Mutanen Agave

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Mutanen Agave
Yankuna masu yawan jama'a
Ghana
Kabilu masu alaƙa
Ewe (en) Fassara

Agave (kuma Crophy) ƙabila ce ta Ghana, na mutanen Ewe. Sun fi yawa a yammacin kogin Volta da arewacin tafkin Songhor.[1]

Tarihi[gyara sashe | gyara masomin]

Mutanen Agave ɗaya ne daga cikin manyan rukunin rukunin Ewe. Suna zaune ne a kudancin yankin Volta na jamhuriyar Ghana. A halin yanzu, suna kusa da delta da estuary na kogin Volta a duka gabas da gabar yamma.

Mutanen Agave suna da dangi goma sha biyar kuma a al'adance wani babban sarki ne ke mulkin su, sarakunan mayaka sun kewaye su.

Asalinsu suna cikin daular Agasuvi ta Masarautar Adza. Agave ya jagoranci ƙungiyar masu ballewa ta wurare da dama da suka haɗa da Ngortsie, Tsevie, Gafe, Agavedzi, Tsiame, Klidziand, da kuma Agave Fedome.

Sun kawo giwa na allahntaka Ivory Royal Stool daga Adza zuwa Agave wanda shine ran mutanen Agave.

Agave(s) sun ƙware a ayyukan kogi da dausayi. Suna da al'adu iri ɗaya tare da Ewes na Togo da Dahomey. Agave-Afedume wanda ke kan tsibiri ya zama gidan ruhaniya da kakannin mutanen Agave. Sogakofe na daya daga cikin manyan garin kasuwanci na mutanen Agave. Dabala wanda ke da tazarar kilomita 35 daga Sogakofe shi ne sarkin gargajiya na Masarautar Agave. The Overlord na Agave yana zaune a Dabala. Asalin filin ƙasar Agave ya taso ne daga ƙauyukansu na yanzu suna raba iyakoki tare da Avenors har zuwa Ningo ciki har da Lagon Songor. Wannan ya bayyana dalilin da ya sa ake samun yawan kabilu a Ada-Foah A Yau. Daya daga cikin bukukuwan da ake yi na Agave shine Bikin Dzawuwu da ake gudanarwa duk shekara a watan Fabrairu. Biki ne na tsarkakewa. Agave sun yadu zuwa wurare irin su Adidome, Mafi, Battor, Mepe, Aveyime da dai sauransu. Agave sun yi suna da jarumtaka a zamanin baya har yau. Kpotsonu wanda daya ne daga cikin kauyukan a da akwai wurin ibada inda mayaka kamar Gati dan kabilar Tsiela ke zama.

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. Olson, James Stuart (1996). The Peoples of Africa: an Ethnohistorical Dictionary. Greenwood Publishing Group. p. 13. ISBN 978-0-313-27918-8. Retrieved 30 March 2012.