Harsunan Malaysia

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.

Harsunan ƴan asalin Malaysia na cikin dangin Mon-Khmer da Malayo-Polynesian. Harshen ƙasa, ko na hukuma, shine Malay wanda shine yaren mahaifar mafi yawan ƙabilar Malay. Manyan kabilun da ke cikin Malaysia su ne al'ummar Malay, 'yan kabilar Han na kasar Sin da kuma mutanen Tamil, tare da sauran kabilu da yawa da ke da adadi kadan, kowannensu yana da yarensa. Manyan harsunan asali da ake magana da su a Gabashin Malaysia sune harsunan Iban, Dusunic, da Kadazan. Ana fahimtar Ingilishi da kuma magana a cikin biranen ƙasar; Harshen Ingilishi darasi ne na tilas a makarantun firamare da sakandare. Hakanan ita ce babbar hanyar koyarwa a cikin mafi yawan kwalejoji masu zaman kansu da jami'o'i masu zaman kansu. Turanci na iya zama fifiko a kan Malay a wasu yanayi na hukuma kamar yadda Dokar Harshen Ƙasa ta tanada, musamman a jihohin Sabah da Sarawak, inda mai yiwuwa ya zama harshen aiki na hukuma. Bugu da ƙari, ana koyar da dokar Malaysia da karantawa a cikin Ingilishi, [1]yayin da dokokin da ba a rubuta ba na Malaysia ke ci gaba da samun wani bangare daga dokar gama-gari ta Ingilishi kafin 1957, wacce gado ce ta mulkin mallaka na Birtaniyya da suka kafa Malaysia. Bugu da kari, ana ci gaba da samun nau'ikan dokokin tsarin mulki da na doka (rubuta dokokin Malaysia) a cikin Malay da Ingilishi.[1]

Malaysia ta ƙunshi masu magana da harsuna 137 masu rai, [2] 41 daga cikinsu ana samun su a cikin Malesiya na Peninsular.[3] Gwamnati tana ba da makaranta a matakin firamare a cikin kowane manyan harsuna uku, Malay, Mandarin da Tamil. A cikin Malay da Tamil akwai bambance-bambancen yare da yawa.[4] Akwai harsunan Sinawa da dama da suka fito daga kabilar Han na kabilar Han wadanda suka samo asali daga Kudancin kasar Sin, wadanda suka hada da Yue, Min da Hakka na Sinanci.

Malay[gyara sashe | gyara masomin]

Harshen hukuma na Malaysia shine "harshen Malay"[5] (Bahasa Melayu) wanda wani lokaci ana iya musanya shi da "harshen Malasiya" (Bahasa Malaysia).[6]. Ana haɓaka daidaitaccen harshe a matsayin alamar haɗin kai ga al'umma a duk ƙabilun, wanda ke da alaƙa da manufar Bangsa Malaysia (lit. 'Ƙasar Malaysia'). Matsayin matsayin harshen ƙasa an tsara shi a cikin sashe na 152 na kundin tsarin mulki, [7] ya ƙara ƙarfafa ta hanyar zartar da dokar Harshe ta ƙasa 1963/67. Wannan ma'auni na Malay sau da yawa yare na biyu ne bayan amfani da wasu harsunan Malayic masu alaƙa da ake magana a cikin Malaysia (ban da Ibanic) waɗanda malaman cikin gida suka bayyana a matsayin "harsuna" (loghat),[8] 10 daga cikinsu ana amfani da su a cikin Malaysia.[4] Bambancin Malay da ake magana da shi a Brunei kuma ana magana da shi a Gabashin Malesiya. Bayan waki'ar 13 ga Mayu, an maye gurbin Ingilishi a matsayin babban makarantar kindergarten zuwa matakin ilimi na kasa a hankali da Malay tun daga shekarun 1970.[6][9] Dokar Ilimi ta 1996 ta sake nanata cewa Malay shine ya zama "babban matsakaicin koyarwa a cikin dukkanin cibiyoyin ilimi a cikin Tsarin Ilimi na Ƙasa", tare da wasu keɓancewa.

