Aklanon harshe

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Aklanon
Aklan
Akeanon
Binisaya nga Akeanon
Inakeanon
Asali a Philippines
Yanki Aklan, northwestern Capiz, northern Antique, and southern Romblon
Ƙabila Aklanon
'Yan asalin magana
560,000 (2010)[1]Template:Update span
Lamban rijistar harshe
ISO 639-3
Glottolog akla1240[2]
Area where Aklanon is spoken


Aklanon ( Akeanon ), wanda kuma aka sani da Bisaya/Binisaya nga Aklanon/Inaklanon ko kuma kawai Aklan, harshen Austronesia ne na rukunin Bisayan da al'ummar Aklanon ke magana a lardin Aklan a tsibirin Panay a cikin Philippines . Siffar sa ta musamman tsakanin sauran harsunan Bisayan shine wasali na kusa-tsakiyar baya mara zagaye [ɤ]</link> yana faruwa a matsayin wani ɓangare na diphthongs kuma a al'adance an rubuta shi da harafin ⟨ ⟩ kamar a cikin autonyms Akean da Akeanon . Duk da haka, wannan sautin wayar yana nan a cikin wasu harsunan Philippine da ke warwatse amma na nesa, wato Itbayat, Isneg, Manobo, Samal da Sagada .

Yaren Malanon yana da 93% kamanceceniya da Aklanon kuma ya riƙe sautunan "l", waɗanda a wasu wurare galibi ana kiran su da "r".

Fassarar sauti[gyara sashe | gyara masomin]

Aklanon yana da wayoyi 21. Akwai bak'i guda 17: p, t, k, b, d, g, m, n, ng, s, h, l, r, w, y, the glottal stop ʔ</link> , da kuma muryar murya mai sanyin murya ɣ</link> . Akwai wasula guda shida: wasula guda uku na asali i, a, da u, waxanda suka kasance na al'ada ga lissafin wasali na Bisayan, ƙarin e da o don kalmomin lamuni da sunayen gama-gari, da kuma takamaiman wayar da Zorc (2005) ya yi jayayya don zama kusa. -tsakiyar wasali mara zagaye [ɤ]</link> .

Wasula[gyara sashe | gyara masomin]

Teburin wasan wasali na Aklanon
Gaba Tsakiya Baya
Ba a zagaye Zagaye
Kusa i u
Tsakar ɛ ɤ o
Bude a ~ ɐ

Consonants[gyara sashe | gyara masomin]

Labial Dental Alveolar Palato-alveolar Palatal Velar Glottal
Nasal m n ŋ
Tsaya p b t d k g ʔ
Haɗin kai ( t͡s ) ( d͡z ) ( t͡ʃ ) ( d͡ʒ )
Ƙarfafawa ( f ) ( v ) s ( z ) ( ʃ ) ɣ h
Kusanci l j w
Kaɗa ɾ ~ r

/t͡ʃ, d͡ʒ/ from loanwords can also be heard as palatal stops [c, ɟ]. /l/ can also be heard as [ɫ] and can also alternate with [d].

Kalmomin gama gari[gyara sashe | gyara masomin]

Akeanon Malaynon English
Hay Hay Hi/Hello
Mayad-ayad nga agahon Mayad nga agahon Good morning
Mayad-ayad nga hapon Mayad nga hapon Good afternoon
Mayad-ayad nga gabi-i Mayad nga gabi-i Good night
Mayad-ayad nga adlaw Mayad nga adlaw Good day
Saeamat Salamat Thanks
Mayad man Mayad man I am fine
Pangabay Pangabay Please
Hu-o Hu-o Yes
Bukon/ayaw/indi Bukon/indi No
Owa Owa None
Paalin? Paiwan? How?
Hin-uno? San-o? When?
Siin Diin Where?
Sin-o Sin-o Who?
Ano? Iwan? What?
Alin? Diin? Which?
Ham-an? Basi? Why?
Kamusta ka eon? Kamusta kaw eon? How are you?
Ano ing pangaean? Ano imong ngaean? What is your name?
Siin ka gaadto? Diin ‘kaw maayan? Where are you going?
Hin-uno ka gapanaw? San-o ‘kaw mapanaw? When are you leaving?
Anong oras eon? Anong oras eon? What time is it?
Tig-pila ea? Tag-pila dya? How much is this?
Man-o ra?/Pila daya?/Pila raya? Pila dya? What is the price? (monetary)
Bak-eon ko raya Bakeon ko dya I will buy this
Kagwapa ka gid-ing Inay nga gwapa guid imo You are beautiful
Kagwapo ka gid-ing Inay nga gwapo guid imo You are handsome
Kabuot ka gid-ing Kabuoton guid imo You are kind
Maalam ka gid-ing Inay nga aeam guid imo You are smart
Ta eon Mus ta Let's go
Dalia/Bakasa/Dasiga Dasiga Hurry up
Balik eon kita Balik 'ta eon Let's go back
Uwa tang kaeobot Uwa takon kaeubot I do not understand
Owa tang kasayud Uwa takon kasayud I do not know
Gusto ko ro maeamig nga tubi Ila akon it tubi nga eamig I'd like cold water
Gutom eon ako Gutom akon I am hungry
Taeon ma kaon Kaon taeon Let's eat
Kanami eo pagkaon Sadya ang pagkaon The food is delicious
Owa ako't kwarta Uwa akon it kuarta I have no money
Kaumangon kat ing Umang kat imo You are crazy
Gahinibayag ka gid-ing Gahibayag imo You are laughing
Magamit ko it banyo Pagamit bi ko it kasilyas I need to use the toilet
Mapanaw eon kita Panaw ta eon We are going
Si-in dapit ing baeay? Diin imong baeay? Where is your house located?
Si-in ka gatinir? Diin imo gauli? Where are you staying?
Mag dahan ka Andam imo Take care

Karin magana ta kasar Philippine[gyara sashe | gyara masomin]

Anan akwai karin magana ta ƙasar Philippine a cikin harsuna daban-daban.

