Angele Dola Akofa Aguigah

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Angele Dola Akofa Aguigah
Rayuwa
Haihuwa 4 Disamba 1955 (68 shekaru)
ƙasa Togo
Karatu
Makaranta University of Paris 1 Pantheon-Sorbonne (en) Fassara
Matakin karatu doctorate in France (en) Fassara
Thesis director Jean Devisse (en) Fassara
Harsuna Faransanci
Sana'a
Sana'a archaeologist (en) Fassara, docent (en) Fassara, ɗan siyasa da Malami
Employers University of Lomé (en) Fassara
University of Kara (en) Fassara

Angèle Aguigah (an haife ta a ranar 4 ga watan Disamba 1955) masaniya ce a fannin ilimin kimiya na kayan tarihi kuma 'yar siyasa 'yar ƙasar Togo. Ita ce mace ta farko mai binciken kayan tarihi daga Togo, kuma a cikin shekarar 2017 an ba ta lambar yabo ta "Taskar Rayuwar Ɗan Adam na Togo".[1]

Tarihin Rayuwa[gyara sashe | gyara masomin]

An haifi Angéle Dola Akofa Aguigah a ranar 4 ga watan Disamba 1955 a Lomé, Togo, inda ta girma.[1] Ta yi karatu a Jami'ar Paris I, Pantheon-Sorbonne daga shekarun 1978 zuwa 1986, inda ta kammala karatun digiri a: Lasisi a Archeology da History of Art; MA a cikin Archaeology na Afirka; Diploma na Babban Karatu; PhD a cikin Archaeology na Afirka.[1][2] Ta kasance ɗaya daga cikin malamai 'yan kaɗan a Yammacin Afirka da suka sami digiri na biyu ta kammala karatunta na biyu a shekara ta 1995 karkashin kulawar Jean Devisse a Jami'ar Paris 1 Pantheon-Sorbonne.[1][2]

Sana'a[gyara sashe | gyara masomin]

Baya ga nasarar da ta samu a fannin binciken kayan tarihi, Aguigah ta kuma riƙe manyan muƙamai na siyasa a gwamnatin Togo.[3]

Archaeology[gyara sashe | gyara masomin]

Aguigah ita ce shugabar shirin Archaeological Program na Togo kuma babbar Malama ce a Jami'ar Lomé da Jami'ar Kara.[1] Ta kasance mai ba da shawara ta ƙasa da ƙasa kan al'adun gargajiya kuma ta yi lacca sosai.[1] She researched traditional floor coverings in Togo.[4] Ta yi bincike kan rufin bene na gargajiya a Togo. Wannan binciken ya mayar da hankali kan binciken tukwane a Tado.[5] Wannan bincike kuma ya nuna cewa ayyukan archaeo-metallurgical sun faru a can tun ƙarni na sha ɗaya.[5]

Ta jagoranci binciken binciken archaeological a Notsé, Tado, Dapaong, Nook (Togo), da wuraren Bè.[1] Binciken da ta yi a Notsé ya nuna cewa ba a yi amfani da gine-ginen da aka gina a can don tsaro ba, amma don bayyana sararin samaniya a matsayin bambancin zamantakewa.[6] Sakamakon haɗin gwiwar da ta yi da Nicoue Gayibor, binciken da suka yi ya nuna cewa unguwanni talatin da uku a Notsé sun ƙunshi shingen dangi.[7] Ta haɗu da aikace-aikacen Gidan Tarihi na Duniya da Togo, tare da damuwa musamman ga wuraren kogon Nook da Mamproug.[1]

Siyasa[gyara sashe | gyara masomin]

Taberma House a Koutammakou, Togo

Kwarewar Aguigah a fannin ilimin kimiya na kayan tarihi da al'adun gargajiya na nufin aikin gwamnati ya zama kashi na biyu na aikinta. Daga shekara ta 2000 zuwa 2003 ta kasance ministar wakili a ofishin Firayim Minista mai kula da kamfanoni masu zaman kansu na Togo.[1] Daga shekarun 2003 ta kasance ministar al'adun Togo.[8] A lokacin hidimarta an yi wa fasalin al'adu na Koutammakou rajista a matsayin Gidan Tarihi na Duniya da kuma shirin shiga jama'a.[1] Har ila yau, ta ba da kwarin guiwa a karkasa masana'antun al'adu a kasar Togo, domin samar da karin damammaki a yankin.[1]

