Ciwon hanta

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Ciwon hanta
Description (en) Fassara
Iri liver disease (en) Fassara, inflammation (en) Fassara, liver symptom (en) Fassara
cuta
Specialty (en) Fassara gastroenterology (en) Fassara, hepatology (en) Fassara, infectious diseases (en) Fassara, internal medicine (en) Fassara
family medicine (en) Fassara
Sanadi Hepatitis B virus (en) Fassara, Shaye-shaye, intoxication (en) Fassara, autoimmunity (en) Fassara, hepatitis delta virus (en) Fassara, Hepatitis A virus (en) Fassara, Hepatitis C virus (en) Fassara
hepatitis E virus (en) Fassara
Symptoms and signs (en) Fassara Shawara, anorexia (en) Fassara, Ciwon ciki
hepatomegaly (en) Fassara
Effect (en) Fassara Cirrhosis
Physical examination (en) Fassara blood test (en) Fassara
liver biopsy (en) Fassara
Medical treatment (en) Fassara
Magani ledipasvir/sofosbuvir (en) Fassara, ribavirin (en) Fassara, peginterferon alfa-2b (en) Fassara, peginterferon alfa-2a (en) Fassara da sofosbuvir (en) Fassara
Identifier (en) Fassara
ICD-10-CM K73.9
ICD-9-CM 570, 571.4, 571.40 da 571.41
DiseasesDB 20061
MedlinePlus 001154
eMedicine 001154
MeSH D006505
Disease Ontology ID DOID:2237

Ciwon hanta shine kumburin nama na hanta.[1] Wasu masu ciwon hanta ba su da alamun cutar, yayin da wasu ke samun launin rawaya na fata da fararen idanu (jaundice), rashin cin abinci, amai, gajiya, ciwon ciki, da gudawa.[2][3] Ciwon hanta yana da tsanani idan ya ƙare a cikin watanni shida, kuma na kullum idan ya wuce watanni shida.[2][4] Ciwon hanta mai tsanani zai iya warwarewa da kansa, ya ci gaba zuwa ciwon hanta, ko kuma (da wuya) ya haifar da gazawar hanta.[5] Ciwon hanta na yau da kullun na iya ci gaba zuwa tabo na hanta (cirrhosis), gazawar hanta, da ciwon hanta.[1]

Ciwon hanta ya fi kamuwa da ƙwayoyin cuta irin su Hepatitis A, B, C, D, da E.[1][3] Sauran abubuwan da ke haifar da cutar sun haɗa da shan barasa mai yawa, wasu magunguna, gubobi, wasu cututtuka, cututtuka na autoimmune,[3][1] da steatohepatitis marasa giya (NASH).[6] Cutar hanta A da E ana yaɗa su ne ta hanyar gurbataccen abinci da ruwa.[1] Hepatitis B yawanci ana ɗaukarsa ta hanyar jima'i, amma kuma ana iya yada shi daga uwa zuwa jariri yayin daukar ciki ko haihuwa kuma yana yaduwa ta jini mai cutarwa.[1] Hepatitis C yana yaduwa ta hanyar jini mai kamuwa da cuta kamar yadda zai iya faruwa a lokacin raba allura ta masu amfani da magunguna.[1] Hepatitis D ba zai iya cutar da mutanen da suka kamu da cutar hanta ba kawai.[1]

Hepatitis A, B, da D ana iya hana su ta hanyar rigakafi.[3] Ana iya amfani da magunguna don magance ciwon hanta na kullum.[2] Ana ba da shawarar magungunan rigakafi ga duk masu fama da ciwon hanta na C, sai dai waɗanda ke da yanayin da ke iyakance tsawon rayuwarsu.[7] Babu takamaiman magani ga NASH; duk da haka, ana ba da shawarar motsa jiki, abinci mai kyau, da asarar nauyi.[8] Ana iya bi da ciwon hanta na autoimmune tare da magunguna don murkushe tsarin rigakafi.[9] Dashen hanta na iya zama zaɓi a cikin gazawar hanta mai tsanani da na yau da kullun.[10]

A duk duniya a cikin 2015, cutar hepatitis A ta faru a cikin mutane kimanin miliyan 114, ciwon hanta na B ya shafi kimanin mutane miliyan 343 da kuma cutar hepatitis C kimanin mutane miliyan 142.[11] A Amurka, NASH yana shafar kusan mutane miliyan 11 kuma cutar hanta ta barasa tana shafar kusan mutane miliyan 5.[8][12] Ciwon hanta yana haifar da mutuwar fiye da miliyan guda a shekara, mafi yawan abin da ke faruwa a kaikaice daga tabon hanta ko ciwon hanta.[1][13] A Amurka, an kiyasta cewa cutar hanta ta A na faruwa a cikin mutane kusan 2,500 a shekara kuma yana haifar da mutuwar kusan 75.[14] An samo kalmar daga kalmar Helenanci hêpar (ἧπαρ), ma'ana "hanta", da -itis (-ῖτις), ma'ana "kumburi".[15]