Sauran Harsunan Asali[gyara sashe | gyara masomin]

Jama'ar Minangkabau, Bugis ko asalin Javanese, waɗanda za a iya rarraba su da "Malay" a ƙarƙashin ma'anar tsarin mulki, suna iya magana da harsunan kakanninsu tare da Malay. Ƙabilun asali na Gabashin Malaysia suna da nasu harsuna, waɗanda ke da alaƙa amma ana iya bambanta su da Malay. Iban shi ne babban yaren kabilanci a Sarawak, yayin da harsunan Dusun da Kadazan ke magana a cikin Sabah.[10]Wasu daga cikin waɗannan harsuna suna da ƙarfi, ana amfani da su a cikin ilimi da rayuwar yau da kullun.[4] Sabah tana da wasu yarukan ƙabilanci guda goma: Bajau, Bruneian, Murut, Lundayeh/Lun Bawang, Rungus, Bisaya, Iranun, Sama, Suluk da Sungai. Akwai kabilu sama da 30, kowannensu yana da yarensa. Wadannan harsunan suna cikin hatsarin mutuwa ba kamar manya-manyan irinsu Kadazan-Dusun ba, wadanda suka samar da manhajojin ilimi. Iban kuma ya samar da tsarin koyarwa.[11] Harsunan da ke gabar teku za a iya raba su zuwa manyan rukunoni uku: Negrito, Senoi, da Malayic, an ƙara raba su zuwa ƙungiyoyi 18.[4] Ana amfani da yaren Semai wajen ilimi.[11] Har ila yau ana magana da Thai a sassan arewacin tsibirin, musamman a arewacin Langkawi da Kedah, Perlis, arewacin Perak, arewacin Terengganu, da arewacin Kelantan.[12]

Turanci[gyara sashe | gyara masomin]

Turancin Malesiya, wanda kuma aka sani da Malesiya Standard English (MySE), wani nau'i ne na Ingilishi da aka samo daga Ingilishi na Biritaniya, kodayake akwai ɗan amfani da kalmar a hukumance sai dai dangane da ilimi. An yi amfani da Ingilishi a cikin Majalisar a taƙaice bayan samun 'yancin kai (sa'an nan a matsayin Tarayyar Malaya), kafin a sami ci gaba a hankali kuma cikakke zuwa harshen Malay, kuma an ci gaba da amfani da shi a yau don takamaiman kalmomi tare da izini. Harshen Ingilishi, duk da haka, ya kasance harshen hukuma a cikin Majalisar Dokokin Jiha da Kotunan Sabah da Sarawak.[13] [14][15]Turancin Malesiya ya bambanta kaɗan da daidaitaccen Ingilishi na Biritaniya.[7]

Har ila yau, Turancin Malesiya yana ganin amfani da yawa a cikin kasuwanci, tare da Manglish, wanda shine nau'in Ingilishi na taɗi tare da tasirin Malay, Sinanci, da Tamil. Yawancin Malesiya (musamman waɗanda ke zaune a cikin birane) suna tattaunawa cikin Ingilishi, kodayake wasu suna iya magana da Ingilishi kawai. Gwamnatin Malaysia a hukumance ta hana yin amfani da harshen yaren Ingilishi[16]. Yawancin 'yan kasuwa a Malaysia suna gudanar da mu'amalarsu cikin Ingilishi, kuma a wasu lokuta ana amfani da su a cikin wasiƙun hukuma.

Kundin tsarin mulkin tarayya ya tanadi cewa Ingilishi zai ci gaba da zama harshen hukuma har na tsawon shekaru 10 bayan Merdeka har sai majalisar ta ba da wani tsari.[17] Ƙaddamar da Dokar Harshe ta Ƙasa ta sake nanata fifikon Malay a matsayin harshen hukuma don yawancin dalilai na hukuma, duk da haka dokar ta tanadi yin amfani da Ingilishi a wasu yanayi na hukuma. Daga cikin wadannan, sashe na 5 ya tanadi cewa ana iya amfani da turanci a majalisa da majalisun jihohi tare da izinin shugaban kasa. Mataki na 152(3) na kundin tsarin mulki da sashe na 6-7 na dokar Harsuna ta kasa sun tanadi cewa duk dokokin tarayya da na jihohi dole ne a samar da su cikin harshen Malay da Ingilishi.

Yarjejeniyar Malaysia, [18] ta tanadi ci gaba da amfani da Ingilishi a cikin Sabah da Sarawak don kowane dalili na hukuma.[19] Karkashin sashe na 161(3) na kundin tsarin mulkin kasar, dokar tarayya da ta shafi amfani da Ingilishi a cikin Sabah da Sarawak ba za ta zama doka a wadannan jihohin ba sai dai idan majalisun dokokinsu sun amince da su. Sarawak bai amince da Dokar Harshen Ƙasa ba; A halin da ake ciki kuma Sabah ta yi wa kundin tsarin mulkinta kwaskwarima don ba wa Malay damar zama "harshen hukuma na majalisar ministoci da majalisar dokoki"[20].

