Wake
| Wake | |
|---|---|
|
seed (en) | |
|
| |
| Tarihi | |
| Mai tsarawa |
Fabaceae (mul) |
| Said to be the same as (en) |
Q24896059 |

Wake irin tsire-tsire ne da ke cikin dangin Fabaceae, wanda ake nomawa domin abinci da kuma wasu dalilai na rayuwa. Wake na ɗaya daga cikin manyan tsaba-tsaba masu ɗauke da furotin mai yawa, kuma ana amfani da shi a ƙasashe da dama wajen sarrafa abinci iri-iri. Ana iya dafawa, soyawa, ko kuma niƙa wake a matsayin gari. Haka kuma, wake na ɗaya daga cikin abinci mafi sauƙin samu da ciyar da jama'a a faɗin duniya, musamman a Afirka da Asiya.
Iri
[gyara sashe | gyara masomin]Akwai ire-iren wake da dama da ake nomawa a duniya, ciki har da:
- Farin wake
- Jan wake
- Baƙin wake
- Wake mai launin ruwan ƙasa
- Wake mai launin kore
Wasu daga cikin irin wake da ake nomawa a Najeriya sun haɗa da:
- Waken hausa (cowpea – Vigna unguiculata)
- Waken filawa
- Wake ganye
Muhimmanci
[gyara sashe | gyara masomin]Wake na da muhimmanci sosai a cikin abinci saboda yana ƙunshe da furotin, sinadirai masu gina jiki, da kuma ƙarancin kitse. A ƙasashe masu tasowa, wake na taka muhimmiyar rawa wajen rage yunwa da samar da abinci mai arha ga talakawa. A Najeriya, ana amfani da wake wajen dafa abinci kamar:
- Moi-moi (wake da aka nika dafa shi da kayan miya)
- Akara (wake da aka nika aka soyashi)
- Danwake
- Waina wake
- Tuwo da wake
Noma
[gyara sashe | gyara masomin]Ana nomar wake a ƙasashe da dama, musamman a yankunan da ke da ƙarancin ruwa. Wake na iya girma a ƙasa mara kyau saboda yana iya ɗaukar nitrogen daga iska. A Najeriya da yawancin ƙasashen Afrika, ana dasa wake bayan an girbi hatsi kamar dawa ko masara.
Hotuna
[gyara sashe | gyara masomin]-
Farin Wake
-
Dafaffar Shinkafa da Wake
Manazarta
[gyara sashe | gyara masomin]- National Research Council (2006). Lost Crops of Africa: Volume II: Vegetables. National Academies Press. ISBN 978-0-309-10333-6.
- Duke, James A. (1981). Handbook of Legumes of World Economic Importance. Springer. ISBN 978-1-4684-8151-3.
Uses
[gyara sashe | gyara masomin]Dafa abinci
[gyara sashe | gyara masomin]Za a iya dafa wake a cikin nau'i-nau'i iri-iri na casseroles, curries, salads, miya, da stews . Ana iya ba da su gabaɗaya ko a niƙa tare da nama ko gasa, ko kuma a haɗa su a cikin omelet ko kunsa mai laushi . [1] Sauran zaɓuɓɓukan su ne a haɗa su a cikin gasa tare da cuku miya, chili con carne irin na Mexica, ko amfani da su azaman nama a maimakon burger ko a cikin falafels . [2] Kassoulet na Faransanci ne mai jinkirin dafa abinci tare da wake, tsiran alade, naman alade, naman nama, da Goose da aka adana. [3] Ana iya sarrafa waken soya a cikin ɗanyen wake ( tofu ) [4] ko kuma a haɗe shi cikin kek ( tempeh ); [5] Ana iya cinye waɗannan soyayyen ko gasasu kamar nama, ko kuma a haɗa su a cikin soyuwa, curries, da miya. [6] [7] [8] Yawancin busassun wake sun ƙunshi furotin 21-25% ta nauyi; [9] busassun waken soya suna da furotin 36.5% ta nauyi. [10]
-
Salatin wake
-
Beans on toast, Girka
-
Miyan wake
-
Cassoulet, Faransa
-
Chili con carne tare da nama, wake, da barkono ja
-
Burger wake
-
Curry wake
-
Tempeh kek na shirye don dafawa, Indonesia
Sauran
[gyara sashe | gyara masomin]
Ana amfani da wake na guar saboda danyen gummensa, wanda yake dauke da galactomannan polysaccharide. Ana amfani da shi don kaurin abinci da kuma daidaita su a cikin kayayyaki daban-daban.. [11]
- ↑ "Healthy bean recipes". BBC Good Food. Retrieved 2 January 2025.
- ↑ "Our best bean recipes". BBC Food. Retrieved 2 January 2025.
- ↑ Empty citation (help)
- ↑ "What is tofu?". Soya.be. Retrieved 2 January 2025.
- ↑ "What is tempeh?". Soya.be. Retrieved 2 January 2025.
- ↑ Powell, Lori; Jibrin, Janis (7 December 2017). "Simple Roasted Tofu and Tempeh Recipe". Good Housekeeping. Retrieved 2 January 2025.
- ↑ "54 tofu recipes". BBC Good Food. Retrieved 2 January 2025.
- ↑ "Tempeh". BBC Good Food. Retrieved 2 January 2025.
- ↑ "Foundation Foods: Legumes and Legume Products". FoodData Central. Retrieved 24 February 2025.
- ↑ "Foundation Foods: Legumes and Legume Products". FoodData Central. Retrieved 24 February 2025.[permanent dead link]
- ↑ Thombare, Nandkishore; Jha, Usha; Mishra, Sumit; Siddiqui, M.Z. (July 2016). "Guar gum as a promising starting material for diverse applications: A review". International Journal of Biological Macromolecules. 88: 361–372. doi:10.1016/j.ijbiomac.2016.04.001. PMID 27044346.