Ciwon Asperger
AS syndrome (AS), wanda aka fi sani da Asperger's syndrome ko Asperger, lakabin bincike ne wanda aka yi amfani da shi a tarihi don bayyana rikicewar ci gaban jijiyoyi wanda ke da manyan matsaloli a cikin hulɗar zamantakewa da Sadarwa ba tare da magana ba, tare da ƙuntataccen, maimaitawa na halayyar da abubuwan da suka fi so.[1] An haɗa Ciwon Asperger tare da wasu yanayi a cikin rikice-rikicen autism (ASD) kuma ba a gano shi ba a cikin ICD-11 na WHO ko DSM-5-TR na APA.[2] An yi la'akari da shi mafi sauƙi fiye da sauran ganewar asali waɗanda aka haɗa su cikin ASD saboda harshe da basira da ba su da kyau. [3][4]
Rarraba
[gyara sashe | gyara masomin]Matsayin haɗuwa tsakanin cutar Asperger da sauran nau'ikan autism, musamman abin da ake kira wani lokacin autism mai aiki ba a bayyane yake ba.[5][6][7] Rarrabawar ASD ta kasance har zuwa wani abu ne na yadda aka gano autism, kuma bazai nuna ainihin yanayin bakan ba; matsalolin hanyoyin sun mamaye cutar Asperger a matsayin ingantaccen ganewar asali daga farko.[8][9] Kamar yadda aka ambata a sama, a cikin shekarun 2010, an kawar da cutar Asperger, a matsayin ganewar asali daban, kuma an ninka shi cikin rikicewar autism a cikin DSM-5 da ICD-11. Kamar ganewar asali na cutar Asperger, canjin ya kasance mai kawo rigima. [10][11]
Hukumar Lafiya ta Duniya (WHO) a baya ta bayyana cutar Asperger (AS) a matsayin daya daga cikin cututtukan ci gaba (PDD), wanda shine nau'ikan cututtukani na tunanin mutum waɗanda ke nunawa ta hanyar rikice-rikice na hulɗar zamantakewa da sadarwa waɗanda ke mamaye aikin mutum, da kuma ƙuntataccen sha'awa da maimaitawa. Kamar sauran yanayin ci gaban jijiyoyi, ASD yana farawa tun yana jariri ko yaro, yana da tsari mai ɗorewa ba tare da raguwa ko sake dawowa ba, kuma yana da raunin da ke haifar da canje-canje masu alaƙa da balaga a cikin tsarin kwakwalwa daban-daban.

matukar damuwa a cikin yawan mutanen da ke fama da autism. Wani binciken ya gano cewa manya da ke fama da cutar Asperger sun nuna tunanin kashe kansa sau 9 na yawan jama'a. Daga cikin mahalarta binciken autistic, kashi 66% sun sami ra'ayin kashe kansa, yayin da kashi 35% suka shirya ko yunkurin kashe kansa.[12][13]
Mu'mula da mutane
[gyara sashe | gyara masomin]A Rashin nuna tausayi yana shafar fannoni na hulɗar zamantakewa ga mutanen da ke fama da cutar Asperger.[14] Mutanen da ke fama da cutar Asperger suna fuskantar matsaloli a cikin abubuwa na asali na hulɗar zamantakewa, wanda zai iya haɗawa da gazawar haɓaka abota ko neman jin daɗi ko nasarori tare da wasu (misali, nuna wasu abubuwa masu sha'awa); rashin haɗin kai ko motsin rai; da kuma lalacewar halayen da ba na magana ba a yankuna kamar hulɗa da ido, Bayyana fuska, matsayi, da alama.[15]re.[16]
Manazarta
[gyara sashe | gyara masomin]- ↑ "Autism Spectrum Disorder". National Institute of Mental Health. September 2015. Archived from the original on 12 March 2016. Retrieved 12 March 2016.
- ↑ "Asperger syndrome". Genetic and Rare Diseases Information Center (GARD) – an NCATS Program. Archived from the original on 31 December 2016. Retrieved 26 January 2019.
