Al'adun aure a Afirka

Marriage customs in Africa

Bikin aure a Afirka ya sha banban sosai tsakanin kasashe saboda bambancin al'adu da addini a fadin nahiyar. Afirka tana da yawan jama'a sama da biliyan 1.4 sun bazu a cikin ƙasashe 54.[1] Girman girma da bambance-bambancen da ke cikin nahiyar yana haifar da babban bambanci tsakanin bukukuwan aure da al'adun da ke faruwa. Bikin aure a duk faɗin Afirka ya bambanta sosai dangane da bangaskiyar daidaikun mutane. Littafin Encyclopedia na Duniya ya bayyana cewa kashi 40 cikin 100 na mutanen Afirka sun bayyana a matsayin Kirista yayin da kashi 45% Musulmi ne.

Al'ada ce ta gama gari a Afirka don haɗa ayyukan manyan addinai da al'adun addini na gida.[3] Wannan ya bayyana a cikin bukukuwan aure inda auren Musulunci da na Kirista su ma za su bi al'adun gargajiya da aka karbo daga al'ummomin kabilu ko kananan addinai. Bikin aure al'ada ce ta musamman da ake mutuntawa a cikin Afirka saboda tsananin godiyarsu ga ra'ayin iyali. Yawancin al'ummomin Afirka sun yi imanin cewa aure ya kasance game da haihuwa da kuma samar da yara kamar yadda ake kallon wannan a matsayin tushen al'umma. Sau da yawa ana ƙarfafa su da yin aure don soyayya ko sha'awar jima'i.

Bambancin bukukuwan Afirka

Saboda girman girma da bambance-bambancen Afirka, al'adun aure sun bambanta ba kawai tsakanin ƙasashe ba amma tsakanin al'ummomin gida. Ana samun ci gaba a tsakanin al'ummomin Afirka inda bukukuwan aure da tsarin aure ke haɗa al'adun gargajiya da na zamani. Wannan yana bayyana a cikin wurare da yawa a cikin Afirka, inda mabiyan Katolika da na Islama za su shiga cikin al'adun gargajiya da kuma irin na addininsu. Bambance-bambancen akidu na gargajiya a duk fadin kasar yana haifar da babban bambanci tsakanin al'ummomin Afirka. Duk da haka, akwai kuma kamanceceniya da yawa tsakanin bukukuwan aure na Afirka da al'adun da ke kewaye da su[4].

Bikin da al'adu

Shirya kan amarya don rawa na bikin aure na Zulu

Bikin aure na Nubian

Bikin aure a Benin

Bikin aure na Ivory Coast

Bikin aure na Maroko

Bikin aure na Mozambik

Bukukuwan aure iri-iri da ake yi a Afirka na farawa ne da gabatarwar farko tsakanin ango da amarya. Yarabawa suna kiran wannan ‘Mo mi i mo e’ (ku san ni kuma in san ku) yayin da Igbo ke kiransa ‘Ikutu aka n’ulo’ (Kunkwasa kofa)[5]. Iyali yawanci suna shiga cikin wannan tsari. A cikin yawancin al'ummomin Afirka, irin su kabilun Najeriya, haɗin kai shine inda ake yin al'adun gargajiya.[6]

Ya ƙunshi wani biki mai zurfi tare da sa hannu mai yawa daga iyalai biyu. Iyalai suna ado da kayan gargajiya kuma sau da yawa masu launi. Ya zama ruwan dare ga iyalai su zaɓi launi don bin ka'idar tufafinsu. Ana gudanar da bikin ne a gidan amarya. A nan ne ake biyan kuɗi daga dangin ango zuwa ga amarya kuma ana musayar zoben aure. Ana yin al'adun gargajiya da suka dace da takamaiman al'umma yayin wannan bikin aure, yayin da za a yi al'adun aure na zamani a bikin auren addini. Bikin auren zai kunshi al'adun aure na zamani da suka dace da addinin iyalai masu halarta. Misalan wannan sun haɗa da musayar alkawuran aure da tufafin bikin aure na zamani wanda amarya da ango ke sawa.

