Mutanen Hadza

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Mutanen Hadza

Hadza, ko Hadzabe ( Wahadzabe, a cikin Swahili ),[1][2] wata kabila ce ta ' yan asalin ƙasar Tanzaniya mai kariyar mafarauci daga gundumar Baray da ke gundumar Karatu a kudu maso yammacin gundumar Arusha . Suna zaune ne a kusa da tafkin Eyasi a tsakiyar Rift Valley da kuma a makwabciyar Serengeti Plateau. Ya zuwa 2015, akwai tsakanin mutanen Hadza 1,200 zuwa 1,300 da ke zaune a Tanzaniya. Duk da haka, kusan Hadza 400 ne kawai har yanzu suna rayuwa ta musamman bisa hanyoyin kiwon dabbobi na gargajiya. Bugu da kari, karuwar tasirin yawon bude ido da mamaye makiyaya na haifar da babbar barazana ga ci gaba da rayuwarsu ta gargajiya. [3]

Tarihi[gyara sashe | gyara masomin]

Ɗaya daga cikin bayyani na tarihin baka na Hadza ya raba abubuwan da suka gabata zuwa zamani guda huɗu, kowannensu yana da al'adu daban-daban. Bisa ga wannan al'ada, a farkon zamani, duniya tana zama da ƙattai masu gashi da ake kira akakaanebee "na farko" ko " geranebee " "tsohuwar". Akakanebee bai mallaki kayan aiki ko wuta ba; suna farautar farauta da gudu har ta faɗi matacce ; Suka ci naman danye. Ba su yi gidaje ba, a karkashin bishiyoyi suke kwana, kamar yadda Hadza ke yi a yau a lokacin rani. A cikin tsoffin juzu'in wannan labarin, ba a yi amfani da wuta ba saboda ba ta yiwuwa a zahiri a farkon duniya, yayin da ƙaramin Hadza, wanda ya je makaranta, ya ce akakaanebee kawai bai san yadda ba.

Tsarin Zamantakewa[gyara sashe | gyara masomin]

An tsara Hadza cikin makada, wanda ake kira 'sansanoni' a cikin wallafe-wallafe, na mutane 20-30, kodayake sansanonin sama da ɗari na iya samuwa a lokacin kakar Berry. Babu wani tsarin mulki na kabilanci ko na daban, kuma kusan dukkanin yanke shawara ana yin su ne ta hanyar cimma yarjejeniya ta hanyar tattaunawa. Bugu da ƙari, Hadza sun kasance masu daidaitawa, ma'ana babu ainihin bambance-bambancen matsayi tsakanin daidaikun mutane. Yayin da tsofaffi ke samun ƙarin girmamawa, a tsakanin ƙungiyoyin shekaru da jima'i duk mutane daidai suke, kuma idan aka kwatanta da ƙayyadaddun al'ummomin, ana ɗaukar mata daidai gwargwado. Wannan daidaito yana haifar da babban matakan 'yanci da dogaro da kai. Lokacin da rikici ya taso, ɗayan ɓangarorin na iya warware shi da son rai zuwa wani sansani. Ernst Fehr da Urs Fischbacher sun nuna cewa mutanen Hadza “suna ba da horo mai yawa don tsara waɗannan ƙabilu. Hadza suna rayuwa ne a cikin tsarin jama'a kuma suna shiga cikin haɗin kai na renon yara, inda mutane da yawa (duka masu alaƙa da waɗanda ba su da alaƙa) suna ba da kyakkyawar kulawa ga yara.

Addini[gyara sashe | gyara masomin]

Hadza ba sa bin addini na gari, kuma an yi iƙirarin cewa ba su yi imani da lahira ba.[4] :45Suna yin addu'a ga Ishoko (Rana) ko kuma Haine (mijin Ishoko) a lokacin farauta kuma sun yi imanin cewa suna zuwa Ishoko idan sun mutu, kuma suna gudanar da al'adu irin su epeme na wata-wata.</link> rawa ga maza a sabon wata da maitoko da ba a kai ba</link> bikin kaciya da zuwan mata.

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. Skannes, Thea (2015). "Notes on Hadza cosmology: Epeme, objects and rituals". Hunter Gatherer Research. 2 (1): 247–267. doi:10.3828/hgr.2015.13.
  2. Skannes, Thea (2015). "Notes on Hadza cosmology: Epeme, objects and rituals". Hunter Gatherer Research. 2 (1): 247–267. doi:10.3828/hgr.2015.13.
  3. https://en.wikipedia.org/wiki/Hadza_people#CITEREFMarlowe2010
  4. Yates, Jon (2021). Fractured: why our societies are coming apart and how we put them back together again. HarperNorth.