Bajek A (December 2020). "Religion and Faith Perception in a Pandemic of COVID-19". Journal of Religion and Health. 59 (6): 2671–2677. doi:10.1007/s10943-020-01088-3. PMC 7549332. PMID 33044598.
  4. "COVID: Top 10 current conspiracy theories". Alliance for Science. Archived from the original on 5 August 2020. Retrieved 5 January 2021.
  5. Kassam N (25 March 2020). "Disinformation and coronavirus". The Interpreter. Lowy Institute.
  6. Kuhn SA, Lieb R, Freeman D, Andreou C, Zander-Schellenberg T (March 2021). "Coronavirus conspiracy beliefs in the German-speaking general population: endorsement rates and links to reasoning biases and paranoia". Psychological Medicine: 1–15. doi:10.1017/S0033291721001124. PMC 8027560 Check |pmc= value (help). PMID 33722315 Check |pmid= value (help).
  7. Radford B (November–December 2020). "Conspiracy Theories Grow as COVID-19 Spreads". Skeptical Inquirer. Amherst, New York: Center for Inquiry. p. 5.
  8. "China coronavirus: Misinformation spreads online about origin and scale". BBC News. 30 January 2020. Archived from the original on 4 February 2020. Retrieved 10 February 2020.
  9. Shmerling RH (1 February 2020). "Be careful where you get your news about coronavirus". Harvard Health Blog. Retrieved 25 March 2020.
  10. Taylor J (31 January 2020). "Bat soup, dodgy cures and 'diseasology': the spread of coronavirus misinformation". The Guardian. Archived from the original on 2 February 2020. Retrieved 3 February 2020.
  11. Majumder MS, Mandl KD (May 2020). "Early in the epidemic: impact of preprints on global discourse about COVID-19 transmissibility". The Lancet. Global Health. 8 (5): e627–e630. doi:10.1016/S2214-109X(20)30113-3. PMC 7159059. PMID 32220289.
  12. Oransky I, Marcus A (3 February 2020). "Quick retraction of a faulty coronavirus paper was a good moment for science". Stat. Retrieved 21 April 2020.
  13. Rogers A (31 January 2020). "Coronavirus Research Is Moving at Top Speed – With a Catch". Wired. ISSN 1059-1028. Retrieved 13 February 2020.
  14. Besançon L, Peiffer-Smadja N, Segalas C, Jiang H, Masuzzo P, Smout C, et al. (June 2021). "Open science saves lives: lessons from the COVID-19 pandemic". BMC Medical Research Methodology. 21 (1): 117. bioRxiv 10.1101/2020.08.13.249847. doi:10.1186/s12874-021-01304-y. PMC 8179078 Check |pmc= value (help). PMID 34090351 Check |pmid= value (help). S2CID 221141998.
  15. Brennen JS, Simon F, Howard PN, Nielsen RK (7 April 2020). "Types, sources, and claims of COVID-19 misinformation". Reuters Institute. Retrieved 21 April 2020.
  16. Darcy, Oliver (March 13, 2020). "How Fox News misled viewers about the coronavirus". CNN. Retrieved 23 September 2021.
  17. Motta, Matt. "How Right-Leaning Media Coverage of COVID-19 Facilitated the Spread of Misinformation in the Early Stages of the Pandemic". osf.io. Retrieved 23 September 2021.
  18. Rieger, JM (March 19, 2020). "Sean Hannity denied calling coronavirus a hoax nine days after he called coronavirus a hoax". The Washington Post (in Turanci). Retrieved 23 September 2021.
  19. Bursztyn L, Rao A, Roth C, Yanagizawa-Drott D (19 April 2020). "Misinformation During a Pandemic". Becker Friedman Institute for Economics at the University of Chicago. Retrieved 21 April 2020.
  20. Visentin, Lisa (10 August 2021). "Sky News hosts silent as the channel deletes unproven COVID-19 treatment videos". The Sydney Morning Herald (in Turanci). Archived from the original on 11 August 2021. Retrieved 22 September 2021.
  21. Farhi, Paul (September 1, 2021). "Four conservative radio talk-show hosts bashed coronavirus vaccines. Then they got sick". Washington Post. Archived from the original on September 1, 2021. Retrieved September 20, 2021.
  22. Gabbatt, Adam (21 September 2021). "Dangerous transmissions: anti-vax radio shows reach millions in US while stars die of Covid". The Guardian (in Turanci). Archived from the original on 21 September 2021. Retrieved 22 September 2021.
  23. Wilson J (19 March 2020). "Disinformation and blame: how America's far right is capitalizing on coronavirus". The Grenadian.
  24. "Analysis: Is China finding scapegoats in its coronavirus narrative?". BBC Monitoring.