Bikin aure na Afirka yakan ƙunshi bukukuwan Musulunci/Kirista na zamani yayin da ke tattare da imani da ayyukan Afirka na gargajiya. Misalin wannan shi ne al'adar auren aure da aka saba yi a Afirka, musamman a tsakanin al'ummar Zulu. Auren amarya shi ne dangin ango suna biyan dangin amaryar kayan gargajiya kamar dabbobi, abinci da sutura don tabbatar da aure. A al'adar zamani, biyan kuɗi yawanci a cikin tsabar kuɗi ne. Ga 'yan Afirka da yawa, ana ɗaukar auren aure a matsayin muhimmin sashi na bikin aure kuma ba za a amince da auren ba har sai an biya kuɗin amarya.[7][8]

Duk da yake wannan ba al'adar auren Musulunci ko Kiristanci ba ne, yawancin 'yan Afirka sun rungumi al'adar gargajiya a cikin al'ummominsu suna samar da kyakkyawar alaka tsakanin addininsu na farko da imaninsu na gargajiya da na al'ada. Babban ci gaban tattalin arziki a cikin nahiyar ya haifar da hauhawar farashin kayan ango ta yadda a yanzu ma'aurata da yawa sun kauce daga al'ada, maimakon neman wasu nau'ikan aure[9].

Adadin dukiyar amaryar da iyali ke iya biya ya zama alamar yanayin zamantakewar danginta kuma yana nuna yawan kuɗin da iyali za su iya tallafawa na ango. Ana kallon arzikin amarya a matsayin wani nau'i na "inshora" ga dangin amarya, saboda sun san cewa idan matsalar tattalin arziki ta shiga za su iya dogara ga dangin ango don kula da su. Wasu malaman na ganin cewa auren aure yana haifar da kwanciyar hankali a aure, domin dangin amarya za su matsa wa diyarta lamba ta ci gaba da zama a cikin auren idan har kudin da aka biya na da matukar amfani[10]. Sabanin wannan al'ada, sauran al'ummomin Afirka kamar yawancin kabilun Morocco suna shiga cikin al'adar aure da aka sani da "saki". A nan ne amaryar ke gadar kyaututtuka daga danginta da nufin yin amfani da su a cikin sabon gidanta.

Ana iya ganin misalan al’adun auratayya na gargajiya a Afirka yayin da ake nazarin kabilar Yarbawa a Najeriya. Yarabawa suna shigar da al’adun auren Yarbawa da yawa (kamar auren aure da auren amarya) cikin bukukuwan Kiristanci da na Musulunci.[11] Aure da wannan kabila ana ganin shi ne ginshikin al'ummarsu maimakon alaka tsakanin mutane biyu na nuna soyayya ga juna. Tun suna kanana ake koya musu cewa aure ya shafi alhaki da kuma samar wa al’ummarsu ta hanyar haihuwa. Ana koyar da yara ta hanyar tatsuniyoyi cewa iyalai da aka ginu akan soyayya da sha'awa suna da hatsarin lalata tushen al'ummarsu.[9]

An kafa hujja a cikin al’adarsu cewa aure ya shafi haihuwa ne da samar wa yara muhallin da za su ci gaba. Yana da imani cewa yaron bai san lokacin da zai yi aure ba, don haka iyaye za su yanke shawara a kansu. Yarabawa suna koyar da karin magana kamar su “Bi omode ba to loko, aa fun loko, bi o ba to l’ada, aa fun l’ada” wanda ke fassara zuwa “idan yaro ya isa farat, a ba shi fartanya. idan ya kai ga yanka, sai a ba shi abin yanka[11].

Lokacin da iyaye suka gaskanta cewa yaron ya "cikakke" don aure, za su fara aikin neman matar aure, sau da yawa ba tare da yaron ya sani ba. Ita ma matar za a tura mata makaranta inda za a koya mata matsayinta na mata da muhimmancin aure. Al’adun Yarbawa sun yi kamanceceniya da auren Katolika na gargajiya, kamar yadda ake sa ran matar ta kasance budurwa har sai ta yi aure. Aure da Yarbawa ba a kan soyayya ba sai dai a kan tsari da tsari. Wasu malaman Afirka sun yi iƙirarin cewa, wannan wani ginshiƙi ne mai ƙarfi ga al'umma, kuma aikin mace ne na halartar ayyukan gida[11]. Wannan ra'ayi yana da ban sha'awa musamman kuma ba a sami goyan bayan bayanan kimiyya ba.

Al'ummar Ghana na yammacin Afirka na shiga cikin al'adun aure da suka sha bamban da na sauran kasashen Afirka. Gabaɗaya, mace ba za ta zauna da mijinta ba kuma za ta ci gaba da zama tare da iyayenta[12]. Ma'auratan ba za su kasance da ɗan ƙaramin mu'amala da juna ba, ta yadda mace takan kira mijinta da sunan mahaifin 'ya'yanta[12]. Wannan nau'i na dangantaka yana jaddada mahimmancin aure ga zaman lafiyar al'umma kuma yana rage mahimmancin dangantaka tsakanin miji da mata.

