Ambaliyar ruwa ta Jihar Adamawa na 2022

 

Ambaliyar ruwa a jihar Adamawa ta shekarar 2022 bala'i ne da ya afku a jihar Adamawan Najeriya a watan Satumban shekarar 2022. Ya shafi filaye sama da murabba'in kilomita 30,000 tare da fallasa kimanin mutane miliyan 6.6 cikin hadari. Ambaliyar ruwan ta faru ne sakamakon ruwan sama mai yawa da kuma karuwar ruwa daga tsaunukan kasar Kamaru. Ya yi sanadin mutuwar mutane 25, da jikkata 58, da kuma raba mutane 131,638. Haka kuma ya rutsa da al'ummomi 153 tare da lalata gidaje, gonaki da sauran kadarori. Ambaliyar ta yi nuni da irin raunin da yankin ke fama da shi ga irin wadannan abubuwan da kuma bukatar samar da ingantacciyar shiri da matakan sassautawa.

A watan Oktoban 2023, yankin Arewa-maso-Gabas na Najeriya ya fuskanci ambaliyar ruwa, wanda aka danganta da sakin ruwa daga Dam Lagdo a Kamaru. A cewar wani rahoto na Hukumar Kula da Hijira ta Duniya (IOM), wannan taron ya haifar da lalacewar ababen more rayuwa, inda sama da gidaje 8,504 suka rasa muhallansu tare da kashe mutane 33, galibinsu mata, yara da kuma tsofaffi..

Dalilan da suka haifar

Ambaliyar ruwa ta shekarar 2022 a jihar Adamawa ta biyo bayan wasu abubuwa ne da suka hada da ruwan sama kamar da bakin kwarya, malalar koguna, da malalar dam a kasar Kamaru a lokacin damina. Rahoton da Hukumar Ba da Agajin Gaggawa ta NEMA ta fitar, ya nuna cewa, lamarin ya haifar da ambaliyar ruwa a jihohi 31 daga cikin 36 na Tarayyar Najeriya, inda Adamawa na cikin jihohin da lamarin ya fi kamari..

Wani babban abin da ya haddasa ambaliya shi ne yadda ruwa ke kwararowa daga tsaunukan kasar Kamaru, wanda ya ratsa cikin kogin Benue da magudanan ruwa. Ruwan kogin Benuwai ya tashi matuka, inda ya zarce karfinsa da ya mamaye bankunansa. Lamarin dai ya kara tabarbare ne sakamakon sako ruwa daga madatsar ruwan Lagdo da ke kasar Kamaru, lamarin da ya kara matsi ga kogin da tuni ya kumbura..

Wani dalilin ambaliyar shine ruwan sama mai yawa wanda ya faru a Jihar Adamawa da sauran sassan Najeriya a lokacin ruwan sama. Ruwan sama ya wuce matsakaicin ruwan sama na shekara-shekara kuma ya cika ƙasa, yana rage ƙarfin shigarwa da ƙaruwa. Runoff ya tattara a yankuna masu ƙasƙanci kuma ya haifar da ambaliyar ruwa wanda ya kwashe gidaje, gonaki, da sauran kadarori.

Tasirin

Ambaliyar ruwa a jihar Adamawa ta shekarar 2022 ta yi mummunar illa ga rayuwa da rayuwar al’ummar yankunan da abin ya shafa. A cewar NEMA, ya zuwa watan Satumbar 2022, ambaliyar ta yi sanadin mutuwar mutane 25 tare da jikkata mutane 58. An kuma sami ƙarin mutane 131,638 da aka raba daga gidajensu tare da neman mafaka a sansanonin ko tare da dangi da abokai. Ambaliyar ta kuma mamaye al’ummomi 153 a fadin kananan hukumomi 12 na jihar Adamawa, wanda ya shafi mutane kusan 260,000..

Ambaliyar ta kuma haifar da barna mai yawa ga ababen more rayuwa, noma, da sauran sassa. Ya lalata ko lalata gidaje, tituna, gadoji, makarantu, wuraren kiwon lafiya, da sauran ababen more rayuwa na jama'a. Haka kuma ta wanke amfanin gona, dabbobi, hannun jari, da sauran kadarori. Ambaliyar ta kawo cikas ga harkokin tattalin arziki, kamar noma, kamun kifi, ciniki, da sufuri. Hakanan ya kara haɗarin cututtukan da ke haifar da ruwa, kamar kwalara da typhoid.

A cewar NEMA, ambaliyar ruwa a shekarar 2023 ta haifar da kaurace wa jama’a da dama, tare da yin kasadar filayen noma da ababen more rayuwa. A jimilce mutane 159,157 abin ya shafa, mutane 28 sun mutu, sannan mutane 48,168 sun rasa matsugunansu a jihohi 13 na Najeriya..

Amsawar jin kai

Dangane da lamarin ambaliya, NEMA da sauran masu aikin jin kai ne suka kaddamar da wani shiri na hadin gwiwa tsakanin bangarori da dama na gaggawar bukatu (RNA) don magance gibin ilimi da daidaita ayyukan jin kai. RNA na da nufin samar da cikakken bayyani game da buƙatu, rashin lahani, iya aiki, da gibi a yankunan da abin ya shafa. RNA ta ƙunshi sassa shida: matsuguni da abubuwan da ba abinci ba (NFI), amincin abinci da rayuwa (FSL), lafiya, tsaftar ruwa da tsafta (WASH), kariya, da ilimi..

Dangane da binciken RNA, NEMA da sauran abokan aikin jin kai sun ba da agajin gaggawa ga mutanen da abin ya shafa. Wannan ya hada da raba kayan agaji kamar tantuna, katifu, barguna, gidajen sauro, kayan girki, kayan tsafta, da kayan abinci. Hakanan ya haɗa da samar da ayyukan kiwon lafiya, kamar asibitocin tafi da gidanka, rigakafi, da sa ido kan cututtuka. Har ila yau, ya haɗa da inganta samar da ruwa, tsaftar muhalli, da tsafta, kamar rijiyoyin burtsatse, dakunan wanka, da wuraren wanke hannu. Har ila yau, ya haɗa da tallafawa ayyukan kariya, kamar rajista da gano mutanen da suka rasa matsugunansu, ba da tallafi na zamantakewar al'umma, da hana cin zarafi na jinsi. Hakanan ya haɗa da maido da ayyukan ilimi, kamar gyara makarantu, samar da kayan koyo, da horar da malamai.

Gudanar da Kulawa

An dai bayar da rahoton cewa ana ci gaba da sa ido sosai kan al'amuran da suka dabaibaye wannan ambaliya, kuma ana sa ran samun karin bayani kan lamarin. Tawagar Hukumar Ba da Agajin Gaggawa ta Kasa, Hukumar Ba da Agajin Gaggawa ta Jihar Adamawa, da Hukumar Kula da Ruwa ta Najeriya, sun gudanar da wani rangadin tantancewa a kogin Bakin Kogi da ke Jimeta, domin sa ido kan yadda ruwa ke afkuwa. An gano ruwan ya kai mita 8.0 da karfe 10.00 na safe ranar 30 ga watan Agustan 2023. Daga nan sai tawagar ta tuntubi rundunar ‘yan sandan ruwa ta Najeriya domin neman agajin gaggawar ambaliya.