  25. Broderick R (22 April 2020). "Scientists Haven't Found Proof The Coronavirus Escaped From A Lab in Wuhan. Trump Supporters Are Spreading The Rumor Anyway". Buzzfeed News.
  26. Rankin J (10 June 2020). "EU says China behind 'huge wave' of Covid-19 disinformation". The Guardian.
  27. Galloway A (16 June 2020). "Foreign Minister Marise Payne hits out at Chinese, Russian 'disinformation'". The Sydney Morning Herald.
  28. Brewster T (15 April 2020). "Iran-Linked Group Caught Spreading COVID-19 'Disinformation' On Facebook And Instagram". Forbes.
  29. Emmot R (18 March 2020). "Russia deploying coronavirus disinformation to sow panic in West, EU document says". Reuters.
  30. Stolberg SG, Weiland N (22 October 2020). "Study Finds 'Single Largest Driver' of Coronavirus Misinformation: Trump". The New York Times.(Study)
  31. "Covid-19: why vaccine mistrust is growing". The Economist. 18 November 2020 – via YouTube.Template:Time needed
  32. Zoumpourlis V, Goulielmaki M, Rizos E, Baliou S, Spandidos DA (October 2020). "[Comment] The COVID‑19 pandemic as a scientific and social challenge in the 21st century". Molecular Medicine Reports. 22 (4): 3035–3048. doi:10.3892/mmr.2020.11393. PMC 7453598. PMID 32945405. The genomic and bioinformatic analyses of the aforementioned studies, as well as the results of previous studies, confirm that the virus originated in bats and this way put an end to all conspiracy theories regarding this issue.
  33. 33.0 33.1 33.2 Maxmen A (June 2021). "Divisive COVID 'lab leak' debate prompts dire warnings from researchers". Nature. 594 (7861): 15–16. Bibcode:2021Natur.594...15M. doi:10.1038/d41586-021-01383-3. PMID 34045757 Check |pmid= value (help). S2CID 235232290 Check |s2cid= value (help).
  34. Hakim MS (February 2021). "SARS-CoV-2, Covid-19, and the debunking of conspiracy theories". Reviews in Medical Virology (Review): e2222. doi:10.1002/rmv.2222. PMC 7995093. PMID 33586302 Check |pmid= value (help). S2CID 231925928 Check |s2cid= value (help).
  35. Barh D, Silva Andrade B, Tiwari S, Giovanetti M, Góes-Neto A, Alcantara LC, et al. (September 2020). "Natural selection versus creation: a review on the origin of SARS-COV-2". Le Infezioni in Medicina (Review). 28 (3): 302–311. PMID 32920565.
  36. Osuchowski, Marcin F; Winkler, Martin S; Skirecki, Tomasz; Cajander, Sara; Shankar-Hari, Manu; Lachmann, Gunnar; Monneret, Guillaume; Venet, Fabienne; Bauer, Michael (6 May 2021). "The COVID-19 puzzle: deciphering pathophysiology and phenotypes of a new disease entity". The Lancet. Respiratory Medicine. 9 (6): 622–642. doi:10.1016/S2213-2600(21)00218-6. ISSN 2213-2600. PMC 8102044 Check |pmc= value (help). PMID 33965003 Check |pmid= value (help). The emergence of SARS-CoV-2 has resulted in a health crisis not witnessed since the 1918–19 Spanish influenza pandemic. The most plausible origin of SARS-CoV-2 is natural selection of the virus in an animal host followed by zoonotic transfer.
  37. Hakim MS (February 2021). "SARS-CoV-2, Covid-19, and the debunking of conspiracy theories". Reviews in Medical Virology (Review): e2222. doi:10.1002/rmv.2222. PMC 7995093. PMID 33586302 Check |pmid= value (help). S2CID 231925928 Check |s2cid= value (help).
  38. Frutos R, Gavotte L, Devaux CA (March 2021). "Understanding the origin of COVID-19 requires to change the paradigm on zoonotic emergence from the spillover model to the viral circulation model". Infection, Genetics and Evolution: 104812. doi:10.1016/j.meegid.2021.104812. PMC 7969828. PMID 33744401 Check |pmid= value (help).
  39. Bertrand N, Brown P, Williams KB, Cohen Z (16 July 2021). "Senior Biden officials finding that Covid lab leak theory as credible as natural origins explanation". CNN. Retrieved 5 August 2021.
  40. Liu SL, Saif LJ, Weiss SR, Su L (2020). "No credible evidence supporting claims of the laboratory engineering of SARS-CoV-2". Emerging Microbes & Infections. 9 (1): 505–507. doi:10.1080/22221751.2020.1733440. PMC 7054935. PMID 32102621.
  41. 41.0 41.1 41.2 41.3 Hakim MS (February 2021). "SARS-CoV-2, Covid-19, and the debunking of conspiracy theories". Reviews in Medical Virology (Review): e2222. doi:10.1002/rmv.2222. PMC 7995093. PMID 33586302 Check |pmid= value (help). S2CID 231925928 Check |s2cid= value (help).