Saboda bambancin Afirka, aure a cikin nahiyar ba a iyakance su ga nau'ikan aure da aka ambata a baya ba. A ko'ina cikin nahiyar mutane da yawa suna zabar nau'ikan aure marasa al'ada waɗanda ba su bi al'adun auren gargajiya na Afirka ko al'adun addini na zamani ba. Wannan ya haɗa da auren da aka yi a gaban mai rajista, ya kauce wa bangarorin addini da na gargajiya na aure gaba ɗaya kuma a maimakon haka ya zaɓi tsarin da aka sauƙaƙa wanda har yanzu yana ba da fa'idodin doka na aure. Wasu ma'aurata na Afirka suna zaɓar kauce wa matsayin aure na doka gaba ɗaya kuma a madadin su suna da haɗin kai mara kyau a matsayin alamar ƙaunarsu da haɗin kai. Wasu masana kimiyya sun yi imanin cewa wannan bazai zama zabi ba, amma sakamakon yanayin rayuwa na yanzu a cikin nahiyar.

Yawancin 'yan Afirka ba su iya samar da kudaden da ake bukata don gudanar da bikin aure na gargajiya da kuma biyan sadaki. Za su iya yin nasu sauƙaƙan bikin a matsayin martani ga yanayin tattalin arzikinsu. Sauran 'yan Afirka ba za su iya shiga cikin bukukuwan kabilanci ko na al'umma ba saboda ana buƙatar su yi nisa daga al'ummarsu don yin aiki.[13] Ana yin waɗannan ƙungiyoyin da ba bisa ka'ida ba lokacin da komawar al'ummarsu ya kasance ba gaskiya ba ne ko kuma ba za a iya samu ba. Muhimmancin aure kafa ginshikin al’umma ya zama wanda ya lalace idan ma’auratan ba sa cikin wannan al’umma..

Canjin halin tsakanin 'yan Afirka

Nahiyar Afirka na cikin wani yanayi na sauye-sauye da ci gaba cikin sauri, ta fuskar tattalin arziki da zamantakewa. Baya ga wannan kuma akwai sauyin hali ga aure da dangantaka. Nazarin da aka gudanar a kan dalibai a Ghana ya nuna kwakkwarar shaida da ke nuna cewa matasa a Afirka suna sha'awar auren jama'a ko na addini sabanin auren gargajiya[12]. Binciken ya nuna cewa maza sun fi son auren gargajiya fiye da mata.

Auren mace fiye da daya yana hade da auren gargajiya na Ghana. Binciken ya kuma bayyana cewa kashi 73 cikin 100 na matasan da aka yi binciken sun yi imanin cewa auren mace fiye da daya abu ne da ya wuce.[12] Sakamakon ya kuma nuna cewa kashi 87 cikin 100 na dalibai sun yi imanin cewa soyayya ita ce muhimmin al’amari na aure, duk da cewa a al’adun Ghana na gargajiya, aure da soyayya suna da dangantaka mara kyau[12].

A Ghana, ya zama ruwan dare kawun uwa ya biya sadaki. Kashi 90 cikin 100 na daliban da aka yi binciken ba su yarda da wannan al’ada ba, suna ganin ya kamata uba ya biya sadaki kuma ya biya kudin yaron (kamar ilimi)[12]. Yawancin wadannan daliban sun kare amsarsu da cewa kowa yana da uba alhali ba kowa ke da kawu ba. Masu binciken sun yi imanin cewa hakan na iya faruwa ne saboda rashin tallafi daga kawunsu da kashi 22% na daliban da ke bayyana cewa kawun nasu ya taimaka musu a tsawon karatunsu.[12]

Sakamakon ya nuna wani gagarumin sauyi daga imani na al'ada a tsakanin al'ummomin Afirka, tare da matasa suna riƙe da ƙarin halaye na ci gaba ga dangantaka da aure. Ci gaban tattalin arzikin Afirka cikin sauri yana yin tasiri sosai ga matasa da kuma halayen da suke da shi na aure.

Kayan bikin aure na Yoruba

Ga mafi yawan al'ummar Afirka, tufafin yana da mahimmanci kuma mai mahimmanci na bikin alkawari da bikin aure na addini. Tufafin daurin aure da ake sawa a lokutan bukukuwan ya dogara ne akan kabilar da ake tantancewa. Tufafin gargajiya na Afirka galibi suna da ƙarfi da launi. Ana amfani da waɗannan nau'o'in kayan ado don haɗa tufafin gargajiya na Afirka tare da bukukuwan aure na zamani na addini. Al'ummar Katolika na Afirka sun fi yin suturar kayan aure na yamma (fararen tufafi ga mata da kwat da wando na maza) don bikin addini kuma za su yi amfani da tufafin gargajiya na al'ummarsu don sauran matakan daurin aure.