- ↑ Rosen NE, Lord C, Volkmar FR (December 2021). "The Diagnosis of Autism: From Kanner to DSM-III to DSM-5 and Beyond". Journal of Autism and Developmental Disorders. 51 (12): 4253–4270. doi:10.1007/s10803-021-04904-1. PMC 8531066 Check
|pmc=value (help). PMID 33624215 Check|pmid=value (help). - ↑ "F84.5 Asperger syndrome". World Health Organization. 2015. Archived from the original on 2 November 2015. Retrieved 13 March 2016.
- ↑ Klin A (May 2006). "Autismo e síndrome de Asperger: uma visão geral" [Autism and Asperger syndrome: an overview]. Revista Brasileira de Psiquiatria (in Harshen Potugis). 28 (Suppl 1): S3–11. doi:10.1590/S1516-44462006000500002. PMID 16791390. S2CID 34035031.
- ↑ Kasari C, Rotheram-Fuller E (September 2005). "Current trends in psychological research on children with high-functioning autism and Asperger disorder". Current Opinion in Psychiatry. 18 (5): 497–501. doi:10.1097/01.yco.0000179486.47144.61. PMID 16639107. S2CID 20438728.
- ↑ Witwer AN, Lecavalier L (October 2008). "Examining the validity of autism spectrum disorder subtypes". Journal of Autism and Developmental Disorders. 38 (9): 1611–24. doi:10.1007/s10803-008-0541-2. PMID 18327636. S2CID 5316399.
- ↑ Sanders JL (November 2009). "Qualitative or quantitative differences between Asperger's disorder and autism? Historical considerations". Journal of Autism and Developmental Disorders. 39 (11): 1560–67. doi:10.1007/s10803-009-0798-0. PMID 19548078. S2CID 26351778.
- ↑ Szatmari P (October 2000). "The classification of autism, Asperger's syndrome, and pervasive developmental disorder". Canadian Journal of Psychiatry. 45 (8): 731–38. doi:10.1177/070674370004500806. PMID 11086556. S2CID 37243752.
- ↑ Ghaziuddin M (September 2010). "Should the DSM V drop Asperger syndrome?". Journal of Autism and Developmental Disorders. 40 (9): 1146–48. doi:10.1007/s10803-010-0969-z. PMID 20151184. S2CID 7490308.
- ↑ Faras H, Al Ateeqi N, Tidmarsh L (2010). "Autism spectrum disorders". Annals of Saudi Medicine. 30 (4): 295–300. doi:10.4103/0256-4947.65261. PMC 2931781. PMID 20622347.
- ↑ Cassidy, S.; Bradley, P.; Robinson, J.; Allison, C.; McHugh, M.; Baron-Cohen, S. (2014). "Suicidal ideation and suicide plans or attempts in adults with Asperger's syndrome attending a specialist diagnostic clinic: A clinical cohort study". The Lancet. Psychiatry. 1 (2): 142–147. doi:10.1016/S2215-0366(14)70248-2. PMID 26360578.
- ↑ Newell V, Phillips L, Jones C, Townsend E, Richards C, Cassidy S (March 2023). "A systematic review and meta-analysis of suicidality in autistic and possibly autistic people without co-occurring intellectual disability". Molecular Autism. 14 (1). doi:10.1186/s13229-023-00544-7. PMC 10018918 Check
|pmc=value (help). PMID 36922899 Check|pmid=value (help). - ↑ Baskin JH, Sperber M, Price BH (2006). "Asperger syndrome revisited". Reviews in Neurological Diseases. 3 (1): 1–7. PMID 16596080.
- ↑ Baskin JH, Sperber M, Price BH (2006). "Asperger syndrome revisited". Reviews in Neurological Diseases. 3 (1): 1–7. PMID 16596080.
- ↑ McPartland J, Klin A (October 2006). "Asperger's syndrome". Adolescent Medicine Clinics. 17 (3): 771–88, abstract xiii. doi:10.1016/j.admecli.2006.06.010 (inactive 11 July 2025). PMID 17030291.CS1 maint: DOI inactive as of ga Yuli, 2025 (link)