Yaren Bamum

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.

 

Bamum ( Shü Pamom</link> [ ʃŷpǎˑmə̀m ]</link> ' , ko kuma Shümom</link> ' yare ne wanda kuma aka fi sani da Shupamem, Bamun, ko Bamoun, yare ne na Gabashin Grassfields na Kamaru, akwae masu magana da yaren kusan mutun 420,000. Yaren ya shahara saboda rubutunsa na asali wanda Sarki Njoya da da'irar fadarsa suka kirkira a cikin Masarautar Bamum a kusa da 1895. Mawaƙin Kamaru Claude Ndam ɗan asalin yaren ne kuma ya rera shi a cikin waƙarsa.

Fassarar sauti[gyara sashe | gyara masomin]

Bamum yana da sautin sauti, tsayin wasali, diphthongs da baƙaƙen coda .

Nchare yana da'awar diphthong goma, takwas kawai daga cikinsu (ban da /ɔ / da /o / ) suna da bambancin tsayi. [1] Matateyou yana nuna misalan al'ada da dogayen misalan duk halayen wasali guda goma. Rubutun a kusurwar ya dogara ne akan Janaral Alphabet na Harsunan Kamaru kamar yadda Matateyou ya yi amfani da shi. [2]

Gaba Tsakiya Baya
Unrounded Rounded Unrounded Unrounded Rounded
Kusa i ⟨ i ⟩ iː ⟨ ii ⟩ y ⟨ ⟩ yː ⟨ üü ⟩ ɯ ⟨ ʉ ⟩ ɯː ⟨ ʉʉ ⟩ u ⟨ ku ⟩ uː ⟨ uu ⟩
Tsakar e ⟨ e ⟩ eː ⟨ ee ⟩ ə ⟨ ⟩ ⟨ ⟩ əː o ⟨ o ⟩ oː ⟨ oo ⟩
Bude-tsakiyar ɛ ⟨ ɛ ⟩ ɛː ⟨ ɛɛ ⟩ ɔ ⟨ ɔ ⟩ ɔː ⟨ ɔɔ ⟩
Bude a ⟨ a ⟩ a ⟨ aa ⟩

Bakake[gyara sashe | gyara masomin]

Ana nuna baƙaƙe kamar haka: [1] [2]

Labial Alveolar Palatal Velar Labial-<br id="mwoA"><br><br><br></br> maras kyau Glottal
M Plain Voiceless p ⟨ p ⟩ t ⟨ t ⟩ k ⟨ ⟩ k͡p ⟨ kp ⟩ [ ʔ ⟨ ⟩ [lower-alpha 1]
Voiced b ⟨ b ⟩ [lower-alpha 2] d ⟨ d ⟩ [lower-alpha 3] ɡ ⟨ g ⟩ [lower-alpha 4] g͡b ⟨ gb ⟩
Prenasal Voiceless ᵐp ⟨ mp ⟩ ⁿt ⟨ n ⟩ ᵑk ⟨ ŋk ⟩ ᵑ͡ᵐk͡p ⟨ ŋkp ⟩
Voiced ᵐb ⟨ mb ⟩ ⁿd ⟨ ⟩ ᵑɡ ⟨ ŋg ⟩ ᵑ͡ᵐg͡b ⟨ ŋgb ⟩
Ƙarfafawa Plain Voiceless f ⟨ f ⟩ s ⟨ s ⟩ ʃ ⟨ sh ⟩
Voiced β [lower-alpha 2] ⟨ ɓ ⟩ [lower-alpha 5] v ⟨ v ⟩ z ⟨ z ⟩ [lower-alpha 6] ʒ ⟨ j ⟩ [lower-alpha 7] ɣ ⟨ ⟩
Prenasal Voiceless ᶬf ⟨ mf ⟩ ⁿs ⟨ ns ⟩ ᶮʃ ⟨ nsh ⟩
Voiced ᶬv ⟨ ⟩ ⁿz ⟨ nz ⟩ ᶮʒ ⟨ nzh ⟩
Nasal m ⟨ m ⟩ n ⟨ n ⟩ ɲ ⟨ ny ⟩ ŋ ⟨ ŋ ⟩ ŋ͡m ⟨ ŋm ⟩
Rhotic r ⟨ r ⟩
Kusanci A fili l ⟨ l ⟩ j ⟨ y ⟩ w ⟨ w ⟩
Prenasal ⁿj ⟨ nj ⟩ ⁿw ⟨ ⟩
  1. allophone of Template:IPAslink in coda
  2. allophone of Template:IPAslink
  3. allophone of Template:IPAslink
  4. allophone of Template:IPAslink
  5. Matateyou uses the letter for implosive Template:IPAslink
  6. allophone of Template:IPAslink
  7. allophone of Template:IPAslink

Sautuna[gyara sashe | gyara masomin]

Bamum yana da sautuna huɗu [1] ko biyar. [2] Binciken Mateteyou ya ƙunshi sautin tsakiya, yayin da binciken Nchare ya haɗa da ƙasa . [1] Bamum yana bambanta tsakanin sautin ƙamus da na nahawu . [1]

Dicritic Nchare Matateyu
a ƙananan ƙananan
a babba babba
ba -- tsakiyar
ǎ tashi tashi
â fadowa fadowa
kasa --

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 Nchare 2012.
  2. 2.0 2.1 2.2 Matateyou 2002.

Littafi Mai Tsarki[gyara sashe | gyara masomin]

  •  
  •  

Kara karantawa[gyara sashe | gyara masomin]

  •  

Template:Languages of CameroonTemplate:Languages of NigeriaTemplate:Grassfields Bantu languages