Adabin Efik

Adabin Efik
sub-set of literature (en)
Bayanai
Harshen aiki ko suna	Ibibio

Efik Literature ( Efik ) adabi ne da ake magana ko rubutu a cikin yaren Efik, musamman na mutanen Efik ko masu magana da harshen Efik. Ana iya rarraba adabin Efik na gargajiya kamar haka; Ase ( commemorative poetry ), Uto ( epic poetry ), Mbụk (wanda ya ƙunshi tatsuniyoyi da tatsuniyoyi da labarun tarihi), Ñke (wanda ya ƙunshi kacici-kacici, karin magana da masu murza harshe) da kuma Ikwọ (wanda ya ƙunshi waƙoƙin dalilai daban-daban kamar dalilai na addini da dalilai na izgili). Sauran bangarorin adabin Efik sun hada da karin magana da wasan kwaikwayo (Mbre).

Kafin zuwan masu wa’azi a ƙasashen waje a shekara ta 1846, yawancin abin da ya ƙunshi littattafan Efik littattafai ne na baka. A ƙarshen 1840s, wallafe-wallafen Efik a hankali ya canza zuwa rubutu. Mishaneri sun taimaka a wannan sauyi. Waɗannan mishan na Kirista sun taimaka wajen kafa makarantu a cikin Old Calabar. A waɗannan makarantu, an nuna Efik yadda ake rubutu da yaren Efik ta amfani da haruffan latin. Siffofin farko na wallafe-wallafen Efik sun kasance na nau'in Littafi Mai-Tsarki kuma farkon masu mishan na cocin Scotland suka haɓaka su. A cikin shekarar 1920s, adabin Efik a hankali ya canza zuwa wasu rubuce-rubuce da nau'ikan da ba na Littafi Mai-Tsarki ba kamar su karara, wasan kwaikwayo da wakoki. Tsakanin shekarun 1920s zuwa 1970s ya ga babban girma a cikin adabin Efik.

A halin yanzu, adabin Efik wani muhimmin al'amari ne na koyon harshen Efik a makarantun da ke cikin karamar hukumar Kuros Riba kuma wani muhimmin bangare ne na rubuta jarabawar Efik a cikin zawarcin Majalisar Jarrabawar Afirka ta Yamma (WAEC). Ana ba da shawarar ɗalibai su yi nazarin ayyukan adabin Efik da yawa don taimaka musu wajen cin jarabawar. Daga cikin waɗannan ayyukan adabi sun haɗa da jerin Edikot Ñwed Mbuk, Mutanda oyom Namondo, Ansa Udɔ Enañ, Sidibe da sauran su.