Human papillomavirus infection

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Human papillomavirus infection
Description (en) Fassara
Iri Papillomavirus infections (en) Fassara
cuta
Specialty (en) Fassara infectious diseases (en) Fassara
Sanadi human papilloma virus (en) Fassara
Effect (en) Fassara wart (en) Fassara
Identifier (en) Fassara
ICD-9-CM 079.4
ICD-10 B97.7
ICD-9 078.1 da 079.4
DiseasesDB 6032
MeSH D030361
Disease Ontology ID DOID:11166

Human papillomavirus kamuwa da cuta (HPV kamuwa da cuta) cuta ne da ke haifar da human papillomavirus (HPV).[1] Kusan kashi 90 cikin 100 na cututtukan HPV ba su haifar da bayyanar cututtuka ba kuma suna warware su nan da nan cikin shekaru biyu.[2] Koyaya, a wasu lokuta, kamuwa da cutar ta HPV yana ci gaba kuma yana haifar da ko dai warts ko raunukan da suka rigaya.[3] Wadannan raunuka, dangane da wurin da abin ya shafa, suna ƙara haɗarin ciwon daji na mahaifa, farji, farji, azzakari, dubura, baki, ko makogwaro.[2][3] Kusan duk ciwon daji na mahaifa yana haifar da HPV; nau'i biyu, HPV16 da HPV18, suna da kashi 70% na lokuta.[2][4] Tsakanin kashi 60 zuwa 90% na sauran cututtukan daji da aka lissafa a sama ana danganta su da HPV.[4] HPV6 da HPV11 sune abubuwan gama gari na warts na al'aura da papillomatosis na laryngeal.[2]

Kwayar cutar ta HPV tana haifar da cutar human papillomavirus, kwayar DNA daga dangin papillomavirus.[5] Sama da nau'ikan 170 an bayyana su.[5] Fiye da nau'ikan 40 na iya yaduwa ta hanyar jima'i da cutar da dubura da al'aura.[6] Abubuwan da ke haifar da kamuwa da cuta mai dorewa ta nau'ikan da ake ɗauka ta hanyar jima'i sun haɗa da farkon lokacin jima'i na farko, abokan jima'i da yawa, shan taba, da rashin aikin rigakafi.[2] Waɗannan nau'ikan suna yaɗuwa ta hanyar ci gaba da tuntuɓar fata-da-fata kai tsaye, tare da jima'i na farji da na tsuliya sune hanyoyin da aka fi amfani dasu.[6] Har ila yau, cutar ta HPV na iya yaduwa daga uwa zuwa jariri yayin daukar ciki.[7] Babu wata shaida da ke nuna cewa HPV na iya yaduwa ta abubuwa na yau da kullun kamar kujerun bayan gida,[8] amma nau'ikan da ke haifar da warts na iya yaduwa ta sama kamar benaye.[9] Mutum na iya kamuwa da nau'in HPV fiye da ɗaya.[7] An san HPV yana shafar mutane ne kawai.[1][10]

Alurar rigakafin HPV na iya hana nau'ikan kamuwa da cuta da aka fi sani.[6] Don zama mafi inganci, yakamata a yi amfani da allurar rigakafi kafin fara jima'i, don haka ana ba da shawarar tsakanin shekaru 9-13.[2] Binciken kansar mahaifa, kamar gwajin Papanicolaou ("pap smear"), ko gwajin mahaifa bayan shafa acetic acid, na iya gano ciwon daji na farko da kuma ƙwayoyin da ba a sani ba waɗanda zasu iya haɓaka zuwa kansa.[2] Nunawa yana ba da damar yin magani da wuri wanda ke haifar da sakamako mafi kyau.[2] Binciken ya rage duka adadin masu kamuwa da cutar da kuma adadin masu mutuwa daga cutar kansar mahaifa.[11] Ana iya cire warts na al'aura ta hanyar daskarewa.[1]