Turanci shi ne yaren da ya fi girma a cikin gwamnati har zuwa 1969.[9] Akwai gagarumin tashin hankali game da matsayi da amfani da Ingilishi a cikin ƙasar, kamar yadda ake ganin harshen duka a matsayin tarihin mulkin mallaka kuma a matsayin fasaha mai mahimmanci don nasarar ilimi da kasuwancin duniya.[7]Turanci ya kasance cibiyar koyarwa ga Maths da Kimiyya a duk makarantun gwamnati bisa ga manufar PPSMI, amma ya koma Bahasa Malaysia a makarantun ƙasa da harsunan uwa a cikin 2012.[21] Ƙungiyar Ayyukan Iyaye don Ilimi kuma tsohon Firayim Minista Mahathir Mohamad ya yi kira da a sake koyar da kimiyya da lissafi cikin Turanci.[4][22][23]

Harshen Ingilishi wani muhimmin al'amari ne na tsarin shari'a a ƙasar. Ana koyar da dokar Malaysia da karantawa a cikin Ingilishi,[1] yayin da dokokin Malaysia da ba a rubuta su ba ke ci gaba da samun wani bangare daga dokar gama gari ta Ingilishi kafin 1957, wacce gado ce ta mulkin mallaka na Birtaniyya da suka kafa Malaysia. Bugu da kari, ana ci gaba da samun nau'ikan dokokin tsarin mulki da na doka (rubuta dokokin Malaysia) a cikin Malay da Ingilishi.[1]

Harshen Sinanci da Regiolects[gyara sashe | gyara masomin]

Gabaɗaya, Standard Sinanci (Mandarin) da yaren Malaysian su ne mafi yawan nau'ikan da ake magana da su a tsakanin Sinawa na Malaysia, saboda yare ne ga Sinawa waɗanda ke magana iri-iri waɗanda ba sa fahimtar juna; Har ila yau Mandarin harshe ne na koyarwa a makarantun kasar Sin kuma muhimmin harshe a cikin kasuwanci.[4]

Kamar yadda yawancin Sinawa 'yan kasar Malaysia suke da zuriyarsu daga lardunan kudancin kasar Sin, ana amfani da nau'o'in kudancin kasar Sin iri-iri a kasar Malaysia (ban da Standard Chinese (Mandarin) wanda ya samo asali daga arewacin kasar Sin kuma aka bullo da shi ta hanyar tsarin ilimi. Hokkien, Cantonese, Hakka, Hainanese, Teochew, da Hokchew.[12]Hokkien galibi ana magana ne a Penang, Kedah, Perlis, Klang, Johor, Northern Perak, Kelantan, Terengganu, da Malacca, yayin da Cantonese galibi ana magana a cikin Ipoh, Kuala Lumpur, Seremban da Kuantan A Sarawak, yawancin kabilun Sinawa suna magana da Hokkien, Hokchew, ko Hakka, Hakka ta fi rinjaye a Sabah sai dai a birnin Sandakan inda ake yawan magana da Cantonese duk da asalin Hakka na Sinawa mazauna wurin.

Kamar yadda yake tare da matasan Malaysia na wasu ƙabilu, yawancin matasan Sinawa suna jin harsuna da yawa kuma suna iya magana aƙalla harsuna uku tare da aƙalla matsakaicin iya magana - Mandarin, Turanci, da Malay, da kuma yankinsu na Sinawa da/ko babban yankin Sinawa a yankinsu. Duk da haka, yawancin gundumomi na kasar Sin suna rasa damar yin amfani da Mandarin, saboda martabarsa da amfani da shi a matsayin harshen koyarwa a makarantun yaren kasar Sin. Wasu iyaye suna magana kawai a cikin Mandarin tare da 'ya'yansu. Wasu daga cikin regiolects marasa magana, irin su Hainanese, suna fuskantar bacewa.

