Abipa

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Abipa
Rayuwa
ƙasa Najeriya
Sana'a

Sarki Abipa, wanda aka fi sani da Ogbolu ko Oba M'oro,[1] ya kasance Alaafin (sarki) na masarautar Oyo. An tinanin ya yi mulki a ƙarshen ƙarni na sha shidda da farkon ƙarni na sha bakwai.[2]

Farkon rayuwa[gyara sashe | gyara masomin]

Abipa ɗan Egunoju ne kuma ɗaya daga cikin sarauniyan sa. An bayar da rahoton cewa an haife shi ne lokacin da kungiyar masarauta ke kan hanyar zuwa Igboho (sunansa ya samo asali ne daga bi si ipa - 'wanda aka haifa a gefen hanya').[3]

Sarauta[gyara sashe | gyara masomin]

Kafin mulkinsa, sarakunan Oyo uku sun yi shugabanci daga Oyo-Igboho maimakon Oyo-Ile babban birni, saboda barazanar waje daga Nupe da rigingimun cikin gida. Abipa shine Alaafin wanda ya mayar da babban birnin kasar zuwa Oyo-Ile bayan da aka shawo kan dukkan barazanar. Dawowar Oyo-Ile ta faru ne a farkon karni na sha bakwai. [4]

A bisa al'ada, wasu masu fada a ji wadanda ke son babban birnin ya zauna a Oyo-Igboho sun aika mutane don yin kwalliya a yayin da jam'iyyar da ke gaba ta Abipa ta ziyarci wurin da tsohon babban birnin ya ke. [5] Abipa ya fahimci abin da ke faruwa, sai ya aika mafarauta don su tattara fatalwar. Don wannan ana kuma san shi da Oba m'oro, 'sarkin da ya kama fatalwa'. Labarin har yanzu ana sake aiwatar dashi yayin bukukuwan shekara shekara a Oyo da kuma sanya sabon Alaafin. [5]

Lokacin da jam'iyyar masarauta ta shiga Oyo-Ile, Abipa ya ba da sabon ɗansa don a yi hadaya. A saboda wannan aikin nasa oriki ya kira shi 'mai kama da sarautar fatalwowi waɗanda suka sadaukar da ɗansa don zaman lafiyar duniya'. [6]

Gado[gyara sashe | gyara masomin]

Obalokun ne ya gaje shi.

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. Law, Robin (1984). "How Truly Traditional Is Our Traditional History? The Case of Samuel Johnson and the Recording of Yoruba Oral Tradition". History in Africa. 11: 195–221. doi:10.2307/3171634. ISSN 0361-5413. JSTOR 3171634.
  2. Smith, Robert (1965). "The Alafin in Exile: A Study of the Igboho Period in Oyo History". The Journal of African History. 6 (1): 57–77. doi:10.1017/s0021853700005338. ISSN 0021-8537.
  3. Ogundayo, 'BioDun J.; Adekunle, Julius (eds.). African sacred spaces : culture, history, and change. ISBN 9781498567428. OCLC 1077789018.
  4. Ogundayo, 'BioDun J.; Adekunle, Julius (eds.). African sacred spaces : culture, history, and change. ISBN 9781498567428. OCLC 1077789018.
  5. 5.0 5.1 Smith, Robert (1988). Kingdoms of the Yoruba. Currey. ISBN 0852550286. OCLC 813599097.
  6. Smith, Robert (1988). Kingdoms of the Yoruba. Currey. ISBN 0852550286. OCLC 813599097.