Abutia

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Abutia
Bayanai
Iri polity (en) Fassara
Ƙasa Ghana

Abutia, kuma: Yankin Abutia, Masarautar ce a Yammacin Afirka, a Gabashin Jamhuriyar Ghana, Yankin Volta.

Tarihi[gyara sashe | gyara masomin]

Abutia yanki ne na gargajiya a Ghana tare da Teti, Agorve da Kloe a matsayin manyan garuruwanta uku (3).

A lokacin mulkin mallaka Abutia ya kasance yanki ne na Togoland a matsayin mulkin mallaka na Jamus daga 1884 zuwa 1916 da mulkin mallaka na Burtaniya daga 1916 zuwa 1945.[1] Lokacin da Ghana ta sami 'yancin kai a ranar 6 ga Maris 1957, Abutia ya zama yanki na Jamhuriyar Ghana.[2]

A shekara ta 1992 majalisa ta kafa sabon kundin tsarin mulki na Jamhuriyar Ghana, wanda yankunan gargajiya suka sami ikon al'adu (sarauta ta kasa). A shekara ta 2008 an kafa doka ta musamman na sarauta.[3]

Tun 1998 Togbe (Sarki) kuma sarkin gargajiya shine Togbe Abutia Kodzo Gidi V.[4]

Labarin kasa da Yanki[gyara sashe | gyara masomin]

Yankin gargajiya na Abutia yana tsakanin latitudes 6.33˚ 3ˈ N da 6.93˚ 6ˈ N da longitudes 0.17˚ 4ˈ E da 0.53˚ 39ˈ E. Yana da iyaka da yankin Afadjato zuwa Arewa, gundumar Adaklu zuwa kudu, kudu. Gundumar Dayi zuwa Yamma, Ho Municipal da Jamhuriyar Togo zuwa Gabas.

Tana da jimlar fili na 1.002,79 km².

Yankuna da Garuruwa[gyara sashe | gyara masomin]

Taswirar Abutia (Ghana)

Garuruwa da kauyukan Abutia a yau sune:

  • Agbagyi
  • Agorve
  • Aframkope
  • Agric
  • Amesinyakope
  • Anyinawasi
  • Argordeke
  • Avetakpo
  • Awakpeta
  • Bator
  • Buluonyibe
  • Dalor
  • Dangbe
  • Dzanyodake
  • Forsime
  • Gbetekpo
  • Gbetekpomanu
  • Hlorve
  • Kissifli
  • Kloe
  • Kpeteho
  • Kpogadzi
  • Kpolukope
  • Kpota
  • Kwanta Awudomi
  • Togbave
  • Tedeafenu
  • Tedeafenu-Volo
  • Tegbleve
  • Teti
  • Tsauvenu
  • Tsili (Kyito)
  • Megame
  • Norris
  • Noanyikbe
  • Sebekope
  • Vohu
  • Wodome

Gidan shakatawa na kasa[gyara sashe | gyara masomin]

Gidan Albarkatun Kalakpa

Gidan Albarkatun Kalakpa sanannen wurin shakatawa ne na kasa a Abutia, Ghana. Tana Kudu-maso-Gabas na Dajin Abutia Hills tsakanin 6°18' da 6°28' N da 0°17' da 0°30' E da kuma cikin yankunan gargajiya na Abutia da Adaklu. Kogin Kalakpa ya raba ƙasar Abutia da ƙasar Adaklu. Rikicin ya ƙunshi yanki mai faɗin murabba'in kilomita 325 na gandun dajin/Savanna, kuma mafi rinjayen ciyayi shine busasshiyar gandun daji na Borassus-Combretum.[5][6]

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. History of Ghana
  2. Ghanas Independence, BBC Article
  3. "Constitution of the Republic of Ghana" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2016-10-24. Retrieved 2016-12-27.
  4. "Ministry of Culture, Republic of Ghana". Archived from the original on 2018-09-30. Retrieved 2019-09-16.
  5. "Kalakpa Resource Reserve, Ghana Expediationen". Archived from the original on 2016-12-27. Retrieved 2016-12-27.
  6. Kalakpa Resource Reserve, African Bird Club