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 "Hepatitis". NIAID. Archived from the original on 4 November 2016. Retrieved 2 November 2016.
  2. 2.0 2.1 2.2 "Hepatitis". MedlinePlus. Archived from the original on 11 November 2016. Retrieved 10 November 2016.
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 "What is hepatitis?". WHO. July 2016. Archived from the original on 7 November 2016. Retrieved 10 November 2016.
  4. "Hepatitis (Hepatitis A, B, and C) | ACG Patients". patients.gi.org. Archived from the original on 2017-02-23.
  5. Bernal W.; Wendon J. (2013). "Acute Liver Failure". New England Journal of Medicine. 369 (26): 2525–2534. doi:10.1056/nejmra1208937. PMID 24369077.
  6. "Fatty Liver Disease (Nonalcoholic Steatohepatitis)". NIDDK. May 2014. Archived from the original on 11 November 2016. Retrieved 10 November 2016.
  7. AASLD/IDSA HCV Guidance Panel (2015-09-01). "Hepatitis C guidance: AASLD-IDSA recommendations for testing, managing, and treating adults infected with hepatitis C virus". Hepatology. 62 (3): 932–954. doi:10.1002/hep.27950. ISSN 1527-3350. PMID 26111063.
  8. 8.0 8.1 "Fatty Liver Disease (Nonalcoholic Steatohepatitis)". NIDDK. May 2014. Archived from the original on 11 November 2016. Retrieved 10 November 2016.
  9. "Autoimmune Hepatitis". NIDDK. March 2014. Archived from the original on 11 November 2016. Retrieved 10 November 2016.
  10. "Liver Transplant". NIDDK. April 2012. Archived from the original on 11 November 2016. Retrieved 10 November 2016.
  11. Vos, Theo; Allen, Christine; Arora, Megha; Barber, Ryan M.; Bhutta, Zulfiqar A.; Brown, Alexandria; Carter, Austin; Casey, Daniel C.; Charlson, Fiona J.; Chen, Alan Z.; Coggeshall, Megan; Cornaby, Leslie; Dandona, Lalit; Dicker, Daniel J.; Dilegge, Tina; Erskine, Holly E.; Ferrari, Alize J.; Fitzmaurice, Christina; Fleming, Tom; Forouzanfar, Mohammad H.; Fullman, Nancy; Gething, Peter W.; Goldberg, Ellen M.; Graetz, Nicholas; Haagsma, Juanita A.; Hay, Simon I.; Johnson, Catherine O.; Kassebaum, Nicholas J.; Kawashima, Toana; et al. (October 2016). "Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990–2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". The Lancet. 388 (10053): 1545–1602. doi:10.1016/S0140-6736(16)31678-6. PMC 5055577. PMID 27733282. Cite uses deprecated parameter |displayauthors= (help)
  12. Basra, Sarpreet (2011). "Definition, epidemiology and magnitude of alcoholic hepatitis". World Journal of Hepatology. 3 (5): 108–13. doi:10.4254/wjh.v3.i5.108. PMC 3124876. PMID 21731902.
  13. Wang, Haidong; Naghavi, Mohsen; Allen, Christine; Barber, Ryan M.; Bhutta, Zulfiqar A.; Carter, Austin; Casey, Daniel C.; Charlson, Fiona J.; Chen, Alan Zian; Coates, Matthew M.; Coggeshall, Megan; Dandona, Lalit; Dicker, Daniel J.; Erskine, Holly E.; Ferrari, Alize J.; Fitzmaurice, Christina; Foreman, Kyle; Forouzanfar, Mohammad H.; Fraser, Maya S.; Fullman, Nancy; Gething, Peter W.; Goldberg, Ellen M.; Graetz, Nicholas; Haagsma, Juanita A.; Hay, Simon I.; Huynh, Chantal; Johnson, Catherine O.; Kassebaum, Nicholas J.; Kinfu, Yohannes; et al. (October 2016). "Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980–2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". The Lancet. 388 (10053): 1459–1544. doi:10.1016/S0140-6736(16)31012-1. PMC 5388903. PMID 27733281. Cite uses deprecated parameter |displayauthors= (help)
  14. "Statistics & Surveillance Division of Viral Hepatitis CDC". CDC. Archived from the original on 11 November 2016. Retrieved 10 November 2016.
  15. "Online Etymology Dictionary". Etymonline.com. Archived from the original on 2012-10-20. Retrieved 2012-08-26.