A shekarar 2012, Aguigah ya zama daraktan hukumar zaɓe mai zaman kanta (CENI) a ƙasar Benin.[9][10] Zamanta a CENI bai kasance ba tare da cece-kuce ba: ta sanar da cewa za a iya shirya zaɓe a watan Mayun 2013, gabanin ranar da ake sa ran gwamnati ta yi a watan Oktoba, wanda ya haifar da adawa daga gwamnati.[11] A baya ta kasance 'yar takarar RTP a zaɓukan majalisa na shekarar 2007.[12] Ta yi magana game da bukatar zuba jari na ciki da na waje kan abubuwan tarihi na tarihi na Togo.[13]

Wallafe-wallafe[gyara sashe | gyara masomin]

  • Daga Notsé : problématique de son muhimmancin historique des premiers résultats archeologiques, 1981
  • Daga Notsé : gudunmawa a l'archéologie du Togo, 1986
  • Les problèmes de conservation des pavements en tessons de poterie du Togo, 1993
  • Pavements da terres damées dans les régions du Golfe du Bénin : enquête archéologique et historique, 1995
  • Approche ethnoarchéologique survivances d'unetechnique ancienne d'aménagement du sol chez les Kabiye au Nord Togo, 2002
  • L'archeologie a la recherche du royaume de Notse, 2004
  • Archéologie et architecture traditionalnelle en Afrique de l'Ouest : le cas des revêtements de sols au Togo : une étude comparée, 2018


Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 N’Dah, Didier (2014), "Aguigah, Angèle Dola", in Smith, Claire (ed.), Encyclopedia of Global Archaeology (in Turanci), Springer New York, pp. 119–121, doi:10.1007/978-1-4419-0465-2_2361, ISBN 978-1-4419-0426-3, retrieved 10 June 2020
  2. 2.0 2.1 Aguigah, Angèle (1 January 1995). Pavements et terres damées dans les régions du Golfe du Bénin : enquête archéologique et historique (thesis thesis). Paris 1.
  3. "Bonsoir, Afrique". french.china.org.cn. Retrieved 10 June 2020.
  4. Aguigah, Dola Angèle (2018). Archéologie et architecture traditionnelle en Afrique de l'Ouest : le cas des revêtements de sols au Togo : une étude comparée. Paris. ISBN 978-2-343-15637-8. OCLC 1081427015.
  5. 5.0 5.1 Haour, Anne (16 October 2018). Two thousand years in Dendi, northern Benin: archaeology, history and memory. Leiden. p. 1. ISBN 978-90-04-37669-4. OCLC 1047531915.
  6. Monroe, J. Cameron (18 August 2014). The pre-colonial state in West Africa : building power in Dahomey. New York NY. p. 55. ISBN 978-1-139-95786-1. OCLC 880877970.
  7. Apoh, Wazi (25 July 2019). Revelations of dominance and resilience : unearthing the buried past of the Akpini, Akan, Germans and British at Kpando, Ghana. Legon-Accra, Ghana. p. 97. ISBN 978-9988-8830-4-1. OCLC 1112131345.
  8. Turner, Barry (2017). The Statesman's Yearbook 2005: the Politics, Cultures and Economies of the World (141th ed.). London: Palgrave Macmillan Limited. p. 1579. ISBN 978-0-230-27133-3. OCLC 1084379181.
  9. admin2712 (13 November 2012). "Prochaines Législatives: Mme Angèle Dola Akofa Aguigah prend la tête de la CENI". La Premiere Agence de Presse Privee Au Togo (in Faransanci). Retrieved 10 June 2020.
  10. TogoPortail, Par Admin (13 November 2012). "Préparation en grande pompe des élections législatives : Mme Angèle Dola Akofa AGUIGAH élue présidente de la CENI ce lundi". Togoportail (in Faransanci). Archived from the original on 10 June 2020. Retrieved 10 June 2020.
  11. "Togo : l'opposition conteste la tenue des législatives en juillet – Jeune Afrique". JeuneAfrique.com (in Faransanci). 16 May 2013. Retrieved 10 June 2020.
  12. Africa yearbook. Volume 9, Politics, economy and society south of the Sahara in 2012. Mehler, Andreas,, Melber, Henning,, Walraven, Klaas van, 1958-. Leiden. 12 September 2013. p. 198. ISBN 978-90-04-25600-2. OCLC 860905211.CS1 maint: others (link)
  13. "Au Togo, trois archéologues - pour l'ensemble du pays -". L'Orient-Le Jour. 5 January 2001. Retrieved 10 June 2020.