  42. 42.0 42.1 Van Beusekom M (12 May 2020). "Scientists: 'Exactly zero' evidence COVID-19 came from a lab". Center for Infectious Disease Research and Policy. University of Minnesota. Retrieved 16 February 2021.
  43. 43.0 43.1 Alba D (19 March 2021). "How Anti-Asian Activity Online Set the Stage for Real-World Violence". The New York Times.
  44. Elliott P. "How Distrust of Donald Trump Muddled the COVID-19 'Lab Leak' Debate". Time. Retrieved 7 June 2021.
  45. Alba D (19 March 2021). "How Anti-Asian Activity Online Set the Stage for Real-World Violence". The New York Times.
  46. Mello MM, Greene JA, Sharfstein JM (August 2020). "Attacks on Public Health Officials During COVID-19". JAMA. 324 (8): 741–742. doi:10.1001/jama.2020.14423. PMID 32777019. S2CID 221099095.
  47. Izri T (27 October 2020). "Winnipeg epidemiologist faces online threats, as concerns about COVID-19 misinformation deepen". Winnipeg. Experts say the hostility against public health officials is being fueled in part by online conspiracy theories.
  48. Marcelo P (20 April 2021). "They were experts in viruses, and now in pitfalls of fame". AP NEWS. Retrieved 16 June 2021.
  49. Ryan J. "How the coronavirus origin story is being rewritten by a guerrilla Twitter group". CNET. Retrieved 21 June 2021. Bostickson has dubbed him a "Chinese puppet," and others have erroneously suggested that Holmes, with researchers working at the Wuhan Institute of Virology including Shi Zhengli, conspired to keep the origins of the pandemic a secret. Holmes has blocked many Drastic members on Twitter because member's tweets have descended into personal attacks. He vehemently denies Bostickson's baseless claims.
  50. Fay Cortez M. "The Last–And Only–Foreign Scientist in the Wuhan Lab Speaks Out". www.bloomberg.com. Retrieved 28 June 2021. One of a dozen experts appointed to an international taskforce in November to study the origins of the virus, Anderson hasn't sought public attention, especially since being targeted by U.S. extremists in early 2020 after she exposed false information about the pandemic posted online. The vitriol that ensued prompted her to file a police report. The threats of violence many coronavirus scientists have experienced over the past 18 months have made them hesitant to speak out because of the risk that their words will be misconstrued.
  51. Achenbach, Joel (20 June 2021). "Scientists battle over the ultimate origin story: Where did the coronavirus come from?". The Washington Post. Retrieved 9 July 2021. Perlman, a mild-mannered, grandfatherly virologist at the University of Iowa, didn't know the author of the dyspeptic email and had nothing to do with the emergence of the coronavirus. But he had co-signed a letter to the Lancet in February 2020 saying SARS-CoV-2 was not a bioengineered virus and condemning 'conspiracy theories suggesting that COVID-19 does not have a natural origin.'Template:Thin space
  52. "Why scientists fear the "toxic" Covid-19 debate". www.newstatesman.com.
  53. Islam MS, Sarkar T, Khan SH, Mostofa Kamal AH, Hasan SM, Kabir A, et al. (October 2020). "COVID-19-Related Infodemic and Its Impact on Public Health: A Global Social Media Analysis". The American Journal of Tropical Medicine and Hygiene. 103 (4): 1621–1629. doi:10.4269/ajtmh.20-0812. PMC 7543839. PMID 32783794.
  54. Spinney L (18 June 2021). "In hunt for Covid's origin, new studies point away from lab leak theory". The Guardian.
  55. Gorman J, Zimmer C (14 June 2021). "Scientist Opens Up About His Early Email to Fauci on Virus Origins". The New York Times.
  56. Greenberg J (2 June 2021). "No, emails to Fauci don't show early agreement that virus was man-made". PolitiFact. The only email that came close to matching that claim noted that while some evidence suggested the virus might be man-made, more work was needed and that opinion could change. The email presented a possibility — a starting point for more research — not a conclusion. The man who wrote that email concluded that the virus developed naturally in a scientific journal article in March 2020.
  57. "Covid: White House defends Dr Fauci over lab leak emails". BBC News. 4 June 2021.
  58. Ling J. "The Lab Leak Theory Doesn't Hold Up". Foreign Policy.
  59. 59.0 59.1 Gorski DH (31 May 2021). "The origin of SARS-CoV-2, revisited". Science-Based Medicine.
  60. Polidoro M (July–August 2020). "Stop the Epidemic of Lies! Thinking about COVID-19 Misinformation". Skeptical Inquirer. Vol. 44 no. 4. Amherst, New York: Center for Inquiry. pp. 15–16.