Kusan duk mutane suna kamuwa da cutar ta HPV, a wani lokaci a rayuwarsu.[6] HPV ita ce cutar da ake yada ta ta hanyar jima'i (STI), a duniya.[1] A duk duniya a cikin 2018, an kiyasta sabbin cututtukan sankarar mahaifa 569,000, tare da mutuwar 311,000.[12] Kusan kashi 85 cikin ɗari na waɗannan cututtukan sankarar mahaifa sun faru ne a ƙasashe masu ƙanƙanta da matsakaicin kuɗi.[2] A cikin Amurka, kusan 30,700 lokuta na ciwon daji saboda HPV suna faruwa kowace shekara.[13] Kusan, 1% na manya masu yin jima'i, suna da warts.[7] An bayyana irin cututtukan fata tun zamanin tsohuwar Girka, yayin da aka gano gaskiyar cewa kwayar cutar ta haifar da su a cikin 1907.[14]

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 Milner, Danny A. (2015). Diagnostic Pathology: Infectious Diseases. Elsevier Health Sciences. p. 40. ISBN 9780323400374. Archived from the original on 11 September 2017.
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 "Human papillomavirus (HPV) and cervical cancer". WHO. June 2016. Archived from the original on 5 August 2016.
  3. 3.0 3.1 Ljubojevic S, Skerlev M (2014). "HPV-associated diseases". Clinics in Dermatology. 32 (2): 227–34. doi:10.1016/j.clindermatol.2013.08.007. PMID 24559558.
  4. 4.0 4.1 "The Link Between HPV and Cancer". CDC. September 30, 2015. Archived from the original on 9 November 2015. Retrieved 11 August 2016.
  5. 5.0 5.1 Bzhalava D, Guan P, Franceschi S, Dillner J, Clifford G (October 2013). "A systematic review of the prevalence of mucosal and cutaneous human papillomavirus types". Virology. 445 (1–2): 224–31. doi:10.1016/j.virol.2013.07.015. PMID 23928291.
  6. 6.0 6.1 6.2 6.3 "What is HPV?". CDC. 28 December 2015. Archived from the original on 7 August 2016. Retrieved 10 August 2016.
  7. 7.0 7.1 7.2 "Human Papillomavirus (HPV) Questions and Answers". CDC. 28 December 2015. Archived from the original on 11 August 2016. Retrieved 11 August 2016.
  8. "5 Things You Might Not Know About Human Papillomavirus". CDC. Retrieved 22 May 2020.
  9. "Human Papilloma Virus (HPV)" (PDF). WRHA. 18 November 2019. Retrieved 26 March 2019.
  10. "Pink Book (Human Papillomavirus)" (PDF). CDC.gov. Archived (PDF) from the original on 21 March 2017. Retrieved 18 April 2017.
  11. Sawaya GF, Kulasingam S, Denberg TD, Qaseem A (June 2015). "Cervical Cancer Screening in Average-Risk Women: Best Practice Advice From the Clinical Guidelines Committee of the American College of Physicians". Annals of Internal Medicine. 162 (12): 851–9. doi:10.7326/M14-2426. PMID 25928075.
  12. "Global Cancer Observatory: International Agency for Research on Cancer" (PDF). IARC. Archived from the original (PDF) on 11 October 2018. Retrieved 16 March 2019.
  13. Viens LJ, Henley SJ, Watson M, Markowitz LE, Thomas CC, Thompson TD, et al. (July 2016). "Human Papillomavirus-Associated Cancers - United States, 2008-2012". MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report. 65 (26): 661–6. doi:10.15585/mmwr.mm6526a1. PMID 27387669.
  14. Tyring, Stephen; Moore, Angela Yen; Lupi, Omar (2016). Mucocutaneous Manifestations of Viral Diseases: An Illustrated Guide to Diagnosis and Management (2nd ed.). CRC Press. p. 207. ISBN 9781420073133.