  • Tagalog: Ang hindi marunong lumingon sa pinanggalingan ay hindi makararating sa paroroonan.
  • Akeanon: Ro uwa' gatan-aw sa anang ginhalinan hay indi makaabut sa anang ginapaeangpan.
  • Malaynon: Ang indi kausoy magbalikid sa anang hinalinan hay indi makaabut sa anang paayanan.
  • Hiligaynon: Ang indi makahibalo magbalikid sang iya ginhalinan, indi makaabot sa iya padulungan.
  • English: He who does not look back where he came from, will never reach his destination.

Lambobi[gyara sashe | gyara masomin]

Lamba Akanon/Malayon Hiligaynon Tagalog Turanci
1 Isaea / Isya (Malayon) Isá Isa Daya
2 Daywa Duhá Dalawa Biyu
3 Tatlo Tátlo Tatlo Uku
4 Ap-at Ápat Apat Hudu
5 Li-má Limá Lima Biyar
6 An-om Ánum Anim Shida
7 Pitó Pitó Pito Bakwai
8 Waeo Waló Walo Takwas
9 Siyám Siyám Siyam Tara
10 Púeo Pulò/Napulò Sampu Goma

Adabi[gyara sashe | gyara masomin]

Lura: Duk waɗannan waƙoƙin Melchor F. Cichon, mawaƙin Aklanon ne ya rubuta.

  • "Ambeth". Philippine Panorama, Agusta 14, 1994.
  • "Dakin gaggawa". The Aklan Reporter, Disamba 7, 1994, p. 10
  • "Eva, Si Adan!" (Finalist Sa Unang Premyo Openiano A. Italia Competition, Janairu 1993, Duenas, Iloilo)
  • "Ham-at Madueom Ro Gabii Inay?" Philippine Panorama, Maris 27, 1994, p. 29. (Waƙar Aklanon ta farko da aka buga a cikin Panorama na Philippine ), kuma a cikin The Aklan Reporter, Afrilu 6, 1994, p. 8.
  • "Hin-uno Pa". The Aklan Reporter, Fabrairu 23, 1994, p. 8. Hakanan a cikin Ani Disamba 1993, p. 44
  • "Ina". Philippine Collegian, Oktoba 4, 1973, p. 3 (Waƙar Aklanon ta Farko a cikin Kolejin Philippine )
  • "Limog sa Idaeom". Ani Disamba 1993, p. 48
  • "Mamunit Ako Inay". The Aklan Reporter, Disamba 28, 1994, p. 10
  • "Manogu-Uling". The Aklan Reporter Yuli 29, 1992, p. 9. Hakanan a cikin Ani Disamba 1993, p. 50
  • "Owa't Kaso", Saeamat. Mantala 3:97 2000
  • "Ro Bantay". The Aklan Reporter, Satumba 6, 1995, p. 7
  • "Gasar", Maris 13, 1998, UPV Auditorium, Birnin Iloilo
  • "Sa Pilapil It Tangke". Ani Disamba 1994, p. 46
  • "Toto, Pumailaya Ka". Pagbutlak (Aklanon na farko a cikin Pagbutlak )
  • "Welga". Mantala 3:99 2000

albarkatun koyo[gyara sashe | gyara masomin]

  • "Kamus na Harshe biyar (Tsibirin Panay)" , 2003 Roman dela Cruz Kalibo, Aklan
  • "A nahawu Aklan". 1971. Chai, Nemia Melgarejo. Ann Arbor: UMI. (Ƙwararren digiri, Philadelphia: Jami'ar Pennsylvania; xiv+229pp.)
  • "Aklanon". 1995. Zorc, R. David. A cikin Darrell T. Tryon (ed.), Kwatanta ƙamus na Austronesian: gabatarwa ga karatun Austronesian: Berlin da New York: Mouton de Gruyter. shafi na 359-362.
  • "Nazarin yaren Aklanon" / Marubuta: Beato A. de la Cruz, R. David Paul Zorc, Vicente Salas Reyes, & Nicolas L. Prado; Yankin Jama'a 1968-1969; Kalibo, Aklan
    • "Vol.I Grammar" Smithsonian Institution Libraries kira# 39088000201871 ( Cikakken rubutu akan ERIC )
    • ' Vol. II A Dictionary (na tushen kalmomi da abubuwan da aka samo asali) Aklanon zuwa Turanci" Smithsonian Institution Libraries kira# 39088000201889 ( Cikakken rubutu akan ERIC )
  • "Ayyukan 'hay' a cikin jawabin labari na Aklanon" . 1990. Brainard, Sherri da kuma Poul Jensen.
  • "Nazarin farko na abubuwan nuni a cikin labarun Alanon". 1992. Jensen, Kristine da Rodolfo R. Barlaan.

Nassoshi[gyara sashe | gyara masomin]

  1. "2010 Census of Population and Housing, Report No. 2A - Demographic and Housing Characteristics (Non-Sample Variables)" (PDF) (in Turanci). Retrieved 2022-05-02.
  2. Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). "Aklanon". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.