  61. Brewster J. "A Timeline Of The COVID-19 Wuhan Lab Origin Theory". Forbes. Retrieved 11 January 2021.
  62. Koyama T, Lauring A, Gallo RC, Reitz M (24 September 2020), Reviews of "Unusual Features of the SARS-CoV-2 Genome Suggesting Sophisticated Laboratory Modification Rather Than Natural Evolution and Delineation of Its Probable Synthetic Route", Biological and Chemical Sciences, Rapid Reviews: Covid-19, MIT Press, ISSN 2692-4072, archived from the original on 8 October 2020, lay summary (2020-10-02)
  63. Reitz M (4 October 2020). "Review 4: "Unusual Features of the SARS-CoV-2 Genome Suggesting Sophisticated Laboratory Modification Rather Than Natural Evolution and Delineation of Its Probable Synthetic Route"". Rapid Reviews: COVID-19.
  64. 64.0 64.1 Manavis, Sarah. "How US conspiracy theorists are targeting local government in the UK". New Statesman.
  65. Manavis, Sarah. "How US conspiracy theorists are targeting local government in the UK". New Statesman.
  66. 66.0 66.1 Bellemare, Andrea; Ho, Jason; Nicholson, Katie (April 29, 2020). "Some Canadians who received unsolicited copy of Epoch Times upset by claim that China was behind virus". CBC News. Retrieved June 13, 2020.
  67. "Anti-communist organisation descends on Wagga to spread publication". www.msn.com. Retrieved May 7, 2020.
  68. Eli Clifton (May 26, 2020). "This NBC executive became a conspiracy king and a pro-Trump media boss". The Daily Beast.
  69. Davidson H (20 January 2021). "China revives conspiracy theory of US army link to Covid". The Guardian.
  70. Rasmussen AL (January 2021). "On the origins of SARS-CoV-2". Nature Medicine. 27 (1): 9. doi:10.1038/s41591-020-01205-5. PMID 33442004.
  71. Robertson L (21 May 2021). "The Wuhan Lab and the Gain-of-Function Disagreement". FactCheck.org. Retrieved 4 June 2021.
  72. Bryant CC (25 June 2021). "How risky is 'gain of function' research? Congress scrutinizes China". The Christian Science Monitor.
  73. 73.0 73.1 73.2 Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Robertson L
  74. Dapcevich M (20 May 2021). "Did Fauci Fund 'Gain of Function' Research, Thereby Causing COVID-19 Pandemic?". Snopes.
  75. 75.0 75.1 Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Kessler flap
  76. Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Bryant
  77. Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Dapcevich GOF
  78. Kessler, Glenn. "About The Fact Checker". The Washington Post. Retrieved 13 July 2021.
  79. Kessler G (18 May 2021). "Analysis - Fact-checking the Paul-Fauci flap over Wuhan lab funding". The Washington Post.
  80. "UN health agency warns against coronavirus COVID-19 criminal scams". United Nations. 29 February 2020. Archived from the original on 8 March 2020. Retrieved 11 March 2020.
  81. "COVID-19 Consumer Warnings and Safety Tips". Federal Communications Commission. 31 March 2020. Retrieved 2 April 2020.
  82. "Coronavirus Advice for Consumers". Federal Trade Commission. 24 April 2020. Retrieved 14 September 2020.
  83. Morrison S (5 March 2020). "Coronavirus email scams are trying to cash in on your fear". vox.com. Archived from the original on 6 March 2020. Retrieved 11 March 2020.
  84. Griffin A (10 March 2020). "Coronavirus: Sinister people are knocking on doors claiming to be part of official disease response, police warn". The Independent. Archived from the original on 11 March 2020. Retrieved 11 March 2020 – via Yahoo! News.
  85. Witkowski W (15 March 2020). "Hackers are using coronavirus concerns to trick you, cybersecurity pros warn". MarketWatch. Archived from the original on 7 April 2020. Retrieved 7 April 2020.
  86. Fowler H, Duncan C (13 March 2020). "Hackers made their own coronavirus map to spread malware, feds warn". The Miami Herald. Archived from the original on 15 March 2020. Retrieved 14 March 2020.
  87. "Coronavirus stimulus payment scams: What you need to know". Federal Trade Commission. 20 April 2020. Retrieved 14 September 2020.
  88. "COVID-19: We're here for you". Wells Fargo. Archived from the original on 8 March 2021. Retrieved 13 April 2020.
  89. "COVID-19 Information" (PDF). LoanDepot. Archived from the original (PDF) on 8 March 2021. Retrieved 13 April 2020.
  90. "COVID-19 Information" (PDF). LoanDepot. Archived from the original (PDF) on 8 March 2021. Retrieved 13 April 2020.
  91. "Protect yourself from COVID-19 scams". Humana. Retrieved 3 August 2020.