Dambe

Dambe
wasa
Bayanai
Ƙaramin ɓangare na	combat sport (en) da martial art (en)
Ƙasa da aka fara	Najeriya

Dambe.

Dambe.

Dambe fasaha ce ta gwagwarmayar Hausawa daga kasar Najeriya. Masu fafatawa a cikin wasan wasa na yau da kullun suna son su rinjayi junansu cikin jimlar kaddamarwa galibi a cikin zagaye uku. Sau da yawa yana haifar da munanan raunuka na jiki ga masu kalubalen kamar karyayyun mukamuki da hakarkari. Kalmar Hausa "daæmaænga" ana kiran 'yan dambe.

Al'adun masunta ne da gungiyoyin kamun kifi na Hausa, kuma cikin karni na karshe ya samo asali ne daga dangin wadannan sana'o'in da ke tafiya zuwa kauyukan gona a lokacin girbi, tare da hada kalubalen fada daga waje zuwa nishadin bikin girbi na gida. Hakanan an yi shi azaman al'ada a matsayin hanyar maza don yin shiri don yaki, kuma yawancin dabaru da kalmomin da suka shafi yaki. A yau, kamfanonin 'yan dambe suna balaguro suna yin wasannin waje tare da biki da raye -raye, a ko'ina cikin al'adun Hausawa na arewacin Najeriya, kudancin Nijar da kudu maso yammacin Chadi.

Wasan ya samu babban kulawa daga Ma’aikatar Matasa da Raya Wasannin Tarayyar Najeriya yayin da minista, Sunday Dare ya yi alkawarin a watan Disamba na 2019 don kirkirar gungiya ta kasa tare da hadin guiwa da Dambe Sport Association don kafa gungiya don shirya gasa da gasa a duk fadin Najeriya da wajen Najeriya. Shirye-shirye sun riga sun fara aiki kafin barkewar COVID-19 da ta mamaye kasar a farkon shekarar 2020.

Yadda ake dambe

A al'adance, ana gudanar da gasa tsakanin maza na gungun mahauta wadanda kuma za su kalubalanci maza daga masu sauraron kauyensu. An zana shi daga kananan kabilar Hausa wadanda su kadai ne za su iya yanka dabbobi da sarrafa nama, mahauta masu tafiya sun kafa gungiyoyin dambe daga darajarsu da ake kira "runduna". Gasar su ta faru ne a bukukuwan da ke nuna karshen lokacin girbi ko zuwan Kaka, yayin da dangin mahauta za su yi tafiya don yanka dabbobi ga al'ummomin gona. Lokacin Kaka yana nuna lokacin da al'ummomin karkara ke cike da kudi, don haka caca akan abubuwan karfi ya kasance yana da alaqa da wadannan bukukuwan.

A yau, mahalarta galibi matasa ne na birni wadanda ke yin horo a gidan motsa jiki ko bayan gida, suna yin gasa duk shekara. Duk da cewa ba a kiyaye rabe-raben mahautan Hausa ba, har yanzu yanayin yan uwantaka yana nan, yayin da matasan da suka shiga sahun kwararrun suka shiga gungiyar kwararru wadanda ke balaguro don yin fafatawa a bukukuwa kamar fitowan, cike da ingantattun sautunan sauti da kuma tsauraran al'adu kafin wasan. Yin fare na gefe don masu kallo da jakar kyaututtuka ga masu fafatawa sun kasance muhimmin sashi na taron.

A lokacin fafatawar kauyuka, ana yin gasa a wani yanki da aka share wanda ake kira fagen fama, tare da masu kallo suna kafa iyakokin zobe. A cikin fadan birni na zamani, ana yin gasa ta gida a cikin zoben wucin gadi, galibi ana saitawa a waje da tsire -tsire na nama kamar yadda membobin kabilun mahauta na gargajiya har yanzu suka fi yawa. A cikin wadannan wasannin na birane, mahalarta suna sa gajeren wando maimakon sutura. Yashi ya cika filin wasan Lutte Traditionnelle na Afirka ta Yamma, wanda aka saba da shi a manyan garuruwa, ana amfani da shi don manyan fafatawa, kuma galibi ana hada shi da wasannin kokawa na gargajiya.

Ko na gargajiya ko na zamani, kade-kade da kade-kade na gaba kafin a fara fafatawa. Kida da wakoki suna da alaqa da gungiyoyi da daidaikun mutane, kuma suna hidima don kiran masu dambe a zobe, suna kin abokan hamayya, da karfafa sa hannu na masu sauraro.

A fadan gargajiya, galibi ana amfani da layu azaman sifofin kariya ta allahntaka. Ana kuma ganin layu a fadan birni na zamani, amma jami'ai gaba daya suna hana yin amfani da kariya ta sihiri bisa adalci. Har yanzu abu ne gama gari cewa ana sanya layu a cikin matashin kai cike da gashin tsuntsaye wanda mayaƙ Ka ke sanyawa a cikin dunkulensu, kuma mayaka galibi suna dora hannunsu mai bugawa, suna goge salves da resins cikin raunin warkarwa wanda ake nufin ba da jarfi ko kariya. Wasu kamfanonin damben zamani masu balaguro suna shiga shan sigari na al'ada na Hemp ko Marijuana kafin a fara.

Hotuna

• 
  Wasu sun take
• 
  Dan dambe
• 
  A take ana neman sa'a
• 
  Wasu yan'dambe
• 
  A dokar Dambe dole sai anyi Nadi na zare a hannu. Hannun da aka nada zare shi ke nuna mutum ba hago ne ko ba dame.
• 
  Kisa! (Taka kasa shine Kisa ko faduwa a gasar dambe)
• 
  Taiye Wani jarumi daga kudu a gefen dama