Jump to content

Asogli Te Za (Bikin Doya)

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Infotaula d'esdevenimentAsogli Te Za
Iri food festival (en) Fassara
Wuri Ho Municipal District
Ƙasa Ghana
Nahiya Afirka
Banner cikin Ho tallatuwa Asogli Te Za 2018 dake siffatarwa Togbe Afede XIV

Bikin Asogli Doya biki ne na shekara-shekara da mutanen Asogli a cikin gundumar Ho da ke yankin Volta na Ghana ke yi. Ana gudanar da bikin ne a watan Satumba na kowace shekara don murnar noman doya da wani mafarauci ya fara yi a cikin dajin a lokacin da ya fara farauta.

Tarihi[gyara sashe | gyara masomin]

Kamar yadda tarihi ya nuna, noman dawa a tsakanin mutanen Asogli ya fara ne a lokacin da dawar da mafarauci ya boye a lokacin da ya fara farauta daga baya ta yi girma ta kuma girma. Mutanen Ewe na Ghana ne suka shigo da bikin a Ghana lokacin da suka yi hijira daga Notse a jamhuriyar Togo, inda har yanzu ake bikin.

A shekara ta 2004, Togbe Aƒede XIV ya dawo da bikin Yam Festival da aka yi watsi da shi sama da shekaru goma. Tare da manufar ilmantar da jama'ar Ghana da masu ziyara game da al'adun Asogli, bikin Doya yana ba da dama don dandana kiɗan gargajiya, raye-raye, ba da labari da kuma babban durbar don kawo karshen bikin.[1][2] Togbe Aƒede XIV ya ba da jagoranci wajen hada kan sarakuna da yawa a duk fadin yankin Volta har zuwa wasu sassan Ghana da Togo. Sakamakon haka, da yawa daga cikin waɗannan sarakunan sun halarci bikin Doya.

A ranar 8 ga Mayu, 2018 jihar Asorgli a taron manema labarai da aka gudanar a Ho ta sanar da sauya sunan bikin zuwa Te Za (Bikin Doya) don nuna tarihi da al'adun mutane.[3]

Asalin noman doya[gyara sashe | gyara masomin]

Ana kiran Yam “ete” a cikin Ewe. Kalmar a zahiri tana nufin ta kumbura. Tarihin baka ya nuna cewa wani mafarauci a cikin balaguron farautarsa ​​na yau da kullun ya gano amfanin gona a cikin dajin. A lokacin yunwa ne amma maimakon ya kai sabon tuber da aka gano gida, sai ya yanke shawarar boye shi a cikin kasa don amfani da shi na wani lokaci. Lokacin da ya koma don haka, don bacin rai, tuber ya yi girma ya girma. Haka aka fara noman doya.[4]

Asalin Bikin[gyara sashe | gyara masomin]

An saukar da bikin dawa da Ewes ne daga Notse a jamhuriyar Togo inda ake ci gaba da gudanar da shi. Noman doya aiki ne mai matukar wahala, kuma tarihi ya nuna cewa a wancan zamani wasu mutanen da suka tsunduma cikinsa ba su yi rayuwa don cin moriyar aikinsu ba. Ya kasance, kuma har yanzu yana da ƙarfin aiki, sapping kuzari kuma yana da haɗari sosai, don haka karin magana “Ne wonye eteti tsogbe wo dua ete la, ne egbor ma kpor etsroa ha du o”. A zahiri, wannan yana nufin idan da a ranar shuka dawa ne ake ci dawa, akuya ba za ta taɓa dandana bawo ba. Don haka ana buƙatar himma kuma an nemi izini da jagorar gumakan ƙasar da kakanni a duk tsawon lokacin shuka ta hanyar girbi.

A lokacin girbi wanda aka saba yi a watan Satumba, ana fara ba da alloli da kakanni da dafaffen dawa da aka daka, yawanci fari da mai, ana kiransa “bakabake”, kafin kowane mai rai ya ɗanɗana shi. Ana kiran wannan bikin "Dzawuwu". Bayan haka sai a ci sauran dawa da aka daka a matsayin abincin jama'a, alamar hadin kai da sulhunta dangi da dangi da sauran al'umma baki daya.

Manufofin Bikin[gyara sashe | gyara masomin]

A matsayin godiya ga Allah, kuma ga alloli da kakanni don girbi mai yawa, da kuma lokacin gabatar da addu'o'in lafiya da wadata ga kowa. Samar da hadin kai ta hanyar afuwa da sulhu. A matsayin taron hada-hadar hannun jari na shekara-shekara don duk wani aiki na sana'a, musamman noma. Don tara albarkatun ɗan adam da na kayan aiki na Jahar Asogli don samar da ayyukan yi da wadata. Domin yin aiki a matsayin sake tabbatar da mubaya'a da dukkan sarakuna da al'ummarsu a jihar Asogli suka yi na shekara-shekara ga stool Agbogbome.

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. "Asogli Yam Festival | Vegetable festival in Volta | Where? What? When?". www.tasteatlas.com. Retrieved 2019-09-07.
  2. "Asogli Te Za (Asogli Yam Festival)". Visit Ghana (in Turanci). Retrieved 2019-09-07.
  3. "Asogli Yam Festival Changed To Asogli Te Za". Modern Ghana (in Turanci). Retrieved 2019-09-07.
  4. "Asogli Te Za (Asogli Yam Festival)". Visit Ghana (in Turanci). Retrieved 2019-09-07.