Agnes Oforiwa Tagoe-Quarcoopome

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Agnes Oforiwa Tagoe-Quarcoopome
Rayuwa
Haihuwa 27 Mayu 1913
Mutuwa 7 ga Yuli, 1997
Sana'a

Agnes Oforiwa Tagoe-Quarcoopome (27 ga Mayu 1913-7 Yuli 1997), wanda aka fi sani da Auntie Oforiwa, tana ɗaya daga cikin matan da suka goyi bayan Dr Kwame Nkrumah a fafutukar neman 'yancin Ghana.[1] Ita ma sarauniyar kasuwa ce.[2]

Rayuwar farko[gyara sashe | gyara masomin]

An haifi Agnes a ranar 27 ga Mayu 1913 ga George Aryeequayefio Tagoe da Madam Okaikai Aryee.[3] Sakamakon matsalolin kudi, ta kasa ci gaba da karatunta, duk da kasancewar ta dalibi mai hankali.[4]

Aiki[gyara sashe | gyara masomin]

Tsakanin 1921 zuwa 1929, ta shiga harkar siyayya da siyarwa kuma daga baya ta mallaki shaguna a Makola da Okaishie a Accra, cibiyar kasuwanci mai mahimmanci a Ghana. Zuwa 1940, ta zama ɗaya daga cikin fitattun matan kasuwa na Ghana waɗanda kowa ya girmama su sosai.[4][5] Ta yi aiki tukuru kuma ta zama mace ta Makola ta farko da ta buɗe asusu tare da Bankin Standard Africa na Yammacin Afirka (wanda yanzu ake kira Standard Chartered Bank), duk da cewa a wancan zamanin mata Makola masu kuɗi sun saba adana abin da suke samu a gida a cikin jakar kuɗi. Ta kokarin ta sauran matan kasuwa da marketan kasuwa sun sami amanar su kuma su adana abin da suka samu tare da banki da buɗe asusu a can.

Ban da yin kasuwanci, Agnes Kirista ce mai ibada kuma mai fafutuka.[5] Ta kuma kasance mamba a jam'iyyar Convention People's Party (CPP) kuma ta goyi bayan Kwame Nkrumah ta hanyar shirya kungiyar Makola ta mata, ta samar da makudan kudade don yakin Nkrumah a yakin neman 'yancin kai. Ta zama abokai na kusa da Nkrumah lokacin da ya kasance tare da ita na wani ɗan gajeren lokaci bayan isowarsa daga Burtaniya don shiga United Gold Coast Convention (UGCC) a matsayin Babban Sakatare.[4][5]

A cikin 1949 bayan da aka kafa CPP, Agnes da hannu ɗaya ta tattara tallafin mata na kasuwa ga Kwame Nkrumah yayin kamfen ɗin sa kuma ta sa su sami kuɗin ayyukan sa. Ta shirya tarurruka da yawa a wuraren kasuwa don Nkrumah don yin magana da matan kasuwar.[4][5] Ta yi amfani da haɗin ta a cikin al'umma don taimakawa Kwame Nkrumah samun kuɗi. Kasancewarta 'yar kasuwa ta sanya ta shahara da tasiri.[6] Ta zama muhimmiyar memba a cikin kungiyoyin kwadago kuma ita ce babban dalilin ci gaba da kasuwanci tsakanin Biritaniya da Ghana.[4][5]

A cikin 1964, ta gina gida mai tsada sosai a Kokomlemle, an cika ta da na'urar sanyaya iska, sannan ta yi hayar ta ga Gwamnatin Nkrumah don amfani da ita a matsayin mazaunin jami'an Rasha har zuwa lokacin da aka hambarar da Nkrumah a juyin mulkin 1966.[4] Bayan an hambarar da Nkrumah, an kama Agnes a tsare bisa umarnin Laftanar Arthur. Sojoji sama da 50 dauke da makamai ne suka tilasta ta a wajen gidanta da tsakar dare. Sai da aka kashe Laftanar Arthur a 1967, Laftanar Janar Joseph Arthur Ankrah ya saki Agnes sannan ta koma harkar ta.[4]

Ya zuwa shekarun 1970, ta zama attajiri kuma ta sayi kadarori da yawa a London, wanda ta yi hayar.[4]

Kyaututtuka[gyara sashe | gyara masomin]

A shekarar 1958 kamfanin United Africa Company (UAC), wani kamfanin Birtaniya wanda ya fi kasuwanci a Yammacin Afirka, ya ba Agnes tallafin karatu.[4] Ta zama ɗan kasuwa ɗan ƙasar Ghana na farko da ya ziyarci manyan ofisoshin UAC a Burtaniya, Netherlands, da Holland. Ta yi amfani da damar tafiye -tafiyen ta don siyowa da kawo wa Ghana kayayyaki iri -iri a adadi mai yawa, ban da babban kayan ta, wanda shine yadi.[4] Ta ci gaba da ba da tallafi da tallafawa CPP da Kwame Nkrumah, tare da matan kasuwa.

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. "Agnes Oforiwa Tagoe-Quarcoopome Archives". Ghanaian Museum (in Turanci). Archived from the original on 2020-07-01. Retrieved 2020-07-01.
  2. admin (2019-03-22). "The 7 Sheroes Of Ghana's Independence struggle you should know". Bra Perucci Africa (in Turanci). Retrieved 2020-07-01.
  3. Haldane-Lutterodt, George (5 September 2017). "The forgotten heroine of Ghana's Independence and liberation". Graphic Online. Retrieved 21 February 2021.
  4. 4.00 4.01 4.02 4.03 4.04 4.05 4.06 4.07 4.08 4.09 Johnson, Elizabeth Ofosuah (2019-03-06). "How a market woman garnered support and funds for Nkrumah to achieve". Face2Face Africa (in Turanci). Retrieved 2020-07-01.
  5. 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 Sam, Christopher (2019-12-31). "Meet Mrs Agnes Oforiwa Tagoe-Quarcoopome, the market woman who garnered support and funds for Kwame Nkrumah to achieve his goal". Hypercitigh.com (in Turanci). Archived from the original on 2020-07-03. Retrieved 2020-07-01.
  6. "7 women who played a role in Ghana's Independence struggle". Retrieved 2021-08-30.