Tamil[gyara sashe | gyara masomin]

Tamil da yaren Malaysia galibi Tamil ne ke amfani da shi, waɗanda suka zama mafi yawan Indiyawan Malaysia.[24] Ana amfani da shi musamman a cikin Peninsular Malaysia. Dokar Ilimi ta 1996 ta tsara yadda ake amfani da Tamil a matsayin matsakaicin koyarwa a matakin firamare a cikin "makarantu irin na ƙasa", da kuma ba wa yaran Tamil damar samun azuzuwan Tamil a makarantun firamare na ƙasa da makarantun sakandare na ƙasa (wanda ke amfani da Malay a matsayin matsakaici koyarwa), idan har "yana da ma'ana kuma yana da kyau a yi haka kuma idan iyayen akalla dalibai goma sha biyar a makarantar sun bukaci"[25].[26]

Baƙi da ke magana da Tamil zuwa Malaysia sun fito ne daga ƙungiyoyi biyu, Tamil na Sri Lanka waɗanda ke magana da yarukan Tamil na Sri Lanka kamar yaren Jaffna Tamil, da Tamilan Indiya waɗanda ke magana da yare daga Tamil Nadu. Waɗannan yarukan sun nuna bambance-bambancen aji, tare da Tamils na Sri Lanka sun fi ilimi da kuma kula da Tamil Tamils na Indiya, waɗanda suka yi aiki da farko a matsayin ma'aikata a kan gidajen roba. Waɗannan al'ummomi guda biyu masu yarukansu daban-daban sun kasance mafi yawa a cikin Malaysia, suna samar da al'ummomin Tamil daban-daban guda biyu. Tamil ya zama kasa gama-gari a tsakanin al'ummar Tamil masu ilimi, galibin Ingilishi ne ke maye gurbinsu, kuma a cikin 'yan tsiraru daga Malay. Makarantun Tamil-matsakaicin ana ɗaukar su ba su da fa'ida fiye da makarantun Ingilishi-matsakaici, yana kawo ƙarancin ci gaban tattalin arziki. Yayin da gwamnatin Malesiya ke ba da ƙarancin tallafi ga makarantar firamare ta Tamil, ana koyar da makarantar sakandare a cikin Malay kawai, kuma babu makarantu masu zaman kansu na Tamil. Amfani da Tamil ya kasance ruwan dare a tsakanin al'ummar Tamil marasa ilimi, waɗanda galibi suna ci gaba da zama a cikin al'ummominsu akan ko kusa da shuka, ko kuma a cikin ƙauyukan ƴan ƙauyen birni.[27]

Wani ƙaramin rukuni na tsoffin masu magana da Tamil, Chitty, kusan gaba ɗaya suna jin Malay.[27]

Sauran Harsunan Indiya[gyara sashe | gyara masomin]

Malayalee a Malaysia an san su su ne ƙabilar Indiya ta biyu mafi girma bayan Tamil[28]. Ana iya samun Malayalee a cikin jihohin Yammacin Kogin Yamma, galibi a Penang, Perak, Selangor, Negeri Sembilan, Malacca da Johore. Ana iya rarraba su zuwa manyan ƙungiyoyi uku: ma'aikata, 'yan kasuwa da ma'aikatan gwamnati da ma'aikatan gidaje. Ma'aikatan Malayalee galibi 'yan Hindu ne daga yankunan Palakkad da Cannannore a Malabar. Waɗannan al'ummomi sun yi magana da yaren Malabar ta Kudu da yaren Kannur. Wasu daga cikin ma'aikatan da ba su da alaƙa da tsarin Kangani an sanya su a cikin wuraren da ke da ƙabilanci, yawancin Tamil. Don haka, waɗannan ma'aikatan suna cuɗanya da Tamils kuma daga ƙarshe sun yi amfani da ƙamus na Tamil a cikin yarensu. Wasu ma sun sami ilimi na Tamil, wanda a ƙarshe ya kai su ga rashin jin Malayalam a matsayin yaren farko amma Tamil. ’Yan kasuwa masu yaren Malayalam da suka zo Malaya galibinsu daga al’ummar Musulmi ne a Malabar. Suna magana da yaren Moplah, wanda ke da tasirin Larabci da Farisa. Har yanzu ana amfani da wannan yare a tsakanin musulmin Malabari na yau. Bayan haka, Malayalees waɗanda suka yi aiki a matsayin magatakarda na ƙasa da ƙwararru a cikin Ma'aikatar Jama'a ta Malayan sun ƙunshi Hindu da Kirista daga Cochin da Travancore, yayin da suke karatun. Waɗannan mutane suna magana da yarukan Malayalam waɗanda suke kama da daidaitattun Malayalam da ake magana da su a yau. a matsayin yare na Indiyawan Malaysia.[29]A yau, akwai kusan masu magana da harshen Malayalam sama da 200,000 a Malaysia.

Hakanan ana amfani da wasu harsunan Kudancin Asiya kamar Bengali, Hindi, Punjabi, Sinhala da Telugu.

Creoles[gyara sashe | gyara masomin]

Ƙananan Malesiya suna da kakannin Eurasian kuma suna magana da yarukan ƙwararru, irin su Malaccan Creoles na tushen Fotigal.[30]Creole mai tushen Sipaniya, Zamboangueño Chavacano, ya bazu zuwa Sabah daga kudancin Philippines.[31]

Harsunan alamar[gyara sashe | gyara masomin]

Harsunan alamar sun haɗa da Harshen Alamar Malesiya da tsohuwar Harshen Alamar Selangor da Harshen Alamar Penang. Ba a yin amfani da yaren kurame wajen koyar da kurame. Madadin haka, ana amfani da Malay Codeed da hannu.

Jerin Harsuna[gyara sashe | gyara masomin]

Harsunan asali a cikin Peninsular Malaysia

Malaysia
Language ISO 639-3 code Speakers % of total population Region Family
Baba Malay mbf 12,000 0.0374 Melaka Malay creole
Batek btq 1,000 0.0031 Pahang, Kelantan, Terengganu Aslian (Austroasiatic)
Chitty Malay ccm 300 0.0009 Melaka Malay creole
Cheq Wong cwg 460 0.0014 Pahang Aslian (Austroasiatic)
Duano' dup 4,000 0.0125 Johor Malayic (Austronesian)
Jah Hut jah 4,191 0.0131 Pahang Aslian (Austroasiatic)
Jahai jhi 1,000 0.0031 Kelantan, Perak, Pahang Aslian (Austroasiatic)
Jakun jak 28,000 0.0874 Pahang, Johor Malayic (Austronesian)
Jedek 280 0.0009 Kelantan Aslian (Austroasiatic)
Kedahan Malay meo 2,600,000 8.1124 Kedah, Penang, Perlis, Perak Malayic (Austronesian)
Kelantanese Malay mfa 1,500,000 4.6802 Kelantan, Terengganu Malayic (Austronesian)
Kenaboi xbn extinct 0.0000 Negeri Sembilan Unclassified
Kensiu kns 259 0.0008 Kedah Aslian (Austroasiatic)
Kintaq knq 110 0.0003 Aslian (Austroasiatic)
Kristang mcm 2,200 0.0069 Melaka Portuguese creole
Lanoh lnh 240 0.0007 Perak Aslian (Austroasiatic)
Malay (Standard Malay) msa, zlm, zsm 20,000,000 62.4031 nationwide Malayic (Austronesian)
Mah Meri mhe 3,000 0.0094 Selangor Aslian (Austroasiatic)
Manglish 0.0000 mostly in urban centres like Kuala Lumpur English creole
Minriq mnq 270 0.0008 Kelantan Aslian (Austroasiatic)
Mintil mzt 180 0.0006 Pahang Aslian (Austroasiatic)
Negeri Sembilan Malay zmi 500,000 1.5601 Negeri Sembilan, Melaka Malayic (Austronesian)
Orang Kanaq orn 80 0.0002 Johor Malayic (Austronesian)
Orang Seletar ors 1,500 0.0047 Johor Malayic (Austronesian)
Pahang Malay 0.0000 Pahang Malayic (Austronesian)
Perak Malay 1,400,000 4.3682 Perak Malayic (Austronesian)
Rawa Malay 0.0000 Perak Malayic (Austronesian)
Reman Malay 0.0000 Perak Malayic (Austronesian)
Sabüm sbo extinct 0.0000 Perak Aslian (Austroasiatic)
Semai sea 44,000 0.1373 Pahang, Perak Aslian (Austroasiatic)
Semaq Beri szc 2,000 0.0062 Pahang, Terengganu Aslian (Austroasiatic)
Semelai sza 4,100 0.0128 Pahang, Johor Aslian (Austroasiatic)
Semnam ssm 670 0.0021 Perak Aslian (Austroasiatic)
Southern Thai sou 70,000 0.2184 Kedah, Kelantan Tai (Tai-Kadai)
Temiar tea 15,000 0.0468 Pahang Aslian (Austroasiatic)
Ten'edn/Mos tnz 370 0.0012 Aslian (Austroasiatic)
Temoq tmo 0.0000 Pahang Aslian (Austroasiatic)
Temuan tmw 23,300 0.0727 Selangor, Pahang, Negeri Sembilan, Melaka Malayic (Austronesian)
Terengganu Malay 1,100,000 3.4322 Terengganu, Pahang, Johor Malayic (Austronesian)
Tioman Malay 3,000 0.0000 Pahang, Johor Malayic (Austronesian)
Wila' extinct 0.0000 Penang Aslian (Austroasiatic)

Harsunan asali a cikin Malaysian Borneo[gyara sashe | gyara masomin]

Language ISO 639-3 code Speakers % of total population Region Family
Abai 0.0000 Sarawak North Bornean (Austronesian)
Bahau bhv 19,000 0.0593 Sarawak Kayan-Murik (Austronesian)
Bajaw bdr 436,672 1.3625 Sabah, Labuan, Sarawak Sama-Bajaw (Austronesian)
Belait beg 0.0000 Sarawak North Bornean (Austronesian)
Berawan zbc, zbe, zbw 3,600 0.0112 Sarawak North Bornean (Austronesian)
Biatah bth 72,000 0.2247 Sarawak Land Dayak (Austronesian)
Bintulu bny 4,200 0.0131 Sarawak North Bornean (Austronesian)
Bonggi bdg 1,400 0.0044 Sabah North Bornean (Austronesian)
Bookan bnb 1,700 0.0053 Sabah North Bornean (Austronesian)
Brunei Malay kxd 0.0000 Sabah, Sarawak, Labuan Malayic (Austronesian)
Brunei Bisaya bsb 60,000 0.1872 Sarawak North Bornean (Austronesian)
Bukar Sadong sdo 49,000 0.1529 Sarawak Land Dayak (Austronesian)
Bukitan bkn 860 0.0027 Sarawak North Bornean (Austronesian)
Coastal Kadazan kzj 60,000 0.1872 Sabah North Bornean (Austronesian)
Cocos Malay coa 5,000 0.0156 Sabah Malay creole
Central Dusun dtp 140,000 0.4368 Sabah North Bornean (Austronesian)
Daro-Matu dro 7,600 0.0237 Sarawak North Bornean (Austronesian)
Dumpas dmv 1,100 0.0034 Sabah North Bornean (Austronesian)
Dusun kzt, tdu, ktr 36,000 0.1123 Sabah North Bornean (Austronesian)
Eastern Kadazan dtb 20,600 0.0643 Sabah North Bornean (Austronesian)
Gana' gnq 1,000 0.0031 Sabah North Bornean (Austronesian)
Iban iba 790,000 2.4649 Sarawak Malayic (Austronesian)
Ida'an dbj 10,000 0.0312 Sabah North Bornean (Austronesian)
Iranun ilm 22,000 0.0000 Sabah Philippine (Austronesian)
Jagoi sne 29,000 0.0905 Sarawak Land Dayak (Austronesian)
Jangkang djo 37,000 0.1154 Sarawak Land Dayak (Austronesian)
Kajaman kag 500 0.0016 Sarawak North Bornean (Austronesian)
Kalabakan kve 2,200 0.0069 Sarawak North Bornean (Austronesian)
Kanowit kxn 200 0.0006 Sarawak North Bornean (Austronesian)
Kayan (Baram) kys 13,400 0.0418 Sarawak Kayan-Murik (Austronesian)
Kelabit kzi 5,963 0.0186 Sarawak North Bornean (Austronesian)
Kendayan knx 0.0000 Sarawak Malayic (Austronesian)
Keningau Murut kxi 7,000 0.0218 Sabah North Bornean (Austronesian)
Kinabatangan dmg, ruu, low 10,000 0.0312 Sabah North Bornean (Austronesian)-
Kimaragang kqr 0.0000 Sabah North Bornean (Austronesian)
Kiput kyi 2,500 0.0078 Sarawak North Bornean (Austronesian)
Klias River Kadazan kqt 1,000 0.0031 Sabah North Bornean (Austronesian)
Kota Marudu Talantang grm 1,800 0.0056 Sabah North Bornean (Austronesian)
Kuijau dkr 7,910 0.0247 Sabah North Bornean (Austronesian)
Lahanan lhn 350 0.0011 Sarawak Melanau-Kajang (Austronesian)
Lelak llk extinct 0.0000 Sarawak North Bornean (Austronesian)
Lengilu lgi 3 0.0000 Sarawak North Bornean (Austronesian)
Lotud dtr 20,000 0.0624 Sabah North Bornean (Austronesian)
Lun Bawang lnd 16,000 0.0499 Sarawak North Bornean (Austronesian)
Lundayeh xkl 9,125 0.0285 Sabah North Bornean (Austronesian)
Mainstream Kenyah xkl 50,000 0.1560 Sarawak North Bornean (Austronesian)
Maranao mrw 0.0000 Sabah Philippine (Austronesian)
Melanau mel, sdx 110,000 0.3432 Sarawak Melanau-Kajang (Austronesian)
Minokok mqq 2,000 0.0062 Sabah North Bornean (Austronesian)
Molbog pwm 6,700 0.0209 Sabah North Bornean (Austronesian)
Murik Kayan mxr 1,120 0.0035 Sarawak Kayan-Murik (Austronesian)
Narom nrm 2,420 0.0076 Sarawak North Bornean (Austronesian)
Nonukan Tidong tid 20,000 0.0624 Sabah North Bornean (Austronesian)
Okolod kqv 5,000 0.0156 Sabah North Bornean (Austronesian)
Paluan plz 5,500 0.0172 Sabah North Bornean (Austronesian)
Papar dpp 500 0.0016 Sabah North Bornean (Austronesian)
Penan pez, pne 13,000 0.0406 Sarawak North Bornean (Austronesian)
Punan Batu pnm 30 0.0001 Sarawak Melanau-Kajang (Austronesian)
Remun lkj 3,500 0.0109 Sarawak Malayic (Austronesian)
Rungus drg 60,000 0.1872 Sabah North Bornean (Austronesian)
Sa'ban snv 2,000 0.0062 Sarawak North Bornean (Austronesian)
Sabah Bisaya bsy 21,000 0.0655 Sabah North Bornean (Austronesian)
Sabah Malay msi 0.0000 Sabah Malay creole
Sama ssb, sml, sse 80,000 0.0000 Sabah Sama-Bajaw (Austronesian)
Sarawak Malay N/A 600,000 1.8721 Sarawak Malayic (Austronesian)
Sebop sib 1,730 0.0054 Sarawak North Bornean (Austronesian)
Sekapan skp 750 0.0023 Sarawak Melanau-Kajang (Austronesian)
Selungai Murut slg 1,200 0.0037 Sabah North Bornean (Austronesian)
Sembakung sbr 2,000 0.0062 Sabah North Bornean (Austronesian)
Seru szd extinct 0.0000 Sarawak North Bornean (Austronesian)
Serudung srk 350 0.0011 Sabah North Bornean (Austronesian)
Sian spg 50 0.0002 Sarawak North Bornean (Austronesian)
Sungai abf 500 0.0016 Sabah North Bornean (Austronesian)
Sugut Dusun kzs 240,000 0.7488 Sabah North Bornean (Austronesian)
Tatana' txx 21,000 0.0655 Sabah North Bornean (Austronesian)
Tausug tsg 209,000 0.6521 Sabah Philippine (Austronesian)
Tagol mvv 50,000 0.1560 Sabah North Bornean (Austronesian)
Timugon tih 9,000 0.0281 Sabah North Bornean (Austronesian)
Tombonuwo txa 13,000 0.0406 Sabah North Bornean (Austronesian)
Tring tgq 550 0.0017 Sabah North Bornean (Austronesian)
Tringgus trx 850 0.0027 Sabah North Bornean (Austronesian)
Tutoh ttw 600 0.0019 Sarawak North Bornean (Austronesian)
Ukit umi 120 0.0004 Sarawak North Bornean (Austronesian)
Uma' Lasan xky 6,000 0.0187 Sarawak North Bornean (Austronesian)

Sauran harsunan da aka gane a matsayin Na asali[gyara sashe | gyara masomin]

Adadin masu magana a Malaysia har zuwa 2019:[32]Template:Better source needed

Language Code Speakers Family
Acehnese ace 84,000 Chamic (Austronesian)
Banjarese bjn 26,000 Malayic (Austronesian)
Buginese bug 143,000 South Sulawesi (Austronesian)
Cham cja 13,000 Chamic (Austronesian)
Javanese jav 661,000 Javanese (Austronesian)
Kerinci kvr Malayic (Austronesian)
Mandailing btm 31,000 Northwest Sumatra–Barrier Islands (Austronesian)
Minangkabau min 931,000 Malayic (Austronesian)

Harsunan Sinanci na Malaysia[gyara sashe | gyara masomin]

Adadin masu magana da yarukan China a Malaysia har zuwa 2019 sune kamar haka:[32]Template:Better source needed

Language ISO 639-3 code Speakers Family
Cantonese yue 1,443,000 Sino-Tibetan
Foochow 260,000 Sino-Tibetan
Hakka hak 1,787,000 Sino-Tibetan
Hainanese nan 405,000 Sino-Tibetan
Hokkien nan 1,966,000 Sino-Tibetan
Mandarin cmn 1,019,000 Sino-Tibetan
Min Bei mnp 397,000 Sino-Tibetan
Teochew nan 1,038,000 Sino-Tibetan

Harsunan Indiyawan Malaysia[gyara sashe | gyara masomin]

Adadin masu magana a Malaysia har zuwa 2019:[32]Template:Better source needed

Language Code Speakers Family
Gujarati guj 29,000 Indo-European
Hindi hin 59,000 Indo-European
Bengali Ben 81,000 Indo-European
Malayalam mal 344,000 Dravidian
Punjabi pan 69,000 Indo-European
Tamil tam 1,856,000 Dravidian
Telugu tel 117,000 Dravidian
Urdu urd 15,000 Indo-European

Harsunan waje[gyara sashe | gyara masomin]

Duba Wannan[gyara sashe | gyara masomin]

Template:Portal

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 https://www.in-personam.com/articles/2020/wzp-malay-usage-in-malaysian-courts/
  2. https://web.archive.org/web/20101018162010/http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=MY
  3. https://web.archive.org/web/20110510095800/http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=MYP
  4. 4.0 4.1 4.2 4.3 https://web.archive.org/web/20121102173228/http://www.un.org/wcm/content/site/chronicle/home/archive/issues2010/un_academic_impact/national_identity_and_minority_languages?ctnscroll_articleContainerList=1_0&ctnlistpagination_articleContainerList=true
  5. https://en.wikisource.org/wiki/Constitution_of_Malaysia#Article_152
  6. 6.0 6.1 https://en.wikipedia.org/wiki/K._Alexander_Adelaar
  7. 7.0 7.1 7.2 https://en.wikipedia.org/wiki/K._Alexander_Adelaar
  8. http://www.jstor.org/stable/27864031
  9. 9.0 9.1 https://books.google.com/books?id=5GSBCcNn1fsC
  10. https://books.google.com/books?id=5i1aMcmLWlMC&pg=PA397
  11. 11.0 11.1 "Kwafin ajiya". Archived from the original on 2010-12-03. Retrieved 2024-02-26.
  12. 12.0 12.1 https://archive.today/20211108232943/https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/malaysia/
  13. https://www.malaysianbar.org.my/article/about-us/committees/constitutional-law-committee/my-constitution-sabah-sarawak-and-special-interests
  14. https://dayakdaily.com/article-32-of-the-federal-constitution-has-no-legal-effect-in-sarawak/
  15. https://www.theborneopost.com/2018/09/05/swak-govt-never-agreed-to-change-present-policy-on-english-usage/
  16. http://itre.cis.upenn.edu/~myl/languagelog/archives/003643.html
  17. https://en.wikipedia.org/wiki/Languages_of_Malaysia#cite_ref-17
  18. https://en.wikipedia.org/wiki/Federation_of_Malaya
  19. https://en.wikipedia.org/wiki/Languages_of_Malaysia#cite_ref-19
  20. https://en.wikipedia.org/wiki/Languages_of_Malaysia#cite_ref-20
  21. https://web.archive.org/web/20110302232436/http://thestar.com.my/news/story.asp?file=/2009/7/8/nation/20090708144354&sec=nation
  22. https://web.archive.org/web/20141018052410/http://www.themalaysianinsider.com/malaysia/article/dr-mahathir-calls-for-science-and-maths-to-be-taught-in-english-again
  23. https://web.archive.org/web/20141018051457/http://www.thestar.com.my/story/?file=%2f2010%2f7%2f9%2fnation%2f6630852&sec=nation
  24. https://books.google.com/books?id=pCiNqFj3MQsC
  25. http://www.unesco.org/education/edurights/media/docs/b23f75adacffad84dacf9ac5ac431c0e3596ef62.pdf
  26. https://www.un.org/en/chronicle/article/national-identity-and-minority-languages
  27. 27.0 27.1 https://www.sas.upenn.edu/~haroldfs/540/handouts/sparadox/sparadox.html
  28. https://joshuaproject.net/people_groups/17433/MY
  29. https://books.google.com/books?id=mllvBAAAQBAJ&pg=PA139
  30. https://www.jstor.org/stable/30027570
  31. https://books.google.com/books?id=pPUeQLcGMOMC
  32. 32.0 32.1 32.2 "Malaysia". Joshua Project.

Don Fadada Karatu[gyara sashe | gyara masomin]

Mahadan Waje[gyara sashe | gyara masomin]

Template:Languages of Malaysia Template:Malaysia topics Template:Navboxes