Mutanen Tabom

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Mutanen Tabom
Mutanen Tabom
Yankuna masu yawan jama'a
Harsuna
Turanci | Faransa | Ga | Portuguese | Harsunan Turai (Jamus, Venetian, Yaren mutanen Poland, da sauransu) | Harsunan Asiya (Jafananci, da sauransu))
Addini
Protestantism | Katolika
Kabilu masu alaƙa
Afro-Brazil | Jama'ar Amaro|Amaro Nigerians | Amurkawa Laberiya | Bakaren Amurka | Bakar Birtaniya | Bakar fata | Fernandinos | Krio Fernandinos | Gold Coast Euro-Africans | Saro (Nigeria) | Saro (Nigerian Creoles) | Mutanen Aku (Gambia) | Aku (Gambian Creoles) | Jama'ar Saliyo | Afro-Karibiyya | Yarabawa

Mutanen Tabom ko Aguda al’ummar Afro-Brazil ne da ke Kudancin Ghana wadanda galibinsu ‘yan kabilar Yarbawa ne.[1][2] Mutanen Tabom al'ummar Afro-Brazil ne na tsoffin bayi da suka dawo. Lokacin da suka isa Jamestown, Accra, suna iya magana da Fotigal kawai, kuma suna amfani da kalmar nan “Tá bom” (“Ok”),[3] don haka mutanen Ga-Adangbe[4] waɗanda suka fi zama a unguwar Jamestown a Accra, South Ghana suka fara kiran su. Tabom.

Asalin al'ummar Afro-Brazil a Ghana[gyara sashe | gyara masomin]

Zuri’a da al’ummar Afro-Brazil da ke Kudancin Ghana ya samo asali ne a wani bincike da aka yi a ƙarni na 19 cewa tsakanin kiyasin bayi 3,000 zuwa 8,000 sun yanke shawarar komawa Afirka.[5]

Har zuwa yanzu, ba a bayyana sosai ba idan Tabom da gaske sun sayi 'yancinsu kuma sun yanke shawarar dawowa nan da nan ko kuma a lokacin sun kasance ma'aikata 'yanci a Brazil waɗanda suka zo bayan tawayen Malê na 1835 a Bahia. Yawancin mutanen Afro-Brazil lokacin da aka tsananta musu sun sami hanyar komawa Ghana, Togo, Benin da Najeriya musamman wadanda suka shirya Tawayen Malê.[5] A Ghana ana yawan samun sunayen dangi kamar de Souza, Silva, ko Cardoso. Wasu daga cikinsu sun shahara sosai a Ghana.

Afro-Brazil a Ghana[gyara sashe | gyara masomin]

Daya daga cikin gidajen mutanen Tabom, a Accra, Ghana, tsoffin bayi da suka koma Afirka bayan kawar da bauta a Brazil. Gidan ya zama gidan kayan gargajiya: Gidan Brazil.

A Ghana, wakilan jama'ar da suka yanke shawarar dawowa daga Brazil su ne mutanen Tabom. Sun dawo kan wani jirgin ruwa mai suna SS Salisbury, wanda gwamnatin Burtaniya ta ba shi. Kimanin 'yan Afro-Brazil su saba'in ne na iyalai bakwai daban-daban sun isa Kudancin Ghana da Accra, a yankin tsohuwar tashar jiragen ruwa a James Town a shekara ta 1836.[5] An yi liyafar da Mantse Nii Ankrah na yankin Otublohum ya yi da zafi har suka yanke shawarar zama a garin. Accra.[5] Shugaban kungiyar Tabom a lokacin zuwan su wani Nii Azumah Nelson ne.[5] Babban ɗan Azumah Nelson, Nii Alasha, shine magajinsa kuma babban aminin Sarkin Ga King Nii Tackie Tawiah.[5] Tare sun taimaka wajen ci gaban al'umma gaba ɗaya a cikin kasuwanci.[5]

A halin yanzu Tabom Mantse shine Nii Azumah V, zuriyar Nelsons. Ana kuma san Tabom a matsayin waɗanda suka kafa Gidan Scissors na Farko a 1854, kantin tela na farko a ƙasar, wanda ke da sauran ayyuka, aikin samar wa Sojojin Ghana kayan sawa.[5] Wani fitaccen mutumi shi ne Dan Morton, dan Tabom kuma daya daga cikin shahararrun masu dinki a Accra a yau.[5]

A Ghana, ana iya samun dangin de Souza a kusa da Osu, Kokomlemle da sauran sassan yankin Greater Accra da Ghana ta Kudu. Sekondi-Takoradi da Cape Coast suma wasu sansanoni ne.[5] Kusan dukkansu sun kasance a yankunan gabar tekun Kudancin Ghana.[5] Duk da haka, an saba ganin De Souza, Wellington, Benson, Josiah, Pereria, Palmares, Nelson, Azumah, Amorin, Da Costa, Santos, De Medeiros, Nunoo, Olympio, Maslieno, Maselino. (wanda aka canza na 'Maslieno' na Marigayi Rev. Canon Seth Nii Adulai Maselino ((1919 - 1994)) wanda iyayensa suka samo asali daga Maslieno House a Adabraka, Accra) da sauran 'yan Afro-Brazil a Ghana suna magana cikakkiyar harshen Ga-Adangbe.[5] Wannan saboda yawancin mutanen Afro-Brazil sun auri Ga-Adangbes[5]

Domin mutanen Ga-Adangbe sun tarbe su kuma sarakunansu sun karbe su a matsayin baƙon kansu, Tabom ɗin sun karɓi filaye a wurare masu gata, a wuraren da a zamanin yau suka shahara sosai, kamar Asylum Down, yankin da ke kusa da tashar jirgin ƙasa ta tsakiya. da kewayen Kamfanin Brewery na Accra.[5] A waɗancan yankunan, bishiyar mangwaro da suke dasa suna ba da shaidar kasancewarsu. A cikin yankin North Ridge akwai titi mai suna "Titin Tabom", wanda ke tunatar da manyan gonakin da suke da su a da.[5] Wasu daga cikin Tabom din suna zaune ne a garin James Town, inda gidan farko da suka gina da amfani da su yayin da suka isa Kudancin Ghana yake.[5] Ana kiransa "Gidan Brazil" kuma ana iya samunsa a wani ɗan gajeren titi mai suna "Brazil Lane".[5] Saboda fasahar noma, sun fara noman mangwaro, rogo, wake, da sauran kayan lambu. Har ila yau, sun kawo fasahohin ban ruwa, gine-gine, aikin kafinta, maƙera, gwal, ɗinki, da dai sauransu, waɗanda tabbas sun inganta rayuwar al'umma baki ɗaya.[5]

A zamanin yau Tabom ɗin sun haɗa baki ɗaya a cikin al'ummar Ghana kuma suna cikin al'ummar Ga-Adangbe.[5][6]

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. Marco Aurelio Schaumloeffel (2014). Tabom. The Afro-Brazilian Community in Ghana. Lulu.com. p. 125. ISBN 978-1-847-9901-36.
  2. "Ghana:The Tabon(Yoruba descendants)of Accra". 2010-04-28.
  3. "Tá bom? Tabom!". Folha de S. Paulo. Retrieved 8 December 2015.
  4. "Folha de S.Paulo - Tá bom? Tabom! - 26/06/2006". www1.folha.uol.com.br. Retrieved 2019-12-12.
  5. 5.00 5.01 5.02 5.03 5.04 5.05 5.06 5.07 5.08 5.09 5.10 5.11 5.12 5.13 5.14 5.15 5.16 5.17 5.18 Alcione Meira Amos e Ebenezer Ayesu "Sou Brasileiro: Historia dos Tabom, Afro-Brasileiros em Acra, Gana", Universidade Federal da Bahia, Brasil, 2005, Afro-Ásia, número 033
  6. "Folha de S.Paulo - Tá bom? Tabom! - 26/06/2006". www1.folha.uol.com.br. Retrieved